ΔΙΟΛΕΤΑ ΓΙΑΝΝΑ ΚΟΥΤΖΕΙΑ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΣΤΟ 21’ - ΑΠΟ ΤΗ ΣΟΥΒΑΛΑ

Μεγάλη ικανοποίηση αισθάνεται κανείς εξερευνώντας την νεότερη ιστορία των Ελλήνων, που δημιούργησαν το σημερινό Ελληνικό Κράτος, με τον Ιερό Αγώνα του 1821......

Όμως όλα δεν έχουν γίνει γνωστά, ούτε έχουν γραφεί, πάντα υπάρχει σε κάποια γωνιά, σε κάποιο χειρόγραφο ή έγγραφο, μία λεπτομέρεια, ένα φαινομενικά ασήμαντο έγγραφο, που σύρει όμως μαζί του πλήθος παραπληρωματικών πληροφοριών, ή ένα μοναδικό ντοκουμέντο, που η διορατικότητα του ακάματου ερευνητή Γιάννη Βλαχογιάννη, μπορεί να ξεχωρίσει μέσα στο σωρό των χειρογράφων και εγγράφων. Ο Γιάννης Βλαχογιάννης έχει αφήσει ένα πλήθος ιδιογράφων σημειωμάτων και αποκομμάτων σε κιβωτίδια στα Γ.Α.Κ. που είχε επιλέξει να επεξεργαστεί, από τον τεράστιο όγκο υλικού, αλλά δεν πρόκαμε. Ίσως και το βάρος των ονομάτων, των κατορθωμάτων, των ιστορικών μαχών και συγκρούσεων που επροτάσσοντο, έθεταν προτεραιότητες ανυπέρβλητες. Πίσω όμως από όλα τα μεγάλα και θαυμαστά υπήρχαν πλήθη αφανών αλλά και εξίσου γενναίων αγωνιστών, που προκινδύνευσαν και θυσιάστηκαν χωρίς η ιστορία να καταγράψει τα σεβάσμια ονόματα τους. Η ιδιόχειρη σημείωση του Βλαχογιάννη¹, που αφορά την Διολέτα Κούντζεια και επέσυρε την προσοχή του, είναι ισχυρή ένδειξη στην σημασία που έδωσε στην λέξη “χειρούργος”.

(Σημ. Η λέξις “χειρούργος” αναφέρεται στο σημείωμα του Βλαχογιάννη καθώς και στα Πρακτικά της Βουλής. Αργότερα χρησιμοποιήθηκε και ο όρος (χειρουργός) εν προκειμένω επροτιμήθη ο όρος “χειρούργος” σύμφωνα με τα ως άνω).

Η λέξη αυτή, καθορίζει την ιδιότητα και την δραστηριότητα μιας γυναίκας² στα πεδία των μαχών, κατά την διάρκεια του Ιερού Αγώνα, σε μια υπηρεσία, στην οποία ακόμη και σήμερα θα ήταν πρωτοπόρος. Οι γυναίκες που έλαβαν μέρος σε μάχες ή θυσιάστηκαν υπήρξαν πολλές και η ιστορία έχει καταγράψει Σουλιώτισσες, Μεσολογγίτισσες, Μανιάτισσες, της Νάουσας κτλ που με υπέρβαση των ορίων του φύλου των κέρδισαν την αμάραντη δάφνη της αθανασίας. Όμως γυναίκα χειρούργος “εις θεραπείαν πληγωμένων και νοσούντων στρατιωτικών” επισήμως μέχρι σήμερα δεν έχει καταγραφή. Με ευλάβεια και σεβασμό στην ατρόμητη αλλά και ευαίσθητη αυτή γυναίκα, που περιέτρεχε τα πεδία των μαχών όχι με τα όπλα, αλλά με τα σύνεργα της χειρουργικής ιατρικής της εποχής, παρατίθεται το σημείωμα αυτό, με την ελπίδα να καταχωρηθεί το όνομα της, όπου ανήκει.

Χρήσιμον είναι να σημειωθεί ότι χειρούργος γυναίκα και σήμερα είναι είδος σπάνιο, αφού στον κλάδο αυτό δραστηριοποιούνται σχεδόν αποκλειστι-κά άνδρες. Παλαιός μου συμμαθητής, καθηγητής χειρουργικής στον Ερυθρό Σταυρό, μου έλεγε αποφθεγματικά ότι τα προσόντα του χειρούργου ιατρού, εκτός βέβαια της επιστημονικής επάρκειας, ήταν να διαθέτει “καρδιά λέοντος, μάτι αετού, χέρι γυναίκας”. Η Διολέτα Κούτζεια είχε το χέρι και κέρδισε μαχόμενη το μάτι του αετού και την καρδιά του λέοντα.

Σημ. το Όνομα Διολέτα* ή Βιολέτα Κούτζεια (Κούτσεια-Κότσια) και σήμερα επιχωριάζει στην Σουβάλα Παρνασσίδος, όπου ήταν το στρατόπεδο και το οχυρό του Γεωργ. Δυοβουνιώτη, οπλαρχηγού Τουρκοχωρίου-Μενδενίτσης όπου είχε συνέλθει η τοπική σύνοδος των Προεστών για την εκλογή αντιπροσώπων στη συνέλευση της Επιδαύρου το 1825 (βλ. προηγούμενο σημείωμα στον Λαμιακό Τύπο αρ. φυλ. 1998 20 Νοεμβ.2011). Δυστυχώς στα αρχεία της Βουλής δεν διεσώθη ή ληθαργεί σε κάποιο φάκελλο η αίτηση της Διολέτας, με την οποία θα είχε ταυτιστεί με ασφάλεια η καταγωγή της. Όμως όλα δείχνουν την Σουβάλα, το ιστορικό χωριό του Παρνασσού. Τα τεκμήρια δε βάση των οποίων της απονέμεται ο τίτλος “χειρουργού” είναι ισχυρά και αμάχητα όπως προκύπτει από την ΡΥΙΓ΄ συνεδρίαση της Βουλής της 30^ης Ιουλίου 1845 και το σημείωμα του Βλαχογιάννη.

* Στην τοπική διάλεκτο το Β όταν ακολουθεί φωνήεν εκφέρεται ως Δ Βιολέτα-Διολέτα, Βιολί-Διολί κτλ.

Παναγιώτης Γ. Δημάκης

Υπεύθυνο Ιστορικού Αρχείου Δήμου Ελάτειας