Ενδιαφέρουσα η μελέτη και έρευνα, του κλασσικού φιλολόγου Δημητρίου Γ. Κοίλιαρη, για την επικράτεια και την έδρα του Αχιλλέα

Μια εξαιρετική και ενδιαφέρουσα επιστημονική μελέτη –έρευνα του κλασσικού φιλολόγου Δημητρίου Γ. Κοίλιαρη, με θέμα «Ποια ήταν η ακριβής περιοχή της επικράτειας του Αχιλλέως ;....

 Ποια η ακριβής θέση της έδρας της επικράτειάς του ; »

παρουσιάστηκε την Τετάρτη 8 Μαΐου 2019, στη Λαμία, που διοργάνωσαν ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Φθιώτιδας, η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας – Π.Ε. Φθιώτιδας, ο Δήμος Δομοκού και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μελιταίας.

     Ο Δημήτριος Κοίλιαρης γεννήθηκε στο Ωρολόγιον Κύμης Εύβοιας και υπηρέτησε ως φιλόλογος στα Λύκεια Δομοκού, Αταλάντης και Κύμης.

Για την εν λόγω παρουσίαση ενδιαφέρθηκαν οι απόφοιτοι 1977-1978 του Λυκείου Δομοκού, οι οποίοι υπήρξαν μαθητές του. Είχε προηγηθεί συνάντηση των αποφοίτων με τον καθηγητή τους, το 2004, στο Λύκειο Δομοκού..

     Εκ μέρους των διοργανωτών χαιρέτισε  ο αντιπεριφερειάρχης Φθιώτιδας κ. Ευθύμιος Καραΐσκος ο οποίος αφού καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους, τόνισε μεταξύ άλλων τα εξής : «… Με εξέπληξε το ενδιαφέρον και η αγάπη που έδειξαν  μαθητές  για τον καθηγητή τους, τον κ. Κοίλιαρη, ώστε να παρουσιάσουμε το βιβλίο σας, στη Λαμία. Συγχαρητήρια κ. καθηγητά και για την αξιόλογη εργασία σας και για τους μαθητές σας! Είναι ένα βιβλίο που δεν ενδιαφέρει μόνο τη Φθιώτιδα, αλλά όλη την Ελλάδα.

     Εκ μέρους των αποφοίτων μαθητών 1977-78 καλωσόρισε και ευχαρίστησε τον καθηγητή τους ο δάσκαλος κ. Βασίλης Τζελέπης.

     Στη συνέχεια ανέβηκε στο βήμα, φανερά συγκινημένος, ο Δημήτριος Γ. Κοίλιαρης, ο οποίος αφού ευχαρίστησε τους μαθητές του και τους διοργανωτές για τη φιλοξενία, τόνισε μεταξύ άλλων τα εξής :

«… Το πρόβλημα εντοπισμού της Φθίας, της γενέτειρας και έδρας του υπάτου των ομηρικών ηρώων, Αχιλλέως, παλαιό. Οι λόγοι :

1.     Υποτιμήθηκε και αγνοήθηκε η πρώτη και μοναδική πηγή, ο ¨θείος¨ Όμηρος.

2.   Αξιοποιήθηκε η μεταγενέστερη του Ομήρου, η μετα-ομηρική γραμματεία αναμεμειγμένη με μυθολογικά στοιχεία που οδήγησε σε εσφαλμένους εντοπισμούς.  

3.   Παρερμηνεύτηκαν τα ολίγα στοιχεία για λόγους καθαρά τοπικιστικούς.

4.   Θεωρήθηκε, εσφαλμένα, ότι τα ομηρικά στοιχεία προσδιορισμού ήταν ανεπαρκή.

5.    Αγνοήθηκαν τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης και οι τοποθετήσεις κορυφαίων ανασκαφέων, σκαπανέων, αρχαιολόγων.

     Στην επιτομή της σχετικής εργασίας υπό τον τίτλον : «Ποια ήταν η περιοχή επικράτειας του Αχιλλέως; Ποια η έδρα της επικράτειάς του;» του κλασσικού φιλολόγου – επιτίμου Λυκειάρχου Δημητρίου Γ. Κοίλιαρη, 01/2019, αναλύονται εμπεριστατωμένα – πλην συνοπτικά – ελάχιστα αποσπάσματα της Ιλιάδας του Ομήρου, ακολουθούνται επιστημονικές μέθοδοι, αξιοποιείται η ανασκαφική έρευνα και αρχαιολογική άποψη, ώστε προσδιορίζονται η μεν και η δε.»

     Από την ανάγνωση της εργασίας και τη μελέτη των αποσπασμάτων του Ομήρου του κ. Κοίλιαρη προκύπτουν τα εξής :

α) το μέτρο της ναυτικής ισχύος των Μυρμιδόνων

β) ότι ήταν προηγμένη η ναυπηγική τέχνη

γ) ότι όντως η Φθία ήταν εκτενής και «βωτιάνειρα», αφού είχαν εκστρατεύσει 50χ50= 2500 ναύτες

δ) ότι ήλεγχε όλη την Όθρυ προς υλοτομία και κατασκευή πλοίων

ε) ότι όφειλε να έχει ισχυρό προκεχωρημένο φυλάκιο, παρατηρητήριο προς έλεγχο του μεγάλου, πολυάριθμου στόλου

ζ) ότι όφειλε να διαθέτει μεγάλο φυσικό λιμάνι προς ελλιμενισμό του στόλου

ζ) ότι η αναφορά στο Σπερχειό προδίδει ανεπιφύλακτα ότι η επικράτεια του μεγίστου, του κορυφαίου των ηρώων της Τρωικής εκστρατείας, Αχιλλέως, εκτεινόταν μέχρι τα ΝΔ της Λαμίας. Ο Σπερχειός συνδέεται απ’ ευθείας με το ηγεμονικό γένος του Πηλέως, πατέρα του Αχιλλέα.

     Επίσης η ρητή δήλωση του Αχιλλέως : (απόσπ. 1), «(Οι Τρώες) ου πώποτε ήλασαν εμάς βούς ουδέ αδηλήσαντο ποτέ καρπόν εν Φθίη εριβώλακι βωτιανείρα,, επεί ή (=υπάρχουν, μεσολαβούν) μεταξύ μάλα πολλά ούρεα σκιόεντα και ηχήεσσα θάλασσα» μαρτυρεί ότι μεταξύ της Φθίας και των Τρώων μεολαβούν πάρα πολλά σκιερά και άγρια βουνά και πολυτάραχη θάλασσα. Πρόκειται για το Αιγαίο πέλαγος και την εκτενή, πλουσία και γόνιμη ημιπεδινή περιοχή βορείως της οροσειράς της Όθρυος.

Αυτήν την οροσειρά έχει κατά νουν ο Αχιλλεύς, όταν κάνει λόγο για τα σκιερά και άγρια βουνά που πρέπει να διασχίσει, όποιος φιλοδοξήσει να κινηθεί εχθρικά κατά της επικράτειάς του.

     Ενισχύεται η άποψη πως η επικράτεια του Αχιλλέως είναι η περιοχή που περιλαμβάνει τη Μακρυρράχη (έσχατο όριο της Φθίας), Ομβριακή, Παναγιά, περιβόλι, Κορομηλιά, Αγ. Στέφανος, Ξυνιάδα, Αγ. Γεώργιος, Λίμνη Ξυνιάδας, Κάτω Παλαμάς, Μακρολίβαδο, Μελίταία, Φυλιαδών, Νεοχώρι, Ανάβρα, Πολυδέντρι, Μαντασιά, Καρυές, Νέα Μάκριση, Σκοπιά, με όριο ίσως τα σημερινά χωριά Βαρδαλί, πετρωτό, Δεντροχώρι, Νεράιδα.

     Σχετικά με την έδρα της επικράτειας του Αχιλλέως συμπερασματικά αναφέρει πως είμαι πεπεισμένος ότι έδρα της εκτενούς, για τα δεδομένα της εποχής εκείνης, επικρατείας υπήρξε, όπου σήμερα ο ισχυρός, φύσει οχυρός, επιβλητικός και μεγαλειώδης  περίβολος νοτίως της Μελιταίας, φερομένης στις αρχαίες πηγές με τα ονόματα Μελίτεια ή Μελίτη, σε απόσταση 3 περίπου χμ, εγγύς της Μονής της Αγίας Τριάδας, εις ύψος 700 μ.

Ότι αυτή είναι η έδρα του βασιλικού εκείνου γένους των Μυρμιδόνων, Αχαιών, Ελλήνων συνηγορούν τα εξής :1) Βρίσκεται στο τέλος της προς βορειοδυτικά κορυφογραμμής της Όθρυος στο πλησιέστερο σημείο με το πιθανό επίνειό της, τα Φάλαρα, νυν Στυλίδα.

2) Η θέση παρέχει πλήρη εποπτεία και έλεγχο της «εριβώλου Φθίας, της μητρός μήλων», η οποία κυριολεκτικά εκτείνεται, απλώνεται στα «πόδια» της πανίσχυρης ακροπόλεως.

3) Τα πηγαία νερά είναι πολλά σε απόσταση αναπνοής από τα ανασκαφέντα και ελθόντα εις το φως ανάκτορα, αναγκαία για την ύδρευση του βασιλικού γένους και του ανακτορικού προσωπικού, τον ποτισμό των ποιμνίων, των υποζυγίων, των βοειδών, των μάχιμων και μεταφορικών ίππων.

4)Μεταξύ της έδρας και του επινείου δεσπόζει το ισχυρό οχυρό του αρχαίου Ναρθακίου, νυν Λιμογάρδι, το οποίο, κατά τη γνώμη μου, αποτελεί προκεχωρημένο φυλάκιο της έδρας προς οπτικό έλεγχο της ναυτικής βάσεως των Φαλάρων.

5) Σε απόσταση αναπνοής από τα ανάκτορα, στους πρόποδες της Όθρυος υπάρχουν χωριά που φέρουν πανάρχαια ονόματα, ομηρικής υφής, όπως Φυλιαδών, Μελιταία και ανατολικότερα Ανάβρα.

6) Οι ανασκαφές των αρχαιολόγων το 1950 και το 1971 έφεραν στο φως σημαντικά ευρήματα, που επιβεβαιώνουν την εστία λαμπρού βασιλικού γένους, την ανθρώπινη δραστηριότητα τουλάχιστον πριν το 800 π.Χ.  (πήλινα και λίθινα ειδώλια Νεολιθικής εποχής  3000 π.Χ. ,σκουλαρίκι 6500 -3000 π.Χ.) κλπ.

7) Συνεπώς, είναι δυνατό και αποδεκτό να είναι ανωνύμου ή τυχόντος το κραταιό αυτό ανάκτορο κατασκευής της ύστερης μυκηναϊκής εποχής, 1200 -1100 π.Χ.;

8) Είναι ήσσονος αρχαιολογικής σημασίας ο επιβλητικός αυτός χώρος, από το κέντρο και την περιφέρεια του οποίου έχουν έλθει εις το φως εκατοντάδες αρχαιολογικά ευρήματα της νεολιθικής εποχής και εντεύθεν;

    Ο συγγραφέας αναφέρει πως η υποστηριζόμενη στην παρούσα εργασία θέση, ως έδρα του Αχιλλέως, καλύπτει και πληροί πλήρως όλες τις προϋποθέσεις που επισημαίνουν οι Αριστοτέλης (Πολιτικά, τόμος 4, εκδ. Γεωργιάδη, Ζ, σελ. 10,11) και Στράβων (Ζ, 235, 8, 11).

     Στο τέλος της εκδήλωσης ο κ. Δημήτριος Κοίλιαρης προσέφερε συνοπτικά την εργασία του στους μαθητές του, με την εξής αφιέρωση : «Η ανά χείρας εργασία αφιερώνεται στους αποφοίτους 1977-78 του Λυκείου Δομοκού, γόνους της ευάνδρου και ενδόξου Φθίας, τους οποίους, κατά τη μακρά καθηγεσία και λυκειαρχία μου, διέκρινα και ιδαιτέρως αγάπησα για το λαμπρό ήθος και την επιμέλειά τους».

Ο αντιπρόεδρος του Ομίλου Φθιωτών Λογοτεχνών και Συγγραφέων κ. Κώστας Τσιαλαφούτας δώρισε στον κ. Κοίλιαρη, το περιοδικό του Ομίλου, «Φθιωτικός Λόγος» με αφιέρωμα στον ποιητή της Φθιώτιδας Σπύρο Ι. Ματσούκα, εις ανάμνηση της επίσκεψής του στη Λαμία.

     Συγχαίρω τον φιλόλογο κ. Δημήτριο Κοίλιαρη για την αξιέπαινη εργασία του και τον ευχαριστώ για την προσφορά του στη Φθιώτιδα, ως εκπαιδευτικός και ερευνητής. Η συνέχιση της αρχαιολογικής σκαπάνης θα επιβεβαιώσει ή θα απορρίψει τους βάσιμους προς το παρόν ισχυρισμούς του.

                                                                  Κώστας  Τσιαλαφούτας

                                                                            Δάσκαλος