ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΠΟΛΥΔΡΟΣΟΣ 13 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2015 - ΒΙΝΤΕΟ

Αναδημοσίευση

«Εισαγωγή στη δημοτική ποίηση»

      Ξεκινώντας το αποψινό μας αφιέρωμα στο δημοτικό τραγούδι, θα κάνουμε ένα ταξίδι στο χρόνο με τη βοήθεια ενός video. Είναι μια σύντομη περιδιάβαση στην κοινωνική ζωή του λαού μας, σε χρόνια πιο δύσκολα από τα σημερινά αλλά με αξίες που εκείνοι οι άνθρωποι δύσκολα αποχωρίζονταν......

     Τα δημοτικά τραγούδια είναι δημιούργημα των κλειστών αγροτικών κοινωνιών. Εκφράζουν τα βιώματα, τις ιδέες και τα συναισθήματα του λαού.

ΒΙΝΤΕΟ - ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ

     Η αρχή τους δεν μπορεί να εντοπιστεί με βεβαιότητα αλλά ήδη τον 9ο και το 10ο αιώνα ήταν σε εξέλιξη τα ακριτικά τραγούδια. Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι κάποιες κατηγορίες δημοτικών τραγουδιών προέρχονται από την αρχαιότητα.

     Δημοτική ποίηση έχουν αναπτύξει όλοι οι λαοί. Στον ευρύτερο γεωπολιτικό χώρο των Βαλκανίων η δημοτική ποίηση είναι ιδιαίτερα έντονη ακριβώς λόγω των πολλών ιστορικών εξελίξεων που συνέβησαν από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Είναι μια πρακτική κοινωνικής αντίδρασης , ατομικής ή συλλογικής, στον εκάστοτε φορέα της εξουσίας. Επίσης, στις περισσότερες περιπτώσεις, κοινοί είναι και οι λόγοι που οδηγούν στη δημιουργία των τραγουδιών και της λαϊκής παράδοσης.

     Τα δημοτικά τραγούδια του λαού μας, όπως και οι παραδόσεις του, συνδέονται άμεσα με δυο στοιχεία :

1.       Με ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν στον ελλαδικό χώρο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας  (ιστορικά, κλέφτικα, ακριτικά , παραλογές )

2.      Με την κοινωνική ζωή ( έρωτας, αγάπη, γάμος, γέννηση παιδιού, θάνατος και ξενιτιά )

     Είναι γεγονός ότι μετά της Οθωμανική κατάκτηση, οι Έλληνες υπόδουλοι ευρισκόμενοι ως κοινωνική ομάδα στο περιθώριο ενός αρνητικού απέναντι τους κράτους, του Οθωμανικού, στηρίχθηκαν στην καθημερινή ζωή στις παραδόσεις τους. Ήταν ο μόνος τρόπος για να επιβιώσουν.

     Το  δημοτικό τραγούδι, διαρκώς εξελισσόταν και παρακολούθησε την ιστορική πορεία του ελληνισμού. Κατά τη δημιουργία των παραδόσεων, όπως και των δημοτικών τραγουδιών, ο δημιουργός είναι ένας αλλά αυτό που συνθέτει, αργότερα μετουσιώνεται σε πνευματικό κτήμα της κοινωνίας και του λαού.

     Το ελληνικό δημοτικό τραγούδι δεν έπαψε ποτέ να υφίσταται όπως και δεν έπαψαν οι Έλληνες να γλεντούν, να παντρεύονται ή να μοιρολογούν τα προσφιλή τους πρόσωπα.

     Ο βασικός πυρήνας των δημοτικών τραγουδιών περιλαμβάνει στοιχεία στα οποία κυριαρχεί το συναίσθημα και οι άμεσες αναφορές στην καθημερινή ζωή , τις χαρές τις λύπες του λαού που τα δημιουργεί και τα χρησιμοποιεί.

     Πριν δεκάδες χρόνια ο Φαλμεράυερ ισχυρίσθηκε ότι το ελληνικό έθνος δεν έχει συνέχεια ανά τους αιώνες και ότι δεν έχει καμία σχέση με την αρχαία Ελλάδα.

     Όμως τα δημοτικά μας τραγούδια, με την ποιητική τους αρετή και την πολιτιστική τους φυσιογνωμία, σήκωσαν το βάρος του αντίλογου. Από πολλούς ευρωπαίους μελετητές χρησιμοποιήθηκαν σαν άτρωτο επιχείρημα για την συνέχεια του έθνους των Ελλήνων ανά τους αιώνες.

     Τα βασικά χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού συνοψίζονται στα ακόλουθα:

1.       Η ανωνυμία του δημιουργού. Ο δημιουργός και συνθέτης του δημοτικού τραγουδιού παραμένει άγνωστος.

2.      Δεν είναι ακριβής ο τόπος προέλευσης του.

3.      Το δημοτικό τραγούδι αποδίδεται πάντα με το χρονικά τοπικό γλωσσικό ιδίωμα. ( Ρούμελη, Πόντος, Κύπρος )

4.      Δείχνει το λαϊκό ψυχισμό όπως αυτός εκδηλώνεται στη ζωή.

5.      Υπάρχουν πολλές παραλλαγές. Όσες περισσότερες παραλλαγές παρατηρούνται τόσο περισσότερο φέρεται καταξιωμένο το τραγούδι.

     Όλοι εμείς που παρευρισκόμαστε εδώ απόψε, μελετώντας την ιστορική πορεία αλλά και την ατομική μας συμπεριφορά, μπορούμε να αποφανθούμε με βεβαιότητα για το ρόλο που έπαιξαν τα δημοτικά τραγούδια στην εθνική μας ζωή.

    Τα τραγούδια της πατρίδας μας είναι ποτισμένα με αγάπη, μόχθο, πόνο και γενναιότητα. Είναι τραγούδια που μυρίζουν ζωή.

     Νοσταλγούμε άλλες εποχές με ημέρες φτώχειας και ανέχειας, ημέρες κρίσης, μια κρίσης όμως που ήταν οικονομική αλλά όχι πολιτισμική  όπως η σημερινή.

     Ο Κίσινγκερ, ο ξεδιάντροπος υπουργός εξωτερικών της Αμερικής, αυτός που το 1974 οργάνωσε την κατοχή της Κύπρου, είχε πει ότι :

« ο ελληνικός λαός θα τιθασευτεί, θα πάψει  να  είναι ανυπόταχτος και δεν θα μας δημιουργεί προβλήματα, μονάχα όταν αποκοπεί από τις ρίζες και τον πολιτισμό του…»

     Τα δημοτικά τραγούδια είναι το πιο βασικό στοιχείο της παράδοσης και του πολιτισμού μας. Για τούτο και τα τραγούδια αυτά, ηχούν με την απουσία τους στα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης. Είναι εξοστρακισμένα και εξόριστα στη Σπιναλόγκα των σκοτεινών γραφείων.

Κι εμείς στημένοι κάθε βράδυ στις 9 στην τηλεόραση, γοητευμένοι από τη χλιδή και τον καλά περιτυλιγμένο διάκοσμο των τουρκικών ταινιών, προσκυνάμε τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή.

Ξεχνάμε τις αρχές και τις αξίες του λαού μας του μεγαλοπρεπή.

  Με αυτές τις αξίες όμως πρέπει να πορευτούμε ξανά. Γιατί πάνω απ’ όλα, όταν βρεθούμε προ του φοβερού βήματος της μικρής μας ιστορίας, ο καθένας θα απολογηθεί για το ποιον τάισε, ποιον πότισε και σε ποιον έστρωσε κοιμηθεί. Δηλαδή για αξίες και συμπεριφορές που έχει ανάγκη σήμερα, όσο ποτέ,  η ταλαιπωρημένη ανθρωπότητα.

     Ο ελληνικός λαός στο πέρασμα των αιώνων, πορεύτηκε με ένα διαρκές και ασίγαστο τραγούδι και θα συνεχίσει αδιάλειπτα να το κάνει γιατί αυτή είναι η ψυχή του. Και κατά τον ιερό λόγο « την ψυχήν ου δύναται αποκτείναι »

     Κι είναι ιστορική βεβαιότητα, πως εκείνος ο λαός που βαδίζει ακόμα και προς το θάνατο τραγουδώντας δεν πεθαίνει αλλά γυρίζει πίσω στη ζωή!

Κείμενο - παρουσίαση

Δημήτρης Φαφούτης - Βάσω  Παπαστάμου