ΜΠΡΑΛΟΣ 12 ΓΕΝΑΡΗ ΤΟΥ 1947. Η επιχείρηση των ανταρτών στο Σιδηροδρομικό σταθμό του Μπράλου με αρχηγό το καπετάν Διαμαντή.

Μπαίνοντας το 1947, το συγκλονιστικότερο γεγονός από τη δράση των ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας ήταν η επιχείρηση στο Σιδηροδρομικό Σταθμό του Μπράλου (Γραβιάς), την Κυριακή 12 Γενάρη 1947, με αρχηγό τον καπετάν Διαμαντή. Αυτό το γεγονός - όπως έγραψε.......

ο «Ριζοσπάστης», αλλά και οι άλλες εφημερίδες - «επισκίασε όλες τις ειδήσεις του 48ωρου». Σύμφωνα δε με το Αρχείο του Στρατού, υπήρξε «η πλέον χαρακτηριστική εκδήλωσις της κουμουνιστοσυμμοριακής δράσεως εις την Ανατολικήν Στερεάν Ελλάδα, εις μικράν σχετικώς απόστασιν από της πρωτευούσης».

Α'. Πώς έγινε η επιχείρηση

«ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ» - Τρίτη 14.1.1947

«Σύμφωνα με τις κυβερνητικές ανακοινώσεις, τα δημοσιογραφικά τηλεγραφήματα και τις αφηγήσεις των επιβατών της αμαξοστοιχίας, η επιχείρηση έγινε ως εξής:

Δημοσιογραφικά τηλεγραφήματα του Σαββάτου, 11/1/1947, από τη Λαμία ανέφεραν ότι στην Παρνασσίδα και συγκεκριμένα ανάμεσα στα χωριά Στρώμη και Καλοσκοπή είχε εμφανιστεί 300μελής ομάδα ανταρτών υπό τον καπετάν Αίαντα (μόνιμο υπολοχαγό Ραχούτη, από το Γαρδίκι Ομιλαίων Φθιώτιδας). Τμήμα του συγκροτήματος αυτού των ανταρτών ενήργησε την επιχείρηση. Ομάδα ανταρτών μπήκε στον περίβολο του σταθμού, ενώ άλλοι αντάρτες κατέλαβαν τα γύρω υψώματα.

Στις 1 παρά τέταρτο η αμαξοστοιχία Αθήνας - Γραβιάς μπήκε στο σταθμό. Μόλις σταμάτησε, ακούστηκαν ριπές από τα υψώματα και οι αντάρτες που βρίσκονταν στο σταθμό οπλισμένοι με αυτόματα κάλεσαν τους επιβάτες να κατέβουν από το τρένο και να χωριστούν οι πολίτες από τους στρατιωτικούς. Αμύνθηκαν πυροβολώντας κατά των ανταρτών οι λοχαγοί Σταθακόπουλος, Νικολόπουλος κι ο χωροφύλακας Καστανάς. Και οι τρεις σκοτώθηκαν. Οι αντάρτες δεν είχαν καμιά απώλεια. Οι αντάρτες είπαν στους επιβάτες: "Μη φοβάστε. Πάρτε τα πράγματά σας και κατεβείτε από το τρένο". Υστερα τους μίλησε ο Αίας για το πώς έγινε το αντάρτικο και τι επιδιώκει, έριξε τις ευθύνες για την κατάσταση που δημιουργήθηκε στην κυβέρνηση κι εξέφρασε τη λύπη του για τους τρεις νεκρούς στρατιωτικούς που δεν επρόκειτο όπως είπε, να πάθουν τίποτε, αν δεν προέβαλαν αντίσταση.

Κατά την ανταλλαγή πυρών, τραυματίστηκαν ελαφρά ο φύλακας της γραμμής Κοτρώτσος, ένας εργάτης της γραμμής και ο υπομηχανοστασιάρχης Κόμης. Οι δύο πρώτοι βρίσκονταν κοντά στον χωροφύλακα που αμύνθηκε και σκοτώθηκε και ο τρίτος τραυματίστηκε από εξοστρακισμό σφαίρας.

Στο μεταξύ, έφτασαν στο σταθμό και τα αυτοκίνητα που έφερναν επιβάτες από τη Λαμία και τη Λάρισα για την αμαξοστοιχία που θα γύριζε στην Αθήνα. Οι αντάρτες, αφού έμειναν μιάμιση ώρα στο σταθμό, ανατίναξαν με νάρκη την καπνοδόχο της ατμομηχανής, έβαλαν φωτιά στην αμαξοστοιχία (κάηκαν 2 βαγόνια από τα οποία το ένα είχε βενζίνη) και έφυγαν με αυτοκίνητα της ΥΕΚΑ που βρίσκονταν στο σταθμό, παίρνοντας μαζί τους 20 περίπου στρατιωτικούς, από τους οποίους ένας ήταν υπολοχαγός και άλλος ανθυπολοχαγός. Οι αντάρτες φόρτωσαν σε αυτοκίνητο και διάφορα εφόδια που βρήκαν στην αμαξοστοιχία. Πήραν επίσης και το ταμείο του σταθμού.

Οι αντάρτες αναγνώρισαν στο σταθμό τον αρχηγό της Χ της περιφέρειας Καργάκο, τον οποίο δεν πείραξαν. Του συνέστησαν μόνο "να μη φέρεται άσχημα στους πολίτες" και τον άφησαν ελεύθερο. Ζήτησαν τους αστυφύλακες συνοδούς του τρένου. Πολλοί στρατιωτικοί (εκτός των συλληφθέντων) είχαν φορέσει πολιτικά ρούχα και δεν αναγνωρίστηκαν από τους αντάρτες. Οι ένοπλοι μοναρχικοί του χωριού Μπράλος όταν αντελήφθησαν τα γεγονότα πυροβολούσαν.

Μετά την αποχώρηση των ανταρτών, εμφανίστηκαν 150 περίπου στρατιώτες και ένοπλοι μοναρχικοί που με υπόδειξη διαφόρων έπιασαν τους δημοκρατικούς σιδηροδρομικούς και επιβάτες. Κατά τη σύλληψη, ήταν παρών και ο Ταξίαρχος κ. Ασημάκης, ο οποίος βεβαίωσε τους στρατιώτες και ένοπλους μοναρχικούς ότι κανένας από όσους συνέλαβαν δεν ευθύνεται σε τίποτα, γιατί οι αντάρτες "ενήργησαν εξ ιδίας πρωτοβουλίας και δεν ενήργησαν καμίαν σύλληψιν προσωπικού". Τα ίδια επιβεβαίωσε και ο Καργάκος. Υστερα από αυτά, οι συλληφθέντες αφέθηκαν ελεύθεροι και ο στρατός έφυγε. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης, πέθανε από συγκοπή ο έμπορος της Λαμίας Β. Γιαννούκος. Ατμομηχανή από την Τιθορέα πήγε στη Γραβιά και παρέλαβε το τρένο που έφτασε στον Πειραιά χθες το πρωί στις 3.25, ενώ έπρεπε να φθάσει στις 9.30 της Κυριακής».

Συμπληρωματικά τηλεγραφήματα:

«Με τους αντάρτες ήταν και ο καπετάν Διαμαντής. Οι αντάρτες που έδειξαν διάθεση να καταστρέψουν το ταχυδρομείο των εφημερίδων, εμποδίστηκαν από τον καπετάνιο τους. Ο Ταξίαρχος κ. Ασημάκης βρίσκονταν στο σταθμό κατά την επιχείρηση και διέφυγε με τον ακόλουθό του και λίγους στρατιωτικούς αμυνόμενους.

Πληροφορία αναφέρει ότι κατά την ολιγόλεπτη συμπλοκή σκοτώθηκαν και 5 επιβάτες. Οι αγνοούμενοι στρατιωτικοί είναι οι λοχαγοί Καραμπολάκης και Μάνος και 15 στρατιώτες αδειούχοι. Το κτίριο του σταθμού έπαθε αρκετές ζημιές. Κατά των ανταρτών κινήθηκαν με αυτοκίνητα από τη Λαμία τμήματα στρατού και τάγμα χωροφυλακής».

Απογευματινό τηλεγράφημα ανέφερε ότι «Οι αντάρτες κατευθυνόμενοι εις Οίτην εκυκλώθησαν παρά των στρατιωτικών δυνάμεων και της χωροφυλακής και συνάπτεται μάχη».

Τηλεγράφημα προς το υπουργείο Δημόσιας Τάξης περιέχει και τις εξής πληροφορίες: «Οι απαχθέντες είναι οι λοχαγοί πυροβολικού Μάνος και Καρδουλάκης, οι ανθυπολοχαγοί Παναγιώτου και Μωραϊτόπουλος, 15 στρατιώτες και 6 χωροφύλακες. Κινούνται κατά των 70 ανταρτών ισχυραί δυνάμεις εκ διαφόρων κατευθύνσεων.

Σύμφωνα με πληροφορίες της χωροφυλακής Λαμίας, όχι απόλυτα εξακριβωμένες, που διαβιβάστηκαν στο υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, όλοι οι συλληφθέντες στο σταθμό Γραβιάς, πολίτες, αξιωματικοί, στρατιώτες και χωροφύλακες αφέθηκαν ελεύθεροι.

Ο Ταξίαρχος κ. Ασημάκης με τη συνοδεία του κατά την επιχείρηση "είχον εισέλθει εις εν γειτονικόν πανδοχείον διά να γευματίσουν". Αντάρτες υπό τον Διαμαντή τους ζήτησαν να παραδοθούν. Ο κ. Ασημάκης και η φρουρά του αμύνθηκαν και βγήκαν από το πανδοχείο. Επακολούθησε μάχη με τους αντάρτες που πήραν θέσεις πίσω από τα κτίσματα και "ούτω εδόθη ευκαιρία εις τον Ταξίαρχον να διαφύγει και να φθάση εις γειτονικόν χωρίον"».

Τα στρατιωτικά τμήματα υπό τον Ταξίαρχον κ. Αντωνόπουλον που κινήθηκαν κατά των ανταρτών ήρθαν σε επαφή μαζί τους και ενεπλάκησαν σε μάχη κοντά στο χωριό Αποστολάτες. «Οι συμμορίτες μαχόμενοι εγκατέλειψαν τους συλληφθέντας ιδιώτας και εκ των συλληφθέντων αξιωματικών δύο εφέδρους ανθυπολοχαγούς. Επίσης διέφυγον και αρκετοί στρατιώται».

Εγινε γνωστό ότι οι αντάρτες είχαν πληροφορηθεί ότι θα περνούσε από τη Γραβιά για να επιθεωρήσει τη φρουρά Λαμίας ο διοικητής του Α' Σώματος Στρατού κ. Γιαντζής. Ο Σωματάρχης, όμως, είχε περάσει την προηγούμενη μέρα, «γεγονός όπερ διέφυγε την προσοχήν των συμμοριτών, οι οποίοι εξέλαβον τον κ. Ασημάκη ως τον κ. Γιαντζήν, δεδομένου ότι και αυτός έφερεν ερυθράν ταινίαν εις το πηλήκιόν του».

  ΚΑΙ  Η  ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ  ΜΕ  ΒΑΣΗ ΤΟ  ΑΡΧΕΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ 

ΣΤΡΑΤΟΥ

«Την 12ην Ιανουαρίου ένας εκ των συντρόφων του Αρχισυμμορίτου Αρη Βελουχιώτη ο Διαμαντής... προσέβαλεν εις τον σιδηροδρομικόν σταθμόν Γραβιάς την αμαξοστοιχίαν Λαμίας - Αθηνών. Την κύριαν δύναμιν επιθέσεως απετέλεσαν 70 περίπου επίλεκτοι Κ/Σ. Εις την εκτέλεσιν της προσβολής της αμαξοστοιχίας αποφασιστική υπήρξεν η συμβολή των κομμουνιστών, οι οποίοι είχον επιβιβασθή της αμαξοστοιχίας ως αθώοι ταξιδιώται εκ Λαμίας και των αυτοαμυνιτών της περιοχής Γραβιάς, οι οποίοι ανέμενον εις τον σταθμόν την άφιξιν της αμαξοστοιχίας διά να μεταβούν δήθεν εις Αθήνας.

Επί της αμαξοστοιχίας επέβαινον, πλην του Ταξιάρχου (σ.σ. Ασημάκη) και των πολιτών επιβατών, περί τους 20 άοπλοι στρατιώται, 4 λοχαγοί και 2 έφεδροι ανθυπολοχαγοί αδειούχοι.

Η επίθεσις εξεδηλώθη αιφνιδιαστικώς την 14.00 και ευθύς μετά την άφιξιν της αμαξοστοιχίας εις τον σταθμόν Γραβιάς, διά ταυτοχρόνου ενόπλου δράσεως των κομμουνιστών επιβατών, των αυτοαμυνιτών, οι οποίοι ανέμενον τις τον σταθμόν και των Κ/Σ οι οποίοι ήσαν κρυμμένοι και εξώρμησαν με αλαλαγμούς εκ των παρακειμένων υψωμάτων.

Πρώτη φροντίς των αυτοαμυνιτών υπήρξεν η καταστροφή των τηλεγραφικών και τηλεφωνικών συσκευών του σταθμού. Επηκολούθησεν πανδαιμόνιον κραυγών και πυροβολισμών εις τον σιδηροδρομικόν σταθμόν, σύγχυσις και πανικός. Οσοι εκ των στρατιωτικών επιχείρησαν να προβάλλουν αντίστασιν εθερίσθησαν υπό ριπών των αυτομάτων των Κ/Σ. Πρώτοι εφονεύθησαν οι λοχαγοί Σταθακόπουλος Ιωάννης και Νικολόπουλος Γεώργιος και ο χωροφύλαξ Καστανάς. Εντός ελαχίστων λεπτών της ώρας άλλοι 18 στρατιωτικοί, πολίται και σιδηροδρομικοί υπάλληλοι έπιπτον εντός των οχημάτων νεκροί ή τραυματίαι. Οι λοιποί, περί τους 22, μεταξύ των οποίων και 2 λοχαγοί και 2 ανθυπολοχαγοί, συνελήφθησαν αιχμάλωτοι. Μόνο ο Ταξίαρχος και ο συνοδός του οπλίτης, βάλλοντας δι' αυτομάτου, το οποίον έφερον μαζί των, κατόρθωσαν να διαφύγουν...

Οι Κ/Σ διέφυγον ευχερώς εις Οίτην. Ισχυραί δυνάμεις στρατού και χωροφυλακής, αι οποίαι απεστάλησαν την ιδίαν ημέραν εκ Λαμίας και Λεβαδείας προς καταδίωξίν των, ουδέν επέτυχον. Την επομένην διά λόγους εντυπωσιακούς και διά να αποδειχθή δήθεν ότι οι Κ/Σ στρέφονται μόνον κατά των "μοναρχοφασιστών" αφήκαν ελεύθερους τους 2 εφέδρους ανθυπολοχαγούς και 15 εκ των αιχμαλωτισθέντων οπλιτών».