Ο ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ ΣΤΟ ΧΑΝΙ ΤΗΣ ΓΡΑΒΙΑΣ. "Ο Οδυσσεύς ο ταχύπους ηγείται, του μαχίμου εκείνου χορού και εγκύμων σκοπού τολμηρού προς το χάνι κινείται".

Του "Γ"{Επιλογή  και  σύνδεση  κειμένων,εικόνων  και  βίντεο} 

Ο Ομέρ Βρυώνης μετά  την  καταστροφική  μάχη  της  Αλαμάνας  αποφασίζει  να  καταπνίξει  την εξέγερση των 'ανυπότακτων ραγιάδων'.....

Με 9.000 άνδρες σκόπευε από τη Λαμία να περάσει με πυροβολικό στην Πελοπόννησο. Ο  Οδυσσέας  Ανδρούτσος όμως, απ  ότι  αποδείχτηκε,  ήταν  το  μεγάλο εμπόδιο   μαζί  με τούς   περισσότερους οπλαρχηγούς της Στερεάς  που  δεν είχαν χάσει  το  σθένος και το  ηθικό τους. Ο  Οδυσσέας Ανδρούτσος γεννήθηκε  στην  Ιθάκη  το  1790 και  δολοφονήθηκε στην  Ακρόπολη των  Αθηνών στις  5/6/1825.Ήταν γιός του  οπλαρχηγού Ανδρέα  Ανδρούτσου,ο οποίος είχε λάβει μέρος στην επανάσταση του  Λάμπρου  Κατσώνη  και  αποκεφαλίστηκε από τους Τούρκους στην Κωνσταντινούπολη.

Στο βιβλίο της ΄΄ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΙΑΝΗΣ΄΄ (1939)

η Ειρ. Σπανδωνίδου σ.204 γράφει ότι η Μάννα του Αντρούτσου είχε περισσότερους γιούς, το λέν τα παρακάτω τραγούδια.

Ιατρίδης  (1859) σ. 3 1. Τ' Αντρούτσου η μάννα χαίρεται ...οπ' έχει γιούς αρματωλούς κλπ.

2. Αντρίτσο τον πανέμορφο, τον πολυξακουσμένο....

3. Τον Μουτσανά τον σταυραϊτό, τον Χρήστο τον λεβέντη,

6-9. Αντρίτσο που ξεχείμασες κλ... και την Αγγέλω ... την αραβωνιασμένη

10. Παρακαλώ σε Μουτσανά και καπετάν Αντρίτσο

11. να μη με πάτε από χωριό, μητ΄απο βιλαέτι....

Ένα Χρήστο αναφέρει και το τραγούδι ΄΄ Τι κάνατε τους δόλιους Ανδρουτσαίους΄΄ που λέγεται έτσι στον Παρνασσό ... ΄΄τον Κίτσο το περήφανο, το Δρόσο το λεβέντη΄΄

Για τον Μουτσανά μιλεί και πάλιν ο Ιατρίδης σελ. 52

...π' ευρέθει Αντρίτσος στα νησιά...., κι ο Μουτσανάς μεσ' στις Ροιές

...παρακαλώ σε Μουτσανά και καπητάν Ανδρίτσο

Μουτσανάς υπάρχει και σήμερα σαν οικογενειακό όνομα στη Σουβάλα Παρνασσού.

Γνωστή σε όλους η στρούγγα των Μουτσανάδων στο βρωμοπήγαδο....

Ο   Οδυσσέας ήταν   μυημένος στη Φιλική Εταιρία από το 1818 και με άφθονη πολεμική εμπειρία όταν υπηρετούσε στη αυλή του Αλή Πασά αποφάσισε να ανακόψει τον Τούρκο πασά. Ο Βρυώνης δεν είχε ακόμα αντιληφθεί ότι επρόκειτο για ξεσηκωμό  αλλά πίστευε  ότι  πρόκειται  για  μια απλή  ανταρσία  γι αυτό και είχε προτείνει αρχικά  στο Α. Διάκο να ενώσουν τις δυνάμεις τους. Το ίδιο έκανε και με τον Ανδρούτσο στον οποίο έγραψε επιστολή να χτυπήσουν από κοινού τους Έλληνες 'αντάρτες ' και να συναντηθούν στο χάνι της Γραβιάς.

 VIDEO ΤΗΣ ΕΡΤ-1980(ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΣΩΤ. ΓΟΡΓΟΓΕΤΑ). ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΟΜΠΗ ''ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ ΤΗΣ ΚΛΕΦΤΟΥΡΓΙΑΣ''. ΚΕΙΜΕΝΑ-ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΠΑΖΙΑΝΑ. ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΝΕΤΑ. ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ ΣΩΤ. ΓΟΡΓΟΡΕΤΑ

 Παράλληλα του υποσχέθηκε άφθονες υλικές αποζημιώσεις και υψηλές διοικητικές θέσεις. Ο Οπλαρχηγός δέχεται την πρόσκληση του αλλά με διαφορετικές προθέσεις.Οι  δυνάμεις  του Ανδρούτσου   μαζί με τις δυνάμεις του Πανουργιά και Δυοβουνιώτη   που αριθμούν 1.200 άνδρες αποφασίζουν να αμυνθούν  στο χάνι .

                                           ΚΟΜΝΑΣ  ΤΡΑΚΑΣ

Ο έμπιστος του Ανδρούτσου, Χρήστος Σουλιώτης, έπιασε το δεξιό μέρος. Ο Οδυσσέας μπήκε στο χάνι. Τον ακολούθησαν 120. Ανάμεσά τους, οι Γκούρας, Αγγελής Γοβγίνας, Κομνάς Τράκας,  Παπαντρέας Κοκκοβιστιανός. Επισκεύασαν πρόχειρα το χάνι, άνοιξαν πολεμίστρες, στερέωσαν τις πόρτες.

                                                        Χάνι με λέγαν τής Γραβιάς

                                                        γιά χάνι μ ειχαν χτίσει
                                                        μα ο γυιός του Ανδρούτσου μ εκανε
                                                        της δόξας ερημοκλήσι

                                                          ΚΩΣΤΗΣ  ΠΑΛΑΜΑΣ

 Ο Βρυώνης φτάνει πρωινές ώρες της 8ης Μαίου και δέχεται καταιγισμό πυρών. Επιτίθεται πρώτα στις δυνάμεις του Πανουργιά και Δυοβουνιώτη τις οποίες  καταφέρνει και  διασκορπίζει στα γύρω βουνά. Έπειτα επικεντρώθηκε στο χάνι .Πρώτο θύμα είναι ένας έφιππος δερβίσης . Οι Οθωμανοί μαινόμενοι ορμούν με λύσσα τότε στο χάνι .Επιτίθενται  συνέχεια  ,αποτυγχάνουν και  έχουν  μεγάλες  απώλειες. Ο Βρυώνης ωρύεται για την ανικανότητα των αξιωματικών του και το μεσημέρι στέλνει ξανά τους άνδρες του σε έφοδο .Αυτοί  για  μια  φορά  ακόμα  γυρίζουν  ταπεινωμένοι. Τότε  και  επειδή  πίστευε, παρασυρόμενος  από  την αχαλίνωτη  αλαζονεία  του,  ότι  θα  θα  ξεμπέρδευε γρήγορα, , δεν πήρε πυροβολικό μαζί του και διατάζει να του φέρουν τα κανόνια από την Λαμία. 

Χρυσαητέ καμαρωτέ

στα αίματα λουσμένε
Αντρούτσε μου αδερφωτέ
κι αδερφοσκοτωμένε

Παίξε του ονείρου το σπαθί
μες στης Γραβιάς το Χάνι
κι η άγια μέρα που θα ΄ρθεί
όπου και να `ναι φτάνει

Στήσε γιορτή στήσε χορό
στου Χάρου το λιβάδι
ψηλά το κοντομάχαιρο
θ’ αστράψει το σκοτάδι

Νυχτοπούλι της Αθήνας
σταυραητέ της Σαμαρίνας
και της ερημιάς
τη Αράχωβας αηδόνι
Αλεξανδριανό παγόνι
μαυροπετροχελιδόνι
της Μονεμβασιάς

Αντρούτσε ακρίτα μου ακριβέ
αητέ μαλαματένιε.

Το δαιμόνιο μυαλό του Ανδρούτσου όμως  που  καταλαβαίνει τον σκοπό του  δεν είναι διατεθειμένος να παίξει το παιχνίδι του και   αποφασίζει νυχτερινή έξοδο. Σαν γνήσια αρπακτικά  οι  Έλληνες επαναστάτες γλιστρούν αθόρυβα στο σκοτάδι και εφορμούν. Ο αιφνιδιασμός είναι απόλυτος. Με απόλυτη συνοχή τρέπουν  σε  άτακτη φυγή τους Τούρκους  και βρίσκονται ξανά στο προσυνεννοημένο σημείο συνάντησης. Το αποτέλεσμα θριαμβευτικό! 

Με απώλειες μόνο 6 Ελλήνων προκάλεσαν 330 νεκρούς και 800 τραυματίες στους Τούρκους. Καταβαραθρώνουν το ηθικό του ηγέτη τους πασά  Ομέρ  Βρυώνη και αυτός εγκαταλείπει και κατευθύνεται συντετριμμένος στην Εύβοια. Το πιο σημαντικό όμως  είναι ότι εμπόδισαν την κάθοδο της  Τούρκικης   στρατιάς στην Πελοπόννησο,  όπου η Επανάσταση δεν είχε ακόμα εδραιωθεί και βρισκόταν σε εξαιρετικά κρίσιμο σημείο. Ο ηρωικός και τολμηρός  Αγωνιστής  Οδυσσέας  Ανδρούτσος αναγνωρίζεται  πλέον  ως ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης της Α. Στερεάς.

Θα  κλείσουμε  το  αφιέρωμα μας με  μερικούς  στίχους  από  το  ποιήμα  "Το  Χάνι  της Γραβιάς" του  Γεωργίου Ζαλοκώστα. Ο  ποιητής  Γεώργιος Ζαλοκώστας γεννήθηκε το 1805 στο  Συράκο  Ιωαννίνων στο. Ωστόσο η τυραννία του  Αλή  Πασά  και η καταδίωξη του πατέρα του, Χριστόφορου, από τους Τούρκους ανάγκασαν την οικογένεια του να καταφύγει στο Λιβόρνο  της  Ιταλίας . 

Εκεί σπούδασε ελληνική και ιταλική φιλολογία και αργότερα  νομική την οποία όμως δεν ολοκλήρωσε καθώς με την κήρυξη της Ελληνικής  Επανάστασης  του  1821 εγκατέλειψε την Ιταλία και επέστρεψε στην Ελλάδα. Έλαβε μέρος σε αρκετές μάχες εναντίον των Τούρκων, ενώ πήρε επίσης μέρος στην Έξοδο του Μεσολογγίου.

Από κρότον οργάνων βουϊζει

της Γραβιάς το βουνό αντικρύ,
λάμπουν όπλα χρυσά και λερή
φουστανέλα μαυρίζει.
...........................................................
Ο Οδυσσεύς ο ταχύπους ηγείται
του μαχίμου εκείνου χορού
και εγκύμων σκοπού τολμηρού
προς το Χάνι κινείται.
......................................................
Εκεί δε τον χορόν διαλύει
κλεί την μάνδραν και ούτω λαλεί:
Η Πατρίς μας εδώ μας καλεί
στρατιώται ανδρείοι.
.................................................
Μετ΄ολίγον εδώ καταφθάνει
στρατειά μυριάδων εχθρών
είναι στάδιον δόξης λαμπρόν
το μικρόν τούτο Χάνι.

..................................................................

Αλλ' εδώ, ω υιέ του προφήτου,
μιναρέν δεν θα βρής υψηλόν
αλλά μόνον τουφέκι καλόν
και ιδού η φωνή του.

..................................................................
Εις το μέγα στενόν θα ξυπνήσουν
οι Αρχαίοι της Σπάρτης νεκροί
και τον τόπον αυτόν φοβεροί
τουρκομάχοι θα σείσουν.
......................................................................
Κ' η σκιά του Διάκου παρέκει
του εις την σούβλαν ψηθέντος σκληρά
με μεγάλην θ'ακούση χαρά
να βροντά το τουφέκι.

............................................

Πιστολίων ακούονται κτύποι
και βαρβάρων φωναί συνεχείς

και τινάσσουν την χαίτην ταχείς
και αφρόεντες ίπποι.

............................................................

Μελανόπτερος νυξ, παραστάτις
πολυτρόμου σωρείας νεκρών,
επεκτείν' εις την γην σκιερόν
το πλατύ κάλυμμά της,

Και ιδού οι σαπφείρινοι κάμποι
από άστρα γεμίζουν λαμπρά,
και εν τω μέσων αυτών αργυρά
η πανσέληνος λάμπει.
"Γ"