ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΑΓΙΟΣ* ΕΝΑΣ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟΣ ΣΥΝΘΕΤΗΣ . ΕΝΑΣ ΑΓΝΟΣ ΚΑΙ ΑΔΟΛΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΕ ΑΝΥΠΟΤΑΚΤΗ ΕΦΗΒΙΚΗ ΨΥΧΗ

Αναδημοσίευση από Polydrosos Parnassou

Του"Γ"{Επιλογή  και  σύνδεση  κειμένων  , εικόνων  και  βίντεο}

"Ο Δημήτρης Λάγιος (γεννήθηκε  στη Ζάκυνθο 7/4/1952)  πέρασε από το ελληνικό μουσικό στερέωμα σαν ένας μετεωρίτης,....
φωτίζοντας με δύναμη τον ουρανό και σβήνοντας παράδοξα κι αιφνίδια. Η εφηβική ανυπόταχτη ψυχή του, το μελωδικό ένστικτο, η πίστη στο υψηλό τον χαρακτήρισαν σε όλη τη διάρκεια της αστραπιαίας σταδιοδρομίας του", είχε  γράψει  ο ποιητής Στρατής Πασχάλης, σε σημείωμά του για τη συναυλία-αφιέρωμα με έργα του Λάγιου, που δόθηκε το  2011. στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση . 

Σπούδασε πιάνο, κιθάρα και θεωρητικά στο Εθνικό Ωδείο. Συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Ιλλινόις, στο Σικάγο, από το 1974 μέχρι το 1978, ενώ παράλληλα ασχολείται με το ελληνικό τραγούδι. Μετά το 1980 εγκαταστάθηκε οριστικά στην Ελλάδα. Στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Ζάκυνθο, οργάνωσε τις "Γιορτές Τέχνης και Λόγου", δημιούργησε το συγκρότημα "Ασκηταριό", το 'Κάλβειο Κέντρο Μουσικών Μελετών" και το "Κάλβειο Ωδείο".

*Ηταν το ίνδαλμα των νέων εδώ. Στα 25-28 του συσπείρωσε την καλλιτεχνική Ζάκυνθο γύρω του, ανέδειξε τραγούδια, ποιήματα, μνημεία, που δεν τους έδιναν σημασία και ήταν σκόρπια, έκανε τις γιορτές του "Ασκηταριού". Είχαμε μια πόρτα να χτυπήσουμε κι έναν άνθρωπο να συνεννοηθούμε. Εφτιαξε το Κάλβειο Ωδείο, έφερε καθηγητές, έχουν βγει τόσα παιδιά, τόσα μαντολίνα, απ' αυτό* 

Είπαν  τότε οι  Ζακυνθυνοί.

Όμορφη και παράξενη πατριδα

Ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης
Μουσική: Δημήτρης Λάγιος
Πρώτη εκτέλεση: Γιώργος Νταλάρας

Όμορφη και παράξενη πατρίδα
ω σαν αυτή που μου 'λαχε δεν είδα

Ρίχνει να πιάσει ψάρια πιάνει φτερωτά
στήνει στην γη καράβι κήπο στα νερά
κλαίει φιλεί το χώμα ξενιτεύεται
μένει στους πέντε δρόμους αντρειεύεται

Όμορφη και παράξενη πατρίδα
ω σαν αυτή που μου 'λαχε δεν είδα

Κάνει να πάρει πέτρα την επαρατά
κάνει να τη σκαλίσει βγάνει θάματα
μπαίνει σ' ένα βαρκάκι πιάνει ωκεανούς
ξεσηκωμούς γυρεύει θέλει τύρρανους

Όμορφη και παράξενη πατρίδα
ω σαν αυτή που μου 'λαχε δεν είδα

Από το 1985 θα ενδιαφερθεί για τον Κυπριακό Αγώνα ενεργά, διοργανώνοντας Φεστιβάλ, μουσικές εκδηλώσεις και πορείες.

Των αθανάτων το κρασί
το ‘βρετε σεις και πίνετε
ζωή για σας ο θάνατος
κι αθάνατοι θα μείνετε

Παράλληλα, θα ιδρύσει το Μουσικό Σχολείο της Μυκόνου, το Μουσικό Σχολείο του Δήμου Αλίμου, ενώ συμμετείχε στη δημιουργία του πρώτου, στην Ελλάδα, Λαϊκού Σχολείου Παραδοσιακής Μουσικής, με τον Αριστείδη Μόσχο.

Ίδρυσε το σύνολο "Ραψωδοί" με το οποίο παρουσίασε μουσικές εκδηλώσεις σε αρχαίους χώρους. Θα γράψει χορωδιακά τραγούδια, ενώ θα καταγράψει δισκογραφικά τις εθνομουσικολογικές του έρευνες.

Αυτές οι καταγραφές θα μπορούσαμε να πούμε πως τον οδήγησαν και στο έργο "Σκιές", σε ποίηση δική του και  με  το  φωνητικό σύνολο "Διάσταση" . Το έργο δισκογραφήθηκε το 1987. 

O αδικοχαμένος Δημήτρης Λάγιος έντυσε μερικούς από τους ωραιότερους

   ψαλμούς του Δαβίδ με την αλλόκοτη επτανησιακή μουσική του.

Σημαντικό έργο του είναι και οι "Ρωγμές", για ορχήστρα μαντολινάτας. (Κυκλοφόρησε το 1992) Το 1986 γράφει τα έργα "Ολυμπιείον" και "Ουράνιος Μύθος". Το 1987 θα γράψει το χορόδραμα"Ίνα τι" σε ποίηση δική του και του Δαβίδ(Δίσκος  το  1992).

Θα γράψει, επίσης, φωνητικές ραψωδίες και τραγούδια σε στίχους δικούς του, αλλά και σύγχρονων Ελλήνων ποιητών, αρχίζοντας το 1979 με τον "Ήλιο  τον  ηλιάτορα", του Ελύτη. Μεγάλη επιτυχία θα γίνει το τραγούδι "Όμορφη και παράξενη πατρίδα", αλλά και τα "Να κλαις","Γεια σου κύριε Μενεξέ", "Μωβ" .

Έχουν κυκλοφορήσει επίσης οι δίσκοι του* "Άη - λαός" (1983 με  τη  Σωτηρία  Μπέλου), "Εδώ που γεννηθήκαμε" (1983  Φώντας  Λάδης  και  Μιχάλης  Καλογιάννης), "Του Σολωμού και της Ζάκυνθος" (1986), "΄Εργα για ορχήστρα νυκτών οργάνων” (1989),  "Των  Αθανάτων" (1994). Τέλος  το  καταλυτικό την  και  την  πιο προσωπική δουλεία του, η "Ερωτική  Πρόβα". 

Το  έργο  είναι ουσιαστικά ένα χορόδραμα όπου αναζητεί τη λύτρωση περιγράφοντας –με μουσική και ποίηση- την πορεία   προς το τέλος.

Να ονειρεύομαι απ' το παράθυρο να ταξιδεύω
να μπαίνω μέσα σου να καταστρέφομαι και να πεθαίνω

Η σωτηρία μου είναι ο θάνατος και το κορμί σου
να μπαίνω μέσα σου να καταστρέφομαι και να πεθαίνω

Να ονειρεύομαι απ' το παράθυρο να ταξιδεύω
σ' ένα πλατύ γιαλό στην εγκατάλειψη λευκού χειμώνα

Να αγγίζω το βυθό και να ξοδεύομαι γιατί το θέλω
σ' ένα πλατύ γιαλό στην εγκατάλειψη λευκού χειμώνα

Να ονειρεύομαι απ' το παράθυρο να ταξιδεύω

Η γύμνια λάμπει με του λευκού τη λάμψη
μαγεύει το θάνατο με το λευκό
απουσία κι όλα τίποτα, δαπάνη, γύμνια...

Να ονειρεύομαι απ' το παράθυρο να ταξιδεύω
με τον έρωτα γύρω και το θάνατο κάτω απ' τα μάτια

Ξόδεμα συνέχεια δεν υπάρχουν μάσκες
τ' όνειρο είναι που μαγεύει

Ανοίγω.....ξημερώνει.....

Έχοντας επίγνωση του δικού του τέλους που πλησιάζει, βρίσκει την τεράστια καλλιτεχνική δύναμη να γράψει αυτό το έργο, το 1989…Ο δίσκος θα κυκλοφορήσει το 1991  σημαδιακή  ημερομηνία  αφού στις 9 Απριλίου του 1991, ο Δημήτρης Λάγιος πεθαίνει από καρκίνο.Ο πλήρης αρχικός τίτλος του έργου, που είχε αρχίσει να γράφει πριν εκδηλωθεί η αρρώστια, ήταν "Ερωτική πρόβα στο θάνατο". Τελικά αφαιρέθηκαν οι δύο τελευταίες λέξεις -για να ξορκιστεί ίσως το κακό- κι έτσι κυκλοφόρησε λίγο μετά το θάνατό του. Εκεί και οι στίχοι: "Να ονειρεύομαι απ' το παράθυρο να ταξιδεύω / να μπαίνω μέσα σου να καταστρέφομαι και να πεθαίνω".

Στίχοι: Μιχάλης Μπουρμπούλης

Μουσική: Δημήτρης Λάγιος
Πρώτη εκτέλεση: Σωτηρία Μπέλλου

Θα με δικάσει ο κούκος και τ' αηδόνι
μα στην Αγιάσο σταυρουδάκι μου χρυσό
τις νύχτες που θα πέφτει άσπρο χιόνι
οι Τσέτες θα κρεμάνε το Χριστό

Στον ουρανό που κάναμε ταβάνι
δε βλέπουμε τις νύχτες ξαστεριά
κουρσάροι, Φράγκοι, Βενετσιάνοι
μας πούλησαν για γρόσια και φλουριά

Στην Τροία μεγαλώνουνε τα στάχυα
και στην Αγιάσο σε μιαν έρμη εκκλησιά
ζωγράφισε ο Θεόφιλος με αίμα
το χάρο να φοράει θαλασσιά

Στίχοι: Μιχάλης Μπουρμπούλης
Μουσική: Δημήτρης Λάγιος
Πρώτη εκτέλεση: Σωτηρία Μπέλλου
Συλλογή: Ο Αη-Λαός (1983)

Ο δείχτης έδειχνε οχτώ
στου κόσμου το ρολόι
τα μάτια σου τα σκοτεινά
γεμάτα με παράπονα
στο χείλι σου τ' αφίλητο
βαρύ το μοιρολόι.

Περαστικός κι αμίλητος
κι απ' τη ζωή φευγάτος
ή ο Θεός θα 'ν' άδικος
ή θα 'ν' ο κόσμος σκάρτος.

Περπάτησα, περπάτησα
μα πώς να σταματήσω
οι δρόμοι μαγικές κλωστές
έχουν τις βόλτες τους κλειστές
σε σένανε με φέρνουνε
και με γυρίζουν πίσω.

Περαστικός κι αμίλητος
κι απ' τη ζωή φευγάτος
ή ο Θεός θα 'ν' άδικος
ή θα 'ν' ο κόσμος σκάρτος.

Για  το  θάνατο  ο  ίδιος  είχε  πεί *

"Δε φοβάμαι το θάνατο. Όμως δε μου φτάνει ο χρόνος. Ο,τι και να κάνεις στην τέχνη, δε φτάνει ο χρόνος", έλεγε ο Δ. Λάγιος, που μέχρι τέλους πάλεψε παλικαρίσια. "Δε θα φύγω, είναι πολύ νωρίς ακόμα" ήταν η υπόσχεσή του, που δυστυχώς δεν μπόρεσε να τηρήσει. Δεν έφυγε όμως από τις καρδιές όσων "ταξίδεψαν" με τη μουσική του, ξεχωριστή σε ευαισθησία και ποιότητα. Σεμνός και αθόρυβος είχε επιλέξει συνειδητά να βρίσκεται μακριά από προβολείς, αρνούμενος να εμπορευτεί, να προδώσει την ίδια του την ύπαρξη. Η συνεχής αγωνία που τον διακατείχε ήταν να κάνει όσο το δυνατόν περισσότερα, ν' αφήσει όσο το δυνατόν περισσότερα....έγραφε  η  εφημερίδα  "Ελευθεροτυπία " εκείνη  την  περίοδο.

Εδώ που γεννηθήκαμε, σ’ αυτό το λίγο τόπο, 
με τον ολάνθιστο ουρανό, το χώμα το ξερό, 
που πριν ανάψουν σβήνουνε οι πόθοι των ανθρώπων, 
όλα θα γίνουν πιο καλά, θα δεις, με τον καιρό.

Εδώ που πολεμήσαμε, δυο τρεις εμείς τους χίλιους, 
για να μη λείψει το ψωμί, να πάμε πιο μπροστά, 
άλλοτε μες στα σύννεφα κι άλλοτε μες στους ήλιους, 
όλα θα γίνουν πιο καλά, θα δεις με τον καιρό.

Εδώ που μεγαλώσαμε τον άνεμο νικώντας
και που βαθιά ριζώσαμε κι απλώσαμε κλαριά, 
εδώ θε’ να γεράσουμε, καλέ μου, πολεμώντας
για την αλήθεια της ζωής και για τη λευτεριά.

Έφυγε  μόλις τριάντα οκτώ χρονών. Με το θάνατό του, η ελληνική μουσική χάνει πρόωρα έναν εξαιρετικό συνθέτη και τραγουδοποιό που, σίγουρα, είχε πολλά να προσφέρει ακόμα. Ήταν ένας αγνός και άδολος άνθρωπος, υπόδειγμα καλλιτέχνη ,ιδιαίτερα  δημιουργικού  και  με υψηλούς στόχους.

Πρόκειται για τον πρώτο δίσκο-συλλεκτικός- που κυκλοφόρησε ο Δ.Λάγιος, το 1975 με την φροντίδα του ιστορικού Γεωργίου Λαδά, ο οποίος προλογίζει το κάθε τραγούδι. Ο δίσκος κυκλοφόρησε εκτός εμπορίου σε 1000 μόλις αντίτυπα κι όπως ήταν φυσικό γρήγορα εξαφανίστηκε από το προσκήνιο και ξεχάστηκε εντελώς.

1. Θούριος
2. Ύμνος Πατριωτικός
3. Επαναστατικό Τραγούδι
4. Ω, Παιδιά μου, Ορφανά μου (βασισμένο στη μουσική της "Μασσαλώτιδας") 

Θα κλείσουμε το  αφιέρωμά  μας με το  παρακάτω  συλλεκτικό  βίντεο  με  αποσπάσματα πό συναυλία του Δημήτρη  Λάγιου το 1983 ,στην Κύπρο και  τους  αγώνες  της που  τόσο θαύμαζε και  αγαπούσε. Τραγουδούν η Σωτηρία Μπέλλου, ο Νίκος Δημητράτος, η Ελένη Βιτάλη και ο συνθέτης. (Αρχείο Θανάση Γιώγλου)

"Γ'