ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ. "Οι νύχτες του Γενάρη έχουν στόμα και λένε παραμύθια τις γιορτές...." Καλό μήνα και καλή χρονιά.

"Γ" {Σύνδεση κειμένων, εικόνων και   βίντεο}                                                                                                                      

Αναδημοσίευση από Polydrosos Parnassou

O Γενάρης, όπως και όλοι οι μήνες του ημερολογίου μας, του Παγκοσμίου Χριστιανικού ημερολογίου, οφείλει τ' όνομά του στους ......

Αρχαίους Ρωμαίους στο Θεό του Ιανό, που προς τιμή του τον ονόμασαν έτσι. Δεν αποτελούσε όμως από την  αρχή  τον  πρώτο  μήνα  του χρόνου .

Οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν σαν Πρωτοχρονιά την 21η Ιουνίου (του μηνός Σκιροφοριώντος όπως τον έλεγαν) και οι Ρωμαίοι την 1η Μαρτίου. Η τελευταία είχε διατηρηθεί να γιορτάζεται και από τους Ελληνες της Ανδριανουπόλεως, πριν τους διώξουν οι Τούρκοι από την Ανατολική Θράκη.

 Η πρώτη Ιανουαρίου καθιερώθηκε σαν πρωτοχρονιά από τους Ρωμαίους το 153 π.Χ. Την ημέρα αυτή συνήθιζαν να εκλέγουν τους ανώτατους άρχοντες, τους ύπατους και με την ευκαιρία επιδίδονταν σε τελετές και θορυβώδεις διασκεδάσεις{ Από αυτούς την πήραν αργότερα οι Βυζαντινοί και την καθιέρωσαν (περί το 1000 μ.Χ.}.

ΤΡΑΓΟΥΔΙ.     ΞΗΜΕΡΩΜΑ  1ης ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2000 μ.χ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ-ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΛΙΔΑΚΗΣ

Τον Ιανουάριο ο λαός τον λέει με πολλά ονόματα, που τα περισσότερα αναφέρονται στις ιδιότητές του.

Ο Γενάρης λέγεται  Γεννολοητής,  γιατί τότε γεννοβολούν τα κοπάδια.

Γατομήνας επειδή σ' αυτόν ζευγαρώνουν οι γάτες.

Κρυαρίτης (στη Μάνη) για το τσουχτερό του κρύο .

Λέγεται Μεσοχείμωνας γιατί είναι μεσαίος από τους τρεις μήνες του χειμώνα.....

-Αλλες ονομασίες είναι Κλαδευτής, γιατί το μήνα αυτό κλαδεύουν.

-Γελαστός για τις Αλκυονίδες ημέρες του.

-Ακόμα τον Ιανουάριο τον ονομάζουν Τρανό, Πρωτάρη, Μεγάλο μήνα ή Μεγαλομήνα, επειδή είναι ο 1ος μήνας του έτους που έχει 31 μέρες και οι νύχτες του είναι μεγάλες, όπως λέει και το τραγούδι: "Νάταν οι μέρες του Μαγιού κι οι νύχτες του Γενάρη".......... .

//Ορέ θέλουν ν' ανθήσουν τα κλαριά και ο πάγος δεν τ'αφήνει θέλω/ και γω βλάχαμ να σ' αρνηθώ ορέ θέλω και γω να σ'αρνηθώ κι ο πόνος δεν μ' αφήνει / το χέρι βλάχαμ το παχούλο το χέρι σου το παχουλό το κοντυλογραμμένο/ τρεις μέρες και τρεις νύχτες να το 'βαζα βλάχαμ προσκέφαλο /να 'ταν οι μέρες βλάχαμ του Μαγιού και οι νύχτες του Γενάρη να το χορτάσω βλάχαμ φίλημα..!!/

Σ'ένα τα λέγω τούτα , σ'ένα τα λέγω τούτα κι αν θέλεις άκουστα,κι αν θέλεις άκουστά, /πάρε χαρτί και πένα,πάρε χαρτί και πένα και κάτσε γράψε τα ...!!!!//

 ΤΡΑΓΟΥΔΙ. Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΤΟΥ  ΟΡΦΕΑ ΠΕΡΙΔΗ

Είπε: Ας μένει πίσω μου ότι δεν προχωράει

ένας καημός ξημέρωσε, μα ο καπετάνιος πάει

στη μέση εκεί του πουθενά, στο χάος αρμενίζει

και η πυξίδα του γελάει γλυκά του ψιθυρίζει

Κάθε αρχή και δύσκολη λένε οι σοφοί του κόσμου

μα ακόμα δυσκολότερο είναι το τέλος φως μου

στη μέση εκεί του πέλαγου τι ειν' ο μαύρος βράχος

είναι ο, τι έμεινε μισό είναι το ίδιο λάθος

Είπε: ας μένει πίσω μου ότι δεν προχωράει

ένας καημός ξημέρωσε, μα ο καπετάνιος πάει

δική του η απόφαση, τ' αξίωμα δικό του

αυτός που δεν οδήγησε μήτε τον εαυτό του

Στην αρχαία εποχή, στη μέση του σημερινού μας Γενάρη άρχιζε ο ιερός μήνας της Ηρας, ο Γαμηλιών (15 Ιανουαρίου - 15 Φεβρουαρίου). Η Ήρα, εκτός από βασίλισσα τ' ουρανού και των Θεών, ήταν προστάτιδα του γάμου και της οικογένειας. Γι' αυτό τον μήνα αυτό οι αρχαίοι έκαναν τους πιο πολλούς γάμους, απ' όπου πήρε και το όνομά του. Συνήθιζαν δε κάθε χρόνο, στις 27 του Γαμιλίωνα με την Πανσέληνο, να κάνουν θυσίες και εισφορές, που τις έλεγαν "Γαμήλιες".

  ΤΡΑΓΟΥΔΙ.Ο ΓΕΝΑΡΗΣ ΤΟΥ 1904. ΚΩΝ/ΝΟΣ  ΚΑΒΑΦΗΣ 

ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΗΜ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ. ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΑΛΚΙΝΟΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ

Μήνας γιορτών μπορεί να ονομαστεί με τις πολλές γιορτές που έχει ο Γενάρης. Μα και σημάδια πολλά για του ανθρώπου το μέλλον, τουλάχιστον της χρονιάς.

Η πρώτη μέρα του μήνα είναι η πρωτοχρονιά και γιορτάζεται σ' όλο τον κόσμο με λαμπρότητα, μεγαλοπρέπεια και πολλές εκδηλώσεις. Αυτή η ημέρα καλύπτεται από ένα πλήθος λαϊκών εθίμων, με πράξεις και ενέργειες μαγικές, που έχουν την προέλευσή τους στα βάθη των αιώνων.

Οι ελληνικές λαϊκές παραδόσεις, θέλουν τον Αγιο Βασίλειο είτε ζευγολάτη που γυρίζει και ευλογεί τα χωράφια, είτε οδοιπόρο ή μάντη. Τη μέρα αυτή γιορτάζεται η μνήμη του Αγίου Βασιλείου, που είναι ένας από τους μεγαλύτερους πατέρες της εκκλησίας.

     ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟΝ  ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Ο Άγιος Βασίλης ενσαρκώνει για το λαό, το πνεύμα του καινούργιου χρόνου. Η καλοσυνάτη μορφή του με τη λευκή γενειάδα, τα κάτασπρα μαλλιά το γλυκό χαμόγελο, το μειλίχιο βλέμμα, δεσπόζει παντού, τριγύρω μας τις μέρες τις γιορτινές.

 Αυτή την εικόνα η λαϊκή φαντασία έπλασε και ριζώθηκε στην ψυχή μας. Και τον οραματιζόμαστε να έρχεται από τη μακρινή Καισάρεια, φορτωμένος δώρα και χίλια καλά.

Επισης  τον  Γενάρη  η  Εκκλησία  μας  γιορτάζει  τα Θεοφάνεια  και  τουs Αγίου Ιωάννη, Γρηγόριο,  Αντώνιο, Αθανάσιο  και  τους  Τρείς  Ιεράρχες.

                ΑΠΟΛΥΤIKION  ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ

"Μνήμη δικαίου μετ' εγκωμίων, σοι δε αρκέσει η μαρτυρία του Κυρίου Πρόδρομε. Ανεδείχθεις γαρ όντως και προφητών σεβασμιώτερος οτι εν ρείθροις βαπτίσαι καταξιώθης τον κηρυττόμενον. Όθεν της αληθείας υπεράθλησας, χαίρων ευηγγελίσω και τοις εν άδη, Θεόν φανερωθέντα εν σαρκί, τον αίροντα την αμαρτία του κόσμου, και παρέχον το μέγα έλεος".

 ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ  ΤΟΥ  ΓΕΝΑΡΗ

-Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά με σύγκρυα και παγωνιά.

-Ο Γενάρης τα γεννά, ο Φλεβάρης τα ψοφά κι ο παντέρμος ο Μαρτάκης, τ’ αποσώνει στον ταμπάκη.

-Ο καλός ο νοικοκύρης, το Γενάρη χαίρεται.

-Όποιος σπέρνει το Γενάρη, τρώει την ανεμοζάλη.

-Πάπια, χήνα το Γενάρη, πετεινό τον Αλωνάρη.

-Τις δεκαεφτά του Γεναριού είναι κυρά τ’ Άγι’ Αντωνιού.

-Το Γενάρη κι αν δε βρέξει, δε ξινίζουν τα τυριά.

-Το Γενάρη οι χοχλιοί και το Μάρτη οι κριγοί.

-Το Δεκέμβρη και Γενάρη φύτευε καταβολάδες.

-Του Γενάρη το σκοτάδι παρά λίγο ξεκουμπίζει.

-Χιόνι πέφτει το Γενάρη, χαρές Θάν’ τον Αλωνάρη.

ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΑΠ' ΟΠΟΥ ΚΑΙ Ο ΣΤΙΧΟΣ  ΤΟΥ  ΤΙΤΛΟΥ  ΤΟΥ  ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ  ΜΑΣ..Ο ΧΡΟΝΟΣ ΤΟΥ ΓΕΝΑΡΗ...ΗΛΙΑΣ  ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ - ΠΑΝΤΕΛΗΣ  ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΣ.

Οι νύχτες του Γενάρη έχουν στόμα

και λένε παραμύθια τις γιορτές

τσακίζουνε του μπουκαλιού το πώμα

και πίνουν να μεθάνε ποιητές

Οι μέρες του Γενάρη έχουν μάτια

που κλέβουνε το φως και το σκορπούν

τα δειλινά σε έρημα δωμάτια

εκείνων που θυμούνται κι αγαπούν

Οι μέρες και οι νύχτες του Γενάρη

σα δέντρα κρεμασμένα στη βροχή

στιχάκια γράφουν σ' ένα καλαντάρι

και στης καρδιάς τα φύλλα μια ευχή

Ο χρόνος του Γενάρη γκρίζα δάφνη

παράθυρα της μνήμης ανοιχτά

αναπολεί τον ποιητή Καβάφη

την Αλεξάνδρεια αποχαιρετά.

Οι μέρες του Γενάρη έχουν μάτια

που κλέβουνε το φως και το σκορπούν

τα δειλινά σε έρημα δωμάτια

εκείνων που θυμούνται κι αγαπούν

 "Γ"