"Μια βοσκοπούλα αγάπησα / μια ζηλεμένη κόρη..." . UNA PASTORA YO AMI. Παραδοσιακό Σεφραδίτικο.

Γιώργος Βιδάκης.

Ποιοί είναι οι Σεφραδίτες? Η καταγωγή  του τραγουδιού και τρείς θαυμάσιες εκτελέσεις. Μία από την Αλίκη Καγιαλόγλου σε ένα 
βίντεο δικό μου και  οι δύο άλλες πολύ γνωστές  και μοναδικές από τους Γιαννή Κατέβα  και  Δημήτρη Ζάχο με  σκηνές από το Κινηματογραφικό έργο του 1956 "Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας"......

Οι Σεφαρδίτες Ιουδαίοι κατάγονται από την Ιβηρική Χερσόνησο. Οι περισσότεροι εκδιώχθηκαν ομαδικά από την Ισπανία με εντολή της Ισαβέλας της Καστίλης και του Φερδινάρδου της Αραγονίας με διάταγμα της Αλάμπρα (2-8-1492 ) και από την Πορτογαλία με εντολή του Μανιουέλ το 1497. Οι λόγοι φυσικά που προβλήθηκαν αφορούσαν στην άρνηση των Ιουδαίων να ασπασθούν το Χριστιανισμό. Εκείνη την περίοδο εγκαταστάθηκαν σχεδόν σε ολόκληρη την Ευρώπη και φυσικά έφθασαν και στη χώρα μας, εφόσον η Οθωμανική Αυτοκρατορία τους έκανε αποδεκτούς. Στον ελλαδικό χώρο ανέπτυξαν μια από τις μεγαλύτερες ισραηλιτικές κοινότητες με επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη, ενισχύοντας την πόλη ώστε να αναχθεί σε οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο.

Οι Σαφαρδίτες εγκαταστάθηκαν και σε άλλα μέρη, κυρίως όμως στη Ρόδο και σε νησιά του Αιγαίου, όπως η Λέσβος, γεγονός που διαπιστώνεται από τα τοπωνύμια. Η ισπανο-εβραϊκή γλώσσα αποτελεί μια ποικιλία της καστιλιάνικης και είναι γνωστή ως Λαντίνο. Οι Σεφαρδίτες ονομάστηκαν έτσι ακριβώς λόγω της προέλευσής τους. Στην ιουδαϊκή διάλεκτο η Ισπανία ονομάζεται Σεφαρδία και οι κάτοικοί της με ισραηλιτικές ρίζες, Σεφαρδίμ ή Σεφαρ(α)ντίμ. Αντίστοιχες ονομασίες έχουν οι Ισραηλίτες και σε άλλες περιοχές, όπως λ.χ. στη Ρωσία αποκαλούνται Εσκεναζίμ.

Η σεφαρδίτικη μουσική έχει τις καταβολές της επίσης στην Ιβηρική Χερσόνησο και ειδικότερα στη Ανδαλουσία της μεσαιωνικής περιόδου, οπότε στην περιοχή συμβίωναν Εβραίοι, Μουσουλμάνοι και Χριστιανοί. Στο πέρασμα των αιώνων δέχθηκε επιρροές από τη μουσική των λαών με τους οποίους αναγκάστηκαν οι Σεφαρδίτες να συνυπάρξουν, ωστόσο και η επιρροή η δική της είναι σημαντική.

Una pastora yo amí, Μία βοσκοπούλα αγάπησα

Una hija hermoza, μια κόρην έμορφη

De mi chiques yo l'adorí, Απ' τα μικράτα μου τη λάτρεψα

Mas qu'ella no amí. πέρα απ' αυτήν δε γάπησα

Un dia que estavamos Μια μέρα που 'μασταν

En la huerta asentados, στον κήπο καθισμένοι

Le dixe yo: "Por tí, mi flor, Της είπα: για σεν' ανθέ μου

Me muero de amor. πεθαίνω από έρωτα

En sus brazos m' apretó στα μπράτσα της με έσφιξε

Con amor me bezó με στοργή με φίλησε

Me respondió con dulsor: μου απάντησε με γλύκα

"Sos chico para amor!" "Είσαι τσικό για αγάπη!"

y la buxquí Μεγάλωσα, την έψαξα

Otro tomó y la pedrí, Άλλον επήρ' την έχασα

Ella si olvidó de mi Αυτή και αν εμέ ξέχασε

Ma siempre yo l'amí για πάντα εγώ τη γάπησα

Αφού εξορίστηκαν από την Ισπανία το 1492, οι ισπανοεβραίοι βρήκαν καταφύγιο σε διάφορες μεσογειακές πόλεις. Αλλά οι ελληνικές πόλεις Θεσσαλονίκη και Αθήνα, μεταξύ άλλων, υπήρξαν από τις σημαντικότερες. Όταν έφτασαν στην Ελλάδα, οι σεφαρδίτες σχημάτισαν δικές τους κοινότητες, στις οποίες μιλούσαν εβραιοϊσπανικά. Παρ’ ότι διατήρσαν τις παραδώσεις και τη γλώσσα τους, επέδειξαν μεγάλη προσαρμοστικότητα στην ελληνική κοινωνική και πολιτιστική ζωή. Οι έλληνες σεφαρδίτες δεν έχασαν την επαφή με την αγαπημένη τους Ισπανία κι αυτό ήταν εμφανές τόσο στον κοινωνικό τομέα όσο και στην λογοτεχνία τους. Γι’ αυτούς τους λόγους, η Ελλάδα είναι από τις σημαντικότερες χώρες στην πορεία της σεφαρδικής διασποράς.

  

Η Αλίκη Καγιαλόγλου είναι Ελληνίδα τραγουδίστρια με διεθνή σταδιοδρομία.....

Συνεργάστηκε με δύο από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες, τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Μάνο Χατζιδάκι. Εμφανίζεται από το 1982 σε ρεσιτάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ερμηνεύει Σεφέρη, Ελύτη, Καβάφη, Ρίτσο, Αναγνωστάκη, Γκάτσο, Λόρκα, Φερέρ και άλλους.

Η Αλίκη Καγιαλόγλου είναι γνωστή στην Ελλάδα και στο εξωτερικό για την εμμονή και το πάθος της για το τραγούδι, (αυτό που άγει την ψυχή και όχι ακόμα ένα προϊόν), για τον τρόπο ερμηνείας και επικοινωνίας της με το κοινό αλλά και για τη σχέση της με το λόγο (ποίηση).

Μελέτησε αρχικά τραγούδι ως υπότροφος του Ωδείου Αθηνών με τη Μαρίκα Καλφοπούλου και αργότερα με τους Φραγκίσκο Βουτσίνο και Σπύρο Σακκά. Συνεργάστηκε με δύο από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες, αρχικά με το Μίκη Θεοδωράκη και αργότερα με το Μάνο Χατζιδάκι στις συναυλίες τους και ηχογράφησε τραγούδια τους σε ποίηση Ν. Γκάτσου, Μ. Αναγνωστάκη, Αγγ. Ελευθερίου, Οδ. Ελύτη, κ.α.

             Η ΑΛΙΚΗ ΚΑΓΙΑΛΟΓΛΟΥ  ΣΤΟΝ "ΚΕΜΑΛ" ΤΟΥ  ΜΑΝΟΥ  ΧΑΤΖΗΔΑΚΙ.

Από το 1982 δίνει ατομικά ρεσιτάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Μεξικό, Ισπανία, Τυνησία, Κύπρο, Ιταλία, Γαλλία, Σουηδία, Τουρκία, Γερμανία κ.α), όπου αποσπά εξαιρετικές κριτικές.

Το 1989, το 1990 και το 1991 παρουσίασε την παράσταση Δύσκολοι Έρωτες παίζοντας το μονόλογο του Ζαν Κοκτώ «Ο Ωραίος Αδιάφορος» σε σκηνοθεσία Β. Νικολαϊδη.

Το 2002 ιδρύει την εταιρεία παραγωγής ΣΥΝ ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΧΕΙΡΑ ΚΙΝΕΙ, με την οποία εκδίδει CDs και οργανώνει παραστάσεις. Τελευταία ασχολείται και με το Θέατρο του Δρόμου.

                          Μια βοσκοπούλα αγάπησα - Γιάννης Κατέβας

Μια βοσκοπούλα αγάπησα

μια ζηλεμένη κόρη,

μα την αγάπησα πολύ

ήμουν αλάλητο πουλί,

ήμουν αλάλητο πουλί

δέκα χρονών αγόρι

Μια μέρα που καθόμαστε

στα χόρτα τ' ανθισμένα,

Μαριώ, της λέω, σ' αγαπώ

μα ντρέπομαι να σου το πω,

μα ντρέπομαι να σου το πω,

τρελαίνομαι για σένα

Από τη μέση μ' άρπαξε,

με φίλησε στο στόμα

και μου 'πε μ' αναστεναγμό

για της αγάπης τον καημό,

για της αγάπης τον καημό

είσαι μικρός ακόμα!

         Οι   Εικόνες από την πρώτη έγχρωμη ελληνική ταινία "Ο ΑΓΑΠΗΤΙΚΟΣ ΤΗΣ ΒΟΣΚΟΠΟΥΛΑΣ" - 1956

LA PASTORA

Una pastora yo ami

una hija hermoza

De mi chiquez yo la adori

mas que ella no ami

Un dia en que estavamos

en la huerta asentados

Le dixe yo por ti mi flor

me muero de amor

En los sus brasos me apreto

y con amor me bezo

Me respondio con dulcor

sos chico para amor

Me engrandeci y la buxqui

otro tomo y la pedri

Me olvido y me dexo

mas siempre yo la quiero 

                           Μιά βοσκοπούλα αγάπησα - Ζάχος Δημήτρης