Μια γλωσσική και λαογραφική μαρτυρία του μπάρμπα Σπύρου Παπαδήμα, όπως καταγράφηκε στον "Παρνασσό" του 1978 από τον Κώστα Παπαχρήστο.....
Τότε που η τέχνη του χτίστη ήταν καμάρι και τα χέρια «έπλαθαν» όχι μόνο σπίτια αλλά και λόγια, οι μαστόροι της Πολυδρόσου (Σουβάλα) είχαν τη δική τους «γλώσσα»: τα περίφημα μαστόρικα. Έναν ζωντανό, κωδικοποιημένο τρόπο επικοινωνίας που γεννήθηκε μέσα από ανάγκη, εξυπνάδα και συντροφικότητα.
Όπως θυμάται ο μπάρμπα Σπύρος Παπαδήμας, «προ εκατό ετών περίπου το 1878, όταν οι μαστόροι του χωριού ήσαν δεκάδες – ίσαμε εβδομήντα! – οι "διάλογοι" στα μαστόρικα ήταν καθημερινότητα. Και μαζί τους, χιούμορ, σπιρτάδα και αλληλεγγύη».
Η πρώτη ιστορία – Κρεμμυδόπουλα και γκαβές
Ήταν ο Νίκος Δρίβας ( Πατέρας του Πάνου), ένα μαστορόπουλο, που σε μια δουλειά στον κάμπο "τσίμπησε" λίγα κρεμμυδόπουλα και σκόρδα από κήπο. Ο νοικοκύρης το κατάλαβε, και η χωροφυλακή – που υπηρετούσε τότε ένας Σουβαλιώτης μάστορας, ο Χρήστος Μαστροκώστας – στάλθηκε να κάνει... το καθήκον της.
Κι όμως, ο «δικός μας» δεν ήθελε να συλλάβει το παιδί. Έπρεπε όμως να το ειδοποιήσει χωρίς να καταλάβει κανείς. Έτσι, στάθηκε από μακριά και φώναξε στα μαστόρικα:
«Κουδαραίοι, ξιφλιάστε εις το λαγούλι, που άραξε τις καούρες, να καψαλίσει, γιατί θα το ράξω και μανέψει γκαβές!»
Οι υπόλοιποι κατάλαβαν:
«Παιδί, φύγε! Ο χωροφύλακας έρχεται να σε πιάσει και θα φας ξύλο!»
– και του φώναξαν:
«Λαγούλι, καψάλα! Ο τσιλιπιδιώτης θα σε ράξει και θα μανέψεις γκαβές!»
Καούρες = κρεμμύδια και σκόρδα, γκαβές = ξυλιές, λαγούλι = παιδί.
Η δεύτερη ιστορία – Ο γκάτσιος και τα σταφύλια
Σε άλλον τόπο, μεταξύ Γραβιάς και Καστελλίων, άλλη παρέα μαστόρων πέρασε... από σταφιδιασμένο μονοπάτι. Με τα αμπέλια γεμάτα και τον πειρασμό δυνατό, μπήκαν "στρωτά-στρωτά" να δοκιμάσουν μερικά κουζβέους (σταφύλια, στα μαστόρικα).
Είχαν βάλει σκοπό έναν από την παρέα. Και όταν ο σκοπός είδε να πλησιάζει ο αγροφύλακας, τραγούδησε επίτηδες:
«Γκάτσιος, γκάτσιος, ξισιρθείτε κουδαραίοι, θα σας ράξει!»
Δηλαδή: «Φύγετε, έρχεται ο αγροφύλακας!»
Και φύγαν όλοι. Αθόρυβα. Όπως ήρθαν.
Τα μαστόρικα: Γλώσσα, μνήμη, τέχνη
Τα μαστόρικα δεν ήταν απλώς κωδικός. Ήταν ένα είδος λαϊκής προστασίας και πνευματικής εγρήγορσης. Ένας τρόπος να μιλούν ελεύθερα μπροστά σε "ξένους", να προστατεύουν τα δικά τους, να διατηρούν μια αίσθηση κοινότητας και ταυτότητας. Μια γλώσσα με ρίζες στην τέχνη, στον κόπο και στην εξυπνάδα του λαϊκού ανθρώπου.
Κι ευτυχώς, χάρη στις μαρτυρίες σαν του μπάρμπα Σπύρου, το νήμα δεν κόπηκε. Το θυμόμαστε, το τιμούμε – το γράφουμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Πολιτική Δημοσίευσης Σχολίων του Πολύδροσος Παρνασσού.
Διατηρήστε τα σχόλιά σας ευγενικά, πολιτισμένα και ουσιώδη. Σχόλια με υβριστικό περιεχόμενο ή προσβολές θα διαγράφονται.
Παρακαλούμε, διαβάστε την Πολιτική Δημοσίευσης Σχολίων πριν σχολιάσετε. Να αποφεύγετε να γράφετε ανώνυμα. Όλα τα σχόλια πρέπει να εγκριθούν πριν δημοσιευθούν.