Η πόλη ως «οικοσύστημα»: από την πόλη στην οικόπολη και ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός των πόλεων

Η πόλη ως «οικοσύστημα»: από την  πόλη στην οικόπολη

και ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός των πόλεων

 από τον  πολιτικό μηχανικό  Θεόδωρο Κ. Παπαϊωάννου*....

Ο κρίσιμος ρόλος των πόλεων σε σχέση με την βιώσιμη ανάπτυξη φαίνεται μέσα από την διπλή τους επίδραση στο περιβάλλον. Οι πόλεις μπορούν ταυτόχρονα να θεωρηθούν «αντικείμενα» προστασίας αλλά και σημαντικές πηγές όχλησης για το περιβάλλον γενικά. Υπάρχει, δηλαδή, μια αμφίδρομη σχέση: Από τη μια πλευρά δέχονται τις συνέπειες της στρεβλής ανάπτυξης και από την άλλη είναι οι ίδιες αρνητικά στοιχεία, με σοβαρές επιπτώσεις στην κατάσταση του συνολικού περιβάλλοντος του πλανήτη μας.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η αστική διάσταση της βιώσιμης ανάπτυξης εμφανίζεται με δύο όψεις: Η μία είναι η επίδραση των πόλεων στην υποβάθμιση του ευρύτερου φυσικού χώρου που τις περιβάλλει και στη δημιουργία των μεγαλύτερων πλανητικών προβλημάτων (φαινόμενο του θερμοκηπίου, τρύπα του όζοντος κ.λπ.) και η άλλη η συμβολή τους στην οικονομική, κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική πρόοδο του ανθρώπου. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι πόλεις, εκτός από χώροι κοινωνικών ανισοτήτων και υπερκατανάλωσης αγαθών, δεν παύουν να είναι οι μοναδικοί τόποι αγωγής του πολίτη και ανάπτυξης των δημοκρατικών θεσμών και ιδεωδών.

Οι μεγάλες αστικές συγκεντρώσεις αποτελούν τα ισχυρά κομβικά σημεία του παγκόσμιου χώρου (διάβαζε παγκόσμιου χωριού), οι οποίες ως ένα γιγάντιο πλέγμα διαμορφώνουν τη συνολική περιβαλλοντική και οικονομική κατάσταση του πλανήτη. Έτσι, ο αστικός και εξωαστικός  χώρος πρέπει να ιδωθεί μέσα από μια ενιαία προοπτική. Η κλασική επιδίωξη της αναζήτησης ισορροπίας ανάμεσα στην πόλη και στην ύπαιθρο, στο κτιστό και το φυσικό περιβάλλον, αποκτά μια νέα διάσταση την εποχή της παγκοσμιοποίησης.

Η υποβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος, που αποτελεί μέρος της γενικότερης περιβαλλοντικής κρίσης, σε συνδυασμό με την προϊούσα αστικοποίηση σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο έχουν μεταβάλει ριζικά τις αντιλήψεις μας για τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη των πόλεων.

Την τελευταία εικοσαετία και κυρίως την τελευταία δεκαετία, νέες πολιτικές και πρακτικές αναζητούνται, υιοθετούνται και εφαρμόζονται με στόχο μια πιο αποτελεσματική και φιλοπεριβαλλοντική διαχείριση των αστικών περιοχών.                                  Τα ζητήματα του αστικού περιβάλλοντος βρίσκονται στην ημερησία διάταξη των περισσότερων προγραμμάτων τόσο των κρατικών Αρχών όσο και των τοπικών αυτοδιοικήσεων όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Κι αυτό γιατί μέσα στις πόλεις ζει πλέον πάνω από το 80% του συνολικού πληθυσμού της Κοινότητας (στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο από 65%). Σήμερα, τουλάχιστον στις αστικές περιοχές του ευρωπαϊκού και ελληνικού χώρου η διαχείριση της κυκλοφορίας, η διαχείριση των στερεών και υγρών αποβλήτων, η διαχείριση και ο σχεδιασμός των ελεύθερων χώρων και του δικτύου πρασίνου των πόλεων, ο ενεργειακός σχεδιασμός, καθώς και η προστασία και η ανάδειξη της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς αποτελούν επιμέρους «προκλήσεις» για μια συνολική αναβάθμιση και «ανάκτηση» του αστικού χώρου.

Πρόκειται επίσης για θέματα που για να αντιμετωπιστούν χρειάζονται έναν νέο συνδυασμό του περιβαλλοντικού με τον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό.

Μέσα στα γρανάζια της μνημονιακής δουλείας  που μας έχει μπλέξει η σημερινή κυβέρνηση αυτά είναι σελίδα με  ‘’ ψηλά γράμματα’’ που πρέπει να γυρίσουμε αμέσως

*  τ. Κοινοτάρχης Βαγίων ( σημερινή Δ.Ε. Θηβών)  -τ. Γεν. Γραμ. ΚΕΔΚΕ-

Υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος στον συνδυασμό ’’Η Στερεά σε νέα τροχιά’’