Τα έντονα καιρικά φαινόμενα και η μοναξιά του Σπερχειού

Ανοίγοντας τη συζήτηση για τις καταστροφές, που προξένησε ο «Ιανός» στην περιοχή μας, και κάνοντας μια ιστορική αναδρομή στις πλημμύρες του Σπερχειού ποταμού τα τελευταία 150 χρόνια, το συμπέρασμα είναι απλό: ....

Είχαμε βροχοπτώσεις και έντονα καιρικά φαινόμενα πάντα, τα οποία έγιναν πιο συχνά τα τελευταία χρόνια και αναμένονται, ναι, να γίνουν ακόμα πιο έντονα στο μέλλον. Αυτό το λένε οι επιστήμονες. Να αντιληφθούμε ότι πάντα είχαμε πλημμύρες. Ίσως τώρα να είναι πιο ισχυρά τα φαινόμενα ή και πιο συχνά, αλλά όμως υπήρχαν. Το ζήτημα είναι η μελετημένη πρόληψη, η σωστή διαχείριση και οι περιβαλλοντικά ορθές ανθρώπινες παρεμβάσεις χωρίς τη βίαιη ανατροπή της φύσης.

Πόσες φορές αλήθεια μιλήσαμε για τις αιτίες της πλημμυρογένεσης και την ανάγκη για έργα ορεινής υδρονομίας, που είναι απαραίτητα για τη μείωση του όγκου της στερεοπαροχής και της δυναμικής του νερού; Διαβάστε εδώ κάποιες από αυτές: 

https://efthia.gr/τα-αντιπλημμυρικά-στο-σπερχειό/ 

http://www.e-ecology.gr/DiscView.asp?mid=2787&forum_id=2&

Οι έντονες βροχοπτώσεις πολλές φορές στο παρελθόν αλλοίωσαν τη μορφολογία της περιοχής. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της πλημμύρας του 1885, κατά την οποία επιχωματώθηκε μεγάλο τμήμα της θάλασσας, ή της πλημμύρας του 1889, η οποία, σύμφωνα με βιβλιογραφικές αναφορές, οδήγησε στην αλλαγή της κοίτης της εκβολής του ποταμού Σπερχειού. Πολύ σημαντικές ήταν ακόμα οι πλημμύρες του 1939, του 1982 και του 1997 λόγω των ζημιών που προκλήθηκαν τόσο στις καλλιέργειες, όσο και στο συγκοινωνιακό δίκτυο.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι παλιότερα η συχνότητα των πλημμυρών ήταν πιο μικρή και ότι συνέβαλλαν στην αύξηση της γονιμότητας των παραποτάμιων εδαφών. Με λίγα λόγια οι αγρότες παρακαλούσαν να πλημμυρίσει το ποτάμι! Ωστόσο, κι αυτό πρέπει να υπογραμμιστεί, τα οδικά, τα σιδηροδρομικά και τα αντιπλημμυρικά έργα που πραγματοποιούνται τις τελευταίες δεκαετίες στην περιοχή, έχουν συμβάλλει στη σημαντική αύξηση της συχνότητας της εκδήλωσης πλημμυρικών φαινομένων. Δηλαδή, ακόμα και τα αντιπλημμυρικά έργα που γίνονται - έτσι που γίνονται - συμβάλλουν στην εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων… Δείτε τα αντιπλημμυρικά στην περιοχή του Λιανοκλαδίου και της Στύρφακας - Ζηλευτού. Δείτε τα έργα της ΕΡΓΟΣΕ και του Ε65 σε όλο το μήκος, τα έργα στον «Μεριστή». Σ’ αυτά τα έργα περιμένουμε να αναφερθούν το επόμενο διάστημα οι αρμόδιοι και οι ειδικοί, που θα κάνουν τις εκτιμήσεις τους για τις καταστροφές, εκτός κι αν έχουν λόγους να μην το κάνουν. 

Ας παρακολουθήσουμε όμως τα σημαντικότερα πλημμυρικά γεγονότα, που έχουν λάβει χώρα στην περιοχή του Σπερχειού τα τελευταία 150 χρόνια∙ και για τα υπόλοιπα θα επανέλθουμε:

1. Το 997, η πεδιάδα του Σπερχειού ήταν κατακλυσμένη με αποτέλεσμα τα στρατεύματα των Βουλγάρων να μην μπορούν να διασχίσουν το ποτάμι. (Αναφερόμαστε στη μεγάλη καταστροφή των Βουλγάρων στη Μάχη του Σπερχειού)

2. Το Δεκέμβριο του 1883 πλημμύρισε η πεδιάδα και σχηματίστηκαν έλη. (Εφημερίδα Ακρόπολις (08/12/1883)).

3. Το 1885 είχαμε καταστροφή σιτηρών. Επιχωματώθηκε μεγάλο τμήμα της θάλασσας. Απόσπασμα μελέτης: "Κατά το έτος 1885 σημειώθηκε μεγάλη πλημμύρα, επιχώθηκαν και κατέστησαν καλλιεργήσιµοι γαίαι, ουχί µόνον οι τρόλλοι, αλλά και σημαντικό τμήμα της αβαθούς θαλάσσης μετά των εκείσε πρότερον υπαρχόντων και υπό του δημοσίου εκµισθουµένων ιχθυοτροφείων” Έκθεσις Επιτροπής Υπουργείου και Οικονομίας δια την διερεύνησιν και εκκαθάρισιν των συνθηκών αυθαιρέτου καταλήψεως δημόσιας καλλιεργησίµου εκτάσεως της αγροτικής περιοχής Ανθήλης Φθιώτιδος προελθούσης εκ της προσχώσεως του Μαλιακού Κόλπου υπό των υδάτων του Σπερχειού Ποταμού (Αρχείο ∆ιεύθυνσης Γεωργίας Φθιώτιδας 2.4.1976).

4. Το Μάρτιο του 1889 τα νερά του Σπερχειού έσπασαν τα προχώματα στη θέση Αμπέλια και κατέκλυσαν τους αγρούς. Παρασύρθηκαν τα επιχώματα μίας ξύλινης γέφυρας. Διακόπηκε η συγκοινωνία. Γίνεται αναφορά για αλλαγή της κοίτης εκβολής του π. Σπερχειού ((Philippson, 1950)  (Νέα Εφημερίς (18-30 / 03/1889 )).

5. Το Δεκέμβρη του 1896 παρασύρθηκαν πρόβατα, πλημμύρισαν χωριά και είχαμε την καταστροφή μικρών γεφυρών (Εφημερίδα Εμπρός (20/12/1896))

6. Τον Οκτώβριο του 1901 υπερχείλισε ο Σπερχειός. Είχαμε ζημιές στο χωριό Κόμμα. (Εφημερίδα Εμπρός (23/10/1901))

7. Τον Ιούλιο του 1908, η στάθμη του Σπερχειού ανέβηκε 1 μ. Ζημιές σε καλλιέργειες. ((Εφημερίδα Σκριπ (19/07/1908))

8. Τον Ιούνιο του 1939 υπερχείλισε ο Σπερχειός και πολλοί παραπόταμοί του. Ζημιές στο συγκοινωνιακό δίκτυο. Πλημμύρισαν χωριά. Καταρρακτώδης βροχή διάρκειας 5h. (ΥΠΕΚΑ (2012γ), Εφημερίδα Θάρρος (30/06/1939))

9. Τον Σεπτέμβριο του 1958 υπερχείλισε ο Σπερχειός. Πλημμύρισαν 40.000 στρέμματα ορυζοκαλλιεργειών με συνέπεια την πλήρη καταστροφή τους και 35.000 στρέμματα βαμβακοκαλλιεργειών. Ζημιές σε οικισμούς και συγκοινωνιακό δίκτυο (Εφημερίδα Ελευθερία (16/09/1958))

10. Το 1968 πλημμύρισαν παραποτάμιες περιοχές, μεγάλες καταστροφές στο χωριό Κόμμα (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

11. Τον Μάρτιο του 1972, πλημμύρισαν 8.000 στρέμματα (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

12. Τον Μάιο του 1974, πλημμύρισαν 9.000 στρέμματα (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

13. Τον Φεβρουάριο του 1978, πλημμύρισαν 4.000 στρέμματα και χωριά λόγω απότομου λιώσιμου χιονιού και δυνατές βροχοπτώσεις ((ΥΠΕΚΑ (2012γ)) Εφημερίδα Ριζοσπάστης (16/02/1978))

14. Το Γενάρη του 1980 πλημμύρισαν 12.000 στρέμματα (ΥΠΕΚΑ (2012γ), Εφημερίδα Ριζοσπάστης (04/01/1980))

15. Τον Οκτώβρη του 1980 διακόπηκε η συγκοινωνία με Αθήνα λόγω κατολίσθησης στην Τιθορέα. Πλημμύρισαν 8.000 στρέμματα, σπίτια και καταστήματα. (ΥΠΕΚΑ (2012γ), Εφημερίδα Ριζοσπάστης (30/10/1980))

16. Τον Φεβρουάριο του 1982 η στάθμη του Σπερχειού ανέβηκε 3 m και υπερχείλισε σε διάφορα σημεία με αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν 2.000 στρέμματα με δημητριακά ((Εφημερίδα Ριζοσπάστης (26/02/1982))

17. Τον Μάρτιο του 1982 πλημμύρισαν 12.500 στρέμματα. ΥΠΕΚΑ (2012γ)

18. Τον Απρίλιο του 1982 πλημμύρισε ο Σπερχειός. Εφημερίδα Ριζοσπάστης (22/04 // 1982)

Καταρρακτώδεις βροχές, υπερχείλισε ο Σπερχειός και κάλυψε 8,000 στρέμματα με βαμβάκι και καλαμπόκια. Στη Λαμία πλημμύρισαν πολλά σπίτια και καταστήματα. Σημειώθηκαν κατολισθήσεις και διακόπηκε η σιδηροδρομική συγκοινωνία έξω από την Τιθορέα.

19. Τον Οκτώβρη του 1982, καταρρακτώδεις βροχές, υπερχείλισε ο Σπερχειός και κάλυψε 8,000 στρέμματα με βαμβάκι και καλαμπόκια. Στη Λαμία πλημμύρισαν πολλά σπίτια και καταστήματα. Σημειώθηκαν κατολισθήσεις και διακόπηκε η σιδηροδρομική συγκοινωνία έξω από την Τιθορέα. ΥΠΕΚΑ (2012γ)

20. Το 1985 είχαμε μεγάλες πλημμύρες σε παραποτάμιες γαίες και μεγάλο όγκο φερτών υλών. Σημειώθηκαν σημαντικές επιχώσεις γαιών και τμημάτων αβαθούς θαλάσσης  (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

21. Τον Μάρτιο του 1987 είχαμε υπερχείλιση του Σπερχειού και του Ίναχου. Πλημμύρα στα Δ.Δ. Μύλοι Φραντζή και Κόμμα. Ζημιές στα σιτηρά, μηδική. Στη Λαμία εκατοντάδες στρέμματα πλημμύρισαν. Το οδικό επαρχιακό δίκτυο υπέστη σοβαρές βλάβες. Διακόπηκε η συγκοινωνία προς τις κοινότητες Γοργοποτάμου και Αλεπόσπιτων. Λαμία εκατοντάδες στρέμματα πλημμύρισαν. Το οδικό επαρχιακό δίκτυο υπέστη σοβαρές βλάβες. Διακόπηκε η συγκοινωνία προς τις κοινότητες Γοργοποτάμου και Αλεποσπίτων ΥΠΕΚΑ (2012γ)

22. Το 1989 πλημμύρες (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

23. Τον Αύγουστο του 1990 είχαμε ραγδαία βροχή που προκάλεσε αρκετά προβλήματα στο νομό Φθιώτιδος. Κατολισθήσεις σε επαρχιακούς δρόμους. Τα νερά της βροχής πλημμύρισαν υπόγεια σπίτια και καταστήματα στην Λαμία και σε άλλες πόλεις. Βλάβες στα δίκτυα του ΟΤΕ και της ΔΕΗ. Χείμαρρος υπερχείλισε και παρέσυρε 5 άτομα στα Βασιλικά (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

24. Τον Δεκέμβρη του 1990, ζημιές στην Ανθήλη (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

25. Τον Μάιο του 1994, ζημιές στο Κόμμα. (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

26. Στις 11 Οκτώβρη του 1994, ζημιές στις Κομποτάδες (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

27. Στις 22 Οκτώβρη του 1994, Πλημμύρα στον κάμπο της Λαμίας και στο ΔΔ Κόμμα. (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

28. Το Γενάρη του 1997 πάνω από 100,000 στρέμματα πλημμύρισαν, έξι γέφυρες κατέρρευσαν. Αποκλείστηκαν 52 χωριά. Καταστροφές στο δίκτυο ύδρευσης της Μακρακώμης. Πλημμύρες στη κοινότητα Κομποτάδων από την υπερχείλιση ενός χειμάρρου στην Οίτη. Μεγάλες καταστροφές στη δυτική Λοκρίδα. Πάνω από 50 σπίτια πλημμύρισαν στην Κάτω Τιθορέα και την Αμφίκλεια. (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

29. Τον Νοέμβρη του 1998, πλημμύρα στον κάμπο της Λαμίας. Ζημιές στην Ανθήλη, Ροδίτσα,  Μεγάλη Βρύση. ((ΥΠΕΚΑ (2012γ))

30. Το Δεκέμβρη του 2001 πλημμύρισε η περιοχή Φρατζόμυλος της Φθιώτιδας. Καταστροφές σε 5000 στρέμματα βαμβακοκαλλιέργειας. Διακοπή για πολλές ώρες των δρομολογίων των τρένων (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

31. Το Γενάρη του 2003, στα χωριά Κόμμα, Φρατζή και Κωσταλέξη πλημμύρισαν 1.000 στρέμματα με κηπευτικά και σιτηρά. Διακόπηκε η συγκοινωνία. (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

32. Τον Φεβρουάριο του 2003, οι τέσσερις γέφυρες του Σπερχειού υπέστησαν σοβαρές ζημιές (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

33. Τον Μάιο του 2004 σημειώθηκαν ζημιές σε εκτάσεις 2.000 - 3.000 στρεμμάτων στην Ανθήλη στη βαμβακοπαραγωγή και τη βιομηχανική ντομάτα (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

34. Τον Μάρτιο του 2005 πλημμύρισαν περίπου 800 στρέμματα, καθώς λόγω των έντονων βροχοπτώσεων η στάθμη του Σπερχειού ανέβηκε με αποτέλεσμα να σπάσουν τα αναχώματα του ποταμού κοντά στο Γοργοπόταμο. Με οριακό επίπεδο ασφαλείας τα 2 m, η στάθμη έφτασε τα 2,8 m. Προβλήματα στις συγκοινωνίες. (http://www.skai.gr/news/greece/article/7074/Μετά-τον-ΈβροΙο-Σπερχειός/#ixzz391WGNw2U (Πρόσβαση 04/08/2014))

35. Το Σεπτέμβρη του 2006, ζημιές στον Πύργο Υπάτης ΥΠΕΚΑ (2012γ)

36. Το Νοέμβρη του 2008, ζημιές στα χωριά Μοσχοχώρι, Ανθήλη, Φραντζή, Κωσταλέξη (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

37. Το Γενάρη του 2009, ζημιές στα χωριά Μοσχοχώρι, Φραντζή λόγω αστοχίας τεχνικού έργου (ΥΠΕΚΑ (2012γ))

38. Το Δεκέμβρη του 2009 Λόγω των σφοδρών βροχοπτώσεων ο Σπερχειός υπερχείλισε στο Λιανοκλάδι και στη θέση Φραντζόμυλος στη Λαμία. (http://www.ethnos.gr/article.asp?catid = 22768 & subid = 2 & pubid = 9032897 (Πρόσβαση 04/08/2014))

39. Τον Φεβρουάριο του 2011 η συνεχής βροχόπτωση είχε ως αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν καλλιεργήσιμες εκτάσεις στον κάμπο της Λαμίας. Τα νερά του Σπερχειού ανέβηκαν επικίνδυνα (http://www.newsbeast.gr/ κοινωνία / arthro / 177236 / plimmurise-pali-o-sperheios / / (Πρόσβαση 04/08/2014))

40. Τον Μάιο του 2011, ζημιές σε καλλιέργειες. (http://www.newsbeast.gr/ society/arthro/177236/megales-katastrofes-apo-tis-plimmures-sti-λάμια/ (Πρόσβαση 04/08/2014))

41. Τον Φεβρουάριο του 2012 πλημμύρισαν χιλιάδες στρέμματα καλλιεργήσιμης γης στην ευρύτερη περιοχή της Λαμίας λόγω υπερχείλισης και εξαιτίας του απότομου λιώσιμου των χιονιών (http://www.skai.gr/ ειδήσεις / ελλάδα / άρθρο / 193937 / ο-hartis-tis-kakokairias / # ixzz391VdXMgp (Πρόσβαση 04/08/2014))

42. Το Δεκέμβρη του 2012 πάνω από 4.000 στρέμματα λόγω υπερχείλισης του π. Σπερχειού. (http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct = 1 & artid = 164823 (Πρόσβαση 04/08/2014))

43. Το Φεβρουάριο του 2015 πλημμύρισε ο Σπερχειός: "Πνίγηκαν" καλλιέργειες - Σταμάτησε το τρένο - Έπεσε γεφύρι - Αποκλείστηκαν χωριά - Έκλεισαν δρόμοι - Εκκενώθηκαν σπίτια (https://www.lamiareport.gr/index.php/topika/item/6670-thymose-o-sperxeios-den-pernoyn-ta-trena-ekleisan-dromoi)

44. Τον Μάρτιο του 2015 Φθιώτιδα: Πλημμύρισε και πάλι ο Σπερχειός. Κατολισθήσεις το βράδυ της Παρασκευής (06/03) στην εθνική οδό από την ισχυρή βροχόπτωση.

(https://www.newsbomb.gr/ellada/story/564215/fthiotida-plimmyrise-kai-pali-o-sperxeios)

[Πηγή: http://imbriw.hcmr.gr/wp-content/uploads/2016/10/%CE%A02.3.pdf]

Λαμία, 23.9.2020

Στέφανος Σταμέλλος