Μιά ακόμα πολύτιμη προσφορά όλου του εξοπλισμού τού ιστορικού «σιδεράδικου» του μπάρμπα ΣΠΥΡΟΥ ΠΕΝΤΕΔΕΚΑ στο χωριό μας.

 Δωρίζεται απ` την οικογένεια, για να πλουτίσει τα παραδοσιακά Μουσειακά μας εκθέματα

Μέσω του Λαογραφικού συλλόγου Αμφίκλειας θα διασωθεί και θα παραμείνει στον τόπο μας αφού πρώτα συντηρηθεί και βρει την οριστική του θέση.....

Λίγα μόνο λόγια θα θέλαμε να πούμε γιαυτή την προσφορά , έτσι όπως τα αισθανόμαστε. Για τον κυρ Σπύρο Πεντεδέκα και την οικογένεια. Τιμή θα ήταν, αν αφιερώνατε ελάχιστο χρόνο και τα διαβάζατε.

Μιά το ένα, μιά τ` άλλο, φτάσαμε κοντά στην αλλαγή της χρονιάς κι εμείς την υποχρέωσή μας δεν αξιωθήκαμε ως τώρα να την υπηρετήσουμε. Ποιά υποχρέωση? θα μας ρωτήσετε!!

Μιά υποχρέωση που έχει να κάνει με αναφορά και οφειλόμενες ευχαριστίες πρωτίστως στις οικογένειες Πεντέδεκα και Σιόκαλη, για την απόφαση τους να δωρίσουν ολόκληρο τον εξοπλισμό του παλιού «σιδεράδικου» του μπάρμπα Σπύρου, στον Λαογραφικό σύλλογο κι έτσι να παραμείνει και να αναδεχθεί στο χωριό μας μαζί και μ` άλλα ανάλογα δωρήματα συμπολίτων μας, που μαζί με τα δωρήματά τους πούχουν χρόνο μακρύ κι ιστορία επάνω τους , αφήνουν και τ` όνομά τους .

Ο μπάρμπα Σπύρος Πεντεδέκας όπως ίσως κάποιοι να θυμούνται , διατηρούσε το σιδεράδικο στο Δαδι για πολλά χρόνια , ένα εξοπλισμένο εργαστήρι μ` όλα τα χρειαζούμενα της εποχής , γνωστό σ` ολόκληρη την περιοχή για τις αξιόπιστες και περίτεχνες κατασκευές του. Σε ιδιόκτητη επαγγελματική στέγη το διατηρούσε στην Ιωαννου Καραμερτζάνη , τον εμπορικό και πιο παραδοσιακό δρόμο εκείνου του καιρού στο Δαδί , κάπου στη μέση της διαδρομής από την πάνω πλατεία ως τ` Αλωνάκι. Κάτω στο ισόγειο το σιδεράδικο και από πάνω το σπιτικό τής οικογένειας.

Μπαρουτοκαπνισμένος άνδρας ο μπάρμπα Σπύρος , στον πόλεμο στρατιώτης κατά τον Α` παγκόσμιο απ` το 17` αλλά μετά κι ως το 22` σχεδόν σερί. Με ρημαγμένα τα νιάτα του και τσαλακωμένη την περηφάνια γύρισε ''ηττημένος'' απ την Μικρά Ασία ο κυρ Σπύρος. Κι όλο θυμάμαι τόλεγε και το ξανάλεγε για το φταίξιμο των «τρανών» που οδήγησε σε κείνη την καταστροφή. Εργατικός και δυνατός άνθρωπος , τεχνίτης άριστος ο μάστρο Σπύρος. Φειδωλός στα λόγια , μετρημένος στη συμπεριφορά , θυμόσοφος όπως τον θυμάμαι , αποφασιστικός σαν έπρεπε , γρήγορος στη σκέψη και ευρηματικός στην τέχνη του. Ώρες ατέλειωτες , μέρες και χρόνια εκεί πάνω στ` αμόνι και παραδίπλα στη φωτιά που πύρωνε τα σίδερα για να τα μαλακώσει. Να τα δουλέψει μετά με μαστοριά κι υπομονή και να τα κάνει αυτό που του παράγγελλναν οι ανθρώποι για τις ανάγκες τους απ` όλη την περιοχή. Μολύβι στ` αυτί και με κιμωλία άσπρη (καμιά φορά και κιτρινωπή…) τον θυμάμαι πάνω στις λαμαρίνες και τα σιδερικά να γράφει, να σχεδιάζει και να σημαδεύει.

Και μήπως δεν θυμάμαι μικρός πολύ εγώ ακόμα τότε , σ` αυτό το εργαστήρι μέχρι και 5-6 μάστορες πολλές φορές κοντά στο μαστορό-Σπύρο (αναλόγως και τις δουλειές ), να τα «βάζουν» απ το πρωί και ξανά μετά τ` απόγευμα με τα σιδερικά ( έτσι ήταν τότε οι δουλειές αυτές ). Να τα «νικήσουν» λες και θέλανε , να τα κάμουν χρήσιμα εργαλεία και χρειαζούμενα εξαρτήματα κατά πως τάθελε και τα παράγγελλνε ο πελάτης. Ακόμα αν γυρίσω πίσω τον νού θυμάμαι κι είναι σαν ν` ακούω τώρα πάλι τις ρυθμικές και δυνατές σφυριές στ` αμόνι, μαζί με την βαριά ανάσα και το λαχάνιασμα των μαστροδουλευτάδων που ξεμπράτσωτοι μ` ορμή και δύναμη και μαστοριά μεγάλη «δέρναν» τα σίδερα τα πυρωμένα να τα `μερέψουν , να υποταχτούν στον σκοπό των σιδεράδων που τα σφυροκοπούσαν ασταμάτητα για να τα κάνουν χρηστικά καταπώς τούς παραγγέλθηκε. Και μετά στη βούτα με το παγερό νερό για να μείνει η μορφή ατόφια όπως την έδωσε με τέχνη η βαριοπούλα του μπάρμα Σπύρου τού αρχιτεχνίτη. Ακόμα έχουμε στο πατρικό μου, στον απάνω φεγγίτη της πίσω ξώπορτας το περίτεχνο κάγκελο απ τα χέρια του μαστοροΣπύρου, πούμπαινε για προστασία πριν απ` το τζάμι. Και τα κάγκελα απ ατόφιο σίδερο, τού κάτω μπαλκονιού μας κι αυτά τού μπάρμπα Σπύρου τεχνουργήματα είναι κι ακόμα εκεί γερά παραμένουν όπως τότε που τα πρωτόβαλε.

Περάσαν τα χρόνια , η δουλειά λιγόστεψε πολύ , την μάρανε ο εκσυγχρονισμός και τα ετοιματζίδικα της βιομηχανίας. Μεγάλωσε κι ο μαστροΣπύρος , τον βάρυναν τα χρόνια κι η πολύχρονη δουλειά στ` αμόνι , έχασε και την συντρόφισσά του. Τόκλεισε το σιδεράδικο μιά των ημερών και βγήκε στη σύνταξη. Μα ενεργός ακόμα μπαινόβγαινε κάθε μέρα σ` αυτό και βόηθαγε σ` ότι του ζητούσαν. Το 1976 (14/9) έκλεισε τον κύκλο της επίγειας ζωής που τού δόθηκε κι ανηφόρισε αναπαυμένος ίσα πάνω για τους άλλους κόσμους χορτασμένος δουλειά και ταλαιπώρια. Απόμεινε το «σιδεράδικο» στον έναν γιό τον Γιώργο , αλλά αργές ανόρεκτες κι ασύμφορες οι σφυριές στ` αμόνι πιά. Λίγα τα μερεμέτια για να βγει δουλειά με ανταπόδοση, μα η πόρτα του σιδεράδικου ποτέ δεν έκλεισε. Πάντα ανοικτή παρέμεινε και ότι εργαλείο μάς χρειαζόταν εμάς των γειτόνων που δεν είχαμε, εκεί το βρίσκαμε δίχως να μας ρωτάει ο καλοσυνάτος Γιώργης γιατί και πώς. Το πέρναμε , το επιστρέφαμε στη θέση του για να το βρει κι ο άλλος κι ο παράλλος που θα τούταν κάποτε χρειαζούμενο.

Δυό γιούς τον αξίωσε ο καλός Θεός νάχει ο μπάρμπα Σπύρος. Τον Λουκά, αξιωματικό της Πολεμικής Αεροπορίας (βοήθησε κατά πως λένε και κάμποσα Δαδιωτόπουλα που τούτυχαν στις μονάδες που υπηρέτησε ). Και τον Γιώργο. Καλό μυαλό σαν τον θυμάμαι κι ήρεμος άνθρωπος ο Γιώργος. Μαθηματικό κεφάλι όπως τον λέγαν και μελετηρός πολύ με έφεση στα γράμματα αλλ` άτυχος ποιος ξέρει το γιατί. Θυμάμαι δάνειζε βιβλία λογοτεχνικά , σπάνια κάπως τότε , στη μανούλα μου που πολύ της άρεσε το διάβασμα (κι αυτή σαν προχθές ανήμερα Χριστούγεννα έφυγε για τους άλλους κόσμους). Και σ` εμάς της γειτονιάς τα μαθητούδια αν κι όταν χρειαζόταν , πάντα πρόθυμος μάς βοηθούσε σαν δυσκολευόμαστε στα μαθήματά μας κι οι γονείς μας ανήμποροι να μάς σταθούν, κατάφευγαν στις γνώσεις του Γιώργου.

Πόσα θα μπορούσα να πω ακόμα…. δε λέγεται. Τα θυμάμαι όλα σαν χτες να ήταν. Αντίκρυ στο δικό μας ήταν το σπιτικό του Πεντεδέκα κι από κάτω το σιδεράδικο. Ωραία χρόνια σε μιά γειτονιά γεμάτη τότες με χωριανούς , παιδιά , ζωή , δραστηριότητα κι ελπίδα , μαζί με την προσπάθεια για το καλύτερο αύριο. Δεν ξέρω που ξέμεινε το «καλύτερο» , η γειτονιά πάντως μαράζωσε , ορφάνεψε. Η ζωή στέρεψε , οι δρόμοι αδειανοί πιά , νιάτα δεν υπάρχουν , κουβέντες δεν ακούγονται , οι ρούγες ανύπαρκτες , τα σπίτια κλειστά μανταλωμένα τα περσσότερα , ριζωμένα μένουν ακόμα εκεί δίχως να καρτερούν κανέναν όμως. Και τούτο είναι το θλιβερό και τ` απαισιόδοξο.

Τα προσπερνώ αυτά τα αναμνηστικά και τα στενάχωρα. Και επανέρχομαι για λίγο ακόμα στους απογόνους του μπάρμπα Σπύρου Πεντεδέκα , τού άξιου τεχνίτη σιδερά της γειτονιάς μου. Ο ένας γιός , ο Γιώργος , δεν έκανε οικογένεια , έμεινε στο Δαδί για χρόνια και στα στερνά του φιλοξενήθηκε και φροντίστηκε μ` αγάπη πολύ απ τον Αδελφό του Λουκά στην Χαλκίδα που έμενε εκείνος κι απ την νύφη του Ελένη που του στάθηκε σαν αδελφή κι αυτή. Έφυγε απ την ζωή το 2013 μετά από αιφνίδια επιδείνωση της υγείας του και σύντομη νοσηλεία. Ο άλλος γιός , ο Λουκάς , με την σύντροφό του Ελένη έφεραν στον κόσμο δυό παιδιά , την Ιωάννα και τον Σπύρο. Ο Σπύρος διακεκριμένος ιπτάμενος αξιωματικός της πολεμικής αεροπορίας ως τα σήμερα , η Ιωάννα Γεωπόνος με επαγγελματική απασχόληση σε πολιτική θέση στρατιωτικής υπηρεσίας. Με οικογένειες και τα δυό παιδιά τού Λουκά Πεντεδέκα κι αγάπη για το χωριό τού πατερά τους και του παππού τους. Δείγμα αυτής της αγαπητικής σχέσης τους με το Δαδί, είναι η απόφασή τους να δωρίσουν το σύνολο του εξοπλισμού και του περιεχομένου τού ιστορικού σιδεράδικου , στο χωριό τους όπως κι αυτά έτσι το αισθάνονται το Δαδί. Αποτελειώνουν σε λίγο και τα εξοχικά τους στο χωριό και θάναι πιά περισσότερες φορές κοντά μας.

Ξεκίνησε αυτή η επιθυμία για την δωρεά , κάποια χρόνια πρωτύτερα απ τον Λουκά Πεντεδέκα, αλλά λόγοι διάφοροι δεν βοήθησαν να έχει γίνει όσο ζούσε κι αυτός. Η αρχική σκέψη ήταν να χαριστούν στην Κοινότητα Αμφίκλειας , κατόπιν πρότασης που τέθηκε υπόψη του κι αν ήταν δυνατόν να συντηρηθούν και να αναδειχτούν εκεί στον ίδιο χώρο του παλιού σιδεράδικου. Αλλά το κόστος επισκευών απ` την μιά και η απίστευτη γραφειοκρατική διαδικασία αδειοδοτήσεων κλπ απ την άλλη, για να καταστεί ο χώρος ασφαλής και επισκέψιμος , αποδυνάμωσαν αυτή την προοπτική και την ματαίωσαν. Ο Λουκάς παρέδωσε εγγράφως την συμφωνία αυτή και την επιθυμία του, στον τότε Αντιδήμαρχο Ανδρέα Ζιάκο επί Δημάρχου Ντούρου, με τους οποίους διατήρησε και στενή συνεργασία με την προοπτική εκπληρώσεως του σκοπού. Ο Λουκάς, απροσδόκητα έφυγε απ` την ζωή το 2021 ( 19/12), το θέμα μετά από εύλογο διάστημα απ την απώλειά του έπρεπε να ξανατεθεί απ την αρχή στους απογόνους , όπως και έγινε.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ την προθυμία και την αμεσότητα με την οποία ανταποκρίθηκαν στο αίτημα τα δυό παιδιά του Λουκά και οι οικογένειές τους . Ο Σπύρος , η Ιωάννα αλλά και ο σύζυγος της Ιωάννας Παναγιώτης Σιόκαλης, ένας υπέροχος και ευγενικός άνθρωπος όπως τον γνωρίσαμε μαζί με τον Ανδρέα Ζιάκο (έχοντας υπόψη ο ίδιος την συνέχεια και όλη την εξέλιξη του θέματος ) και την Ελένη Κούσουλα –Γιαλούρη ως Πρόεδρος του Λαογραφικού.

Εξουσιοδοτημένος τρόπον τινά ο Παναγιώτης απ την οικογένεια , συμφώνησε με την τότε Πρόεδρο του Λαογραφικού για την παράδοση του υλικού στον σύλλογο, με την ευχή και την προοπτική να συντηρηθεί και να αναδειχτεί αποτελώντας ένα σημαντικό ακόμα έκθεμα δίπλα στα πολλά άλλα τού Μουσείου επαγγελμάτων.

Τελειώνοντας αυτή την μικρή αφήγηση, που ήθελα να έχετε υπόψη σας αγαπητοί συμπατριώτες , δεν μπορώ (γιατί θα αποτελούσε ανεπίτρεπτη παράληψη), να μην ευχαριστήσω τον καλό φίλο, εξαιρετικό εκπαιδευτικό τύχη αγαθή για το Δαδί και πρόθυμο εθελοντή , με διάθεση προσφοράς πάντα κι αγάπη για το ιστορικό παρελθόν του Δαδιού κι αληθινή έγνοια κι έμπρακτο ενδιαφέρον για ότι μπορεί να περισωθεί και να αναδειχθεί. Αναφέρομαι στον Διευθυντή του σχολειού μας Ανδρέα Ζιάκο. Επίσης ευχαριστιες στην Ελένη Κούσουλα για το ενδιαφέρον , την άμεση ανταπόκρισή της και την ευγενική αποδοχή τής προσφοράς των αδελφών Πεντεδέκα παρά τις μέχρι ώρας δυσκολίες για την άμεση έκθεση της συλλογής. Τον σύζυγό της, Δημήτρη Κούσουλα για την διάθεση και την διαβεβαίωση του να συμβάλει ανιδιοτελώς με τα μηχανήματα του και την εμπειρία του στην μεταφορά του εξοπλισμού σε χώρο κατάλληλο ώστε κατ αρχάς να διαφυλαχτεί , να συντηρηθεί και σταδιακά στην συνέχεια να βρει την θέση του σε εκθεσιακό χώρο.

Και τέλος πως μπορώ να μην αναφερθώ στην πολύτιμη βοήθεια του Γυμνασιάρχη μας Αντώνη Πόρρου, αφού με αξιέπαινη προθυμία προτίθεται να διαθέσει ένα τμήμα του αποθηκευτικού του χώρου για την μεταφορά κατ` αρχάς εκεί της συλλογής Πεντεδέκα και την ετοιμότητα του για να συμβάλει εφ` όσον απαιτηθεί κι όπως αλλιώς χρειαστεί!! Τους ευχαριστούμε πολύ όλους.

Και ιδιαιτέρως την Ιωάννα και Σπύρο Πεντεδέκα ( και επιτρέψτε μου παρακαλώ να προσθέσω και τον Παναγιώτη Σιόκαλη του οποίου η βοήθεια υπήρξε καθοριστική ), για την γενναιοδωρία τους και την προτίμησή τους για την δωρεά αυτή στην γενέτειρα του παππού τους , του Θείου και του πατέρα τους , γιατί καλά ξέρουμε ότι υπήρξαν και επίμονες προτάσεις για διάθεση του συνόλου του εξοπλισμού τού «σιδεράδικου» πέραν της Αμφίκλειας. Αγαπητοί μας Ιωάννα , Σπύρο και Παναγιώτη, σάς ευχαριστούμε πολύ κι εσάς και τις οικογένειες σας. Να είστε πάντα καλά και γρήγορα να καμαρώνετε την κληρονομία του παππού σας, συντηρημένη και ορατή σε επισκέψιμο χώρο.

Να είστε βέβαιοι ότι θα κάνουμε όλοι μας ότι καλύτερο μπορεί να γίνει, ώστε να αναδειχθεί ο εξοπλισμός του ιστορικού «σιδεράδικου» τού παππού σας, που θα φέρει συνεχώς και ευδιακρίτως το όνομά του εις τιμή και μνήμη του.

Αγαπητοί φίλοι, αυτή η χρονιά έχει να μας αφήσει πίσω δυό σημαντικές προσφορές που θα πλουτίζουν στα χρόνια που έρχονται τις ιστορικές συλλογές του τόπου μας. Του Γιώργου Χρυσικού με ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές μιάς πρώιμης τεχνολογικά εποχής. Και των αδελφών Πεντεδέκα , ολόκληρου του εξοπλισμού τού γνωστού «σιδεράδικου» τού παππού τους , προβιομηχανικής εποχής του περασμένου αιώνα , που εξυπηρέτησε για περισσότερο από μισό αιώνα τις ανάγκες των ανθρώπων της εποχής και μιάς ολόκληρης περιοχής.

Θυμίζουμε και παρακαλούμε αν ο οποιοσδήποτε συμπολίτης μας και κοντινός συντοπίτης μας , έχει και επιθυμεί να προσθέσει κι αυτός στις συλλογές αυτές κάποιο δικό του σχετικό αντικείμενο απομεινάρι μιάς περασμένης εποχής , να απευθυνθεί για την προσφορά του (η οποία και πάντα θα φέρει το όνομά του ), στον Λαογραφικό Σύλλογο Αμφικλειας και την νέα Πρόεδρό του Γεωργία Κατσαρού-Πόρρου. Ειδικότερα και προκειμένου για παλαιές ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές που ενδεχομένως χρήζουν και κάποιας μικρής συντήρησης , ο φίλος μας Γιώργος Χρυσικός έχει εκδηλώσει την διάθεσή του να επιληφθεί ανιδιοτελώς , οπότε θα μπορούσε κανείς να απευθύνεται και σε `κείνον.

Με ήσυχη την συνείδηση πως εκτελέσαμε το μικρό μας χρέος έναντι της οικογενείας ΠΕΝΤΕΔΕΚΑ και της μνήμης τού μαστορό ΣΠΥΡΟΥ.

 

ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ.

Καλή κι ευλογημένη χρόνια να έχουμε.  27/12/2024