ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΣΟΥΒΑΛΙΩΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ - Η ΣΟΥΒΑΛΑ ΤΟ 1922 Του Δημήτρη Κατοίκου - Β΄ ΜΕΡΟΣ

  ΣΟΥΒΑΛΙΩΤΕΣ ΗΡΩΕΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΣ  ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ

 Σε πρωτογενή ιστορική πηγή αναγράφονται άπαντες οι πεσόντες ήρωες . Για δύο εξ αυτών είναι δυσχερής η ταυτοποίησή τους λόγω της συχνότητος των επωνύμων και των ελλιπών λοιπών στοιχείων ταυτότητος. ....

Σε δευτερογενείς ιστορικές πηγές που συνέγραψαν παλαιότεροι Σουβαλιώτες συγγραφείς  διέσωσαν επίσης και τις ιστορίες των τραυματιών και των αιχμαλώτων. Η προφορική παράδοση εδώ στάθηκε πολύτιμος αρωγός της εξιστόρησης, με κύριους φορείς της τους συγγενείς των ηρώων.

                                                  Α΄ ΠΕΣΟΝΤΕΣ

1. Λοχαγός  ΣΤΥΛΙΑΣ Γεώργιος του Λουκά και της Ευθυμίας το γένος Μανέτα, γεν. 1889 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Έπεσε ηρωικά μαχόμενος την 30-8-1922 στα υψίπεδα των Μουδανιών Μικράς Ασίας. Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθ. 359. Κατά το παρελθόν η κοιν. Πολυδρόσου τίμησε το άξιο τέκνο της δίνοντας το όνομά του σε δρόμο κοντά στο πατρικό του σπίτι, ακριβώς πάνω από το δημοτικό πάρκινγκ. Δυστυχώς μετά την κατεδάφιση των παλαιών σπιτιών του δρόμου εξαφανίστηκαν και οι πινακίδες με το όνομα του ήρωα. Αναγράφεται στο μητρώο πεσόντων αξ/κών της Δ/νσης Ιστορίας Στρατού.

2. Στρατιώτης ΠΑΠΑΣΤΑΜΟΣ Χρήστος του Ευσταθίου γεν. 1893 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθ. 411 χωρίς άλλα στοιχεία.Είναι καταχωρημένος στα μητρώα της Δ/νσης Ιστορίας Στρατού ως πεσών της μικρασιατικής εκστρατείας 1919-1922, χωρίς να αναφέρεται  ο ακριβής τόπος και χρόνος της θυσίας του.

3. Δεκανέας ΣΚΟΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ Νικόλαος του Θεοδώρου και της Ευθυμίας το γένος Αντωνίου, γεν 1893 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθ. 415. Έπεσε ηρωικά μαχόμενος στη Μικρά Ασία. Είναι καταχωρημένος στο μητρώο πεσόντων της Δ/νσης Ιστορίας Στρατού, χωρίς όμως να αναφέρεται  ο ακριβής τόπος και χρόνος της θυσίας του.

4. Στρατιώτης ΒΛΑΧΟΣ Γεώργιος του Δήμου και της Αφροδίτης το γένος Αδαμοπούλου, γεν. το 1895 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθ. 438. Έπεσε ηρωικά μαχόμενος στη Μικρά Ασία χωρίς να αναφέρεται κάπου ο ακριβής τόπος και χρόνος της θυσίας του. Σε δευτερογενή ιστορική πηγή έχει διασωθεί φωτογραφία του ήρωα απεσταλμένη στους οικείους του από τη Μαγνησία της Μικράς Ασίας το 1920.

Αριστερά ο ήρωας πεσών Γεώργιος Βλάχος μαζί με τον πρωτοξάδερφο και συστρατιώτη Κονταξή Ευστάθιο του Ιωάννη και της Αναστασίας Βλάχου, γεν 1895. 

5. Στρατιώτης  ΚΑΡΑΧΑΛΙΟΣ Αθανάσιος του Αθανασίου γεν 1894 στη Σουβάλα Παρνασσίδος, α.λ.σ. Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθ. 426. Αναφέρεται ως πεσών στη Μικρά Ασία στο μητρώο της Δ/νσης Ιστορίας Στρατού με ημερ/νία    17-9-1919 και τόπο θανάτου το Στρ/κό Νοσοκομείο Μαγνησίας, (Μ.Ασίας).

6. Στρατιώτης ΧΡΗΣΤΟΥ Γεώργιος του Νικολάου και της Γεωργίας το γένος Παχύ, γεν 1901 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθ. 541. Δεν υπάρχουν άλλα στοιχεία για τον ακριβή τόπο και χρόνο της θυσίας του ήρωα. Από τη χρονολογία γέννησης συμπεραίνουμε ότι στρατεύτηκε το 1922 και ανήκε στην τελευταία κλάση στρατευσίμων που πολέμησε στο μικρασιατικό μέτωπο, οπότε και το ίδιο έτος έπεσε ηρωικά μαχόμενος. Στο μητρώο της Δ/νσης Ιστορίας Στρατού αναγράφονται πέντε πεσόντες με ελλιπή ταυτόσημα στοιχεία και γι’ αυτό καθίσταται δυσχερής η ταυτοποίηση του Σουβαλιώτη ήρωα. Πιθανότατα πρόκειται για τον πεσόντα την 1-9-1922 σε τόπο μη αναγραφόμενο

7. Στρατιώτης ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ Αθανάσιος του Λουκά και της Χαραλαμπούλας το γένος Σβίγκου, γεν 1897 στη Σουβάλα Παρνασσίδος . Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθ. 468, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει διαγραφεί. Είναι καταχωρημένος στο μητρώο  της Δ/νσης Ιστορίας Στρατού ως πεσών στην Κιουτάχεια κατά τη μικρασιατική εκστρατεία 1919-1922, χωρίς να αναφέρεται ο ακριβής  χρόνος της θυσίας του. Ήταν ο πρωτότοκος από τα έξι αδέρφια του και σύμφωνα με διηγήσεις του αδερφού του και παππού μου Γιώργου Καλλιμάνη, έπεσε ηρωικά μαχόμενος στην εξόρμηση του ελληνικού στρατού από την Κιουτάχεια προς τον Σαγγάριο ποταμό το καλοκαίρι του 1921. 

ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ Αθανάσιος του Λουκά. Ετών 24.   

                                             Β΄ ΤΡΑΥΜΑΤΙΕΣ

(Άπαντα τα στοιχεία προέρχονται από δευτερογενείς ιστορικές πηγές και την προφορική παράδοση.)

1. Στρατιώτης ΝΗΣΤΙΚΟΥΛΗΣ Λάμπρος του Γεωργίου και της Ευθυμίας το γένος Βέλιου, γεν. 1893 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Είναι καταχωρημένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθ. 409. Έλαβε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913, στον Α΄Παγκ. Πόλεμο, στην εκστρατευτική αποστολή στη Μεσημβρινή Ρωσία κατά της επανάστασης των Μπολσεβίκων (1919) και τέλος στη μικρασιατική εκστρατεία όπου και τραυματίστηκε. Όπως διηγείτο ο ίδιος τραυματίστηκε στη μάχη του Σαγγάριου (1921) από τουρκική σφαίρα με διαμπερές τραύμα στο κρανίο.

(Αδελφός της γιαγιάς του γράφοντος, Παν. Νηστικούλη-Κατοίκου)

 Μεταφέρθηκε πεζός χιλιόμετρα μακριά από τον συγχωριανό συστρατιώτη του Σκουρογιάννη Γιώργο, όπου οι γιατροί του έραψαν το δέρμα του κρανίου χωρίς το υποκείμενο οστό. Παρά το σοβαρό τραυματισμό του επέζησε και απεβίωσε πλήρης ημερών το 1989.

                                   

                                              Γ΄ ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΙ  

(Άπαντα τα στοιχεία προέρχονται από δευτερογενείς ιστορικές πηγές και την προφορική παράδοση.)

1. Στρατιώτης ΣΟΥΡΑΒΛΗΣ Δήμος του Γεωργίου και της Γιαννούς το γένος Καραχάλιου, γεν 1902 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Είναι καταχωρημένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθμ. 553. Συνελήφθη μετά τη μάχη του Σεβρή Χισάρ το 1921 και παρέμεινε αιχμάλωτος στις τουρκικές φυλακές επί 18 μήνες. Ο πατέρας του τον έταξε στο Άγιο Κωνσταντίνο για να απελευθερωθεί και όταν επέστρεψε από την αιχμαλωσία έχτισε την εκκλησία του Αγίου στα δυτικά κράσπεδα του χωριού το 1924.

2. Στρατιώτης ΠΛΑΤΙΑΣ Δήμος του Αθανασίου και της Παναγιούς το γένος Τζιβάρα γεν. 1902 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων Σουβάλας με αύξ. αριθμ. 552. Συνελήφθη αιχμάλωτος στην Καισάρεια της Μικράς Ασίας και παρέμεινε κρατούμενος στις τουρκικές φυλακές επί δυόμισι χρόνια μαζί με τον συγχωριανό του Σουραβλή Δήμο. Όταν επέστρεψε στο χωριό ουδείς τον αναγνώρισε λόγω των κακουχιών που είχε υποστεί.

                            Δ΄ ΛΟΙΠΟΙ ΕΠΩΝΥΜΟΙ ΣΥΜΜΕΤΑΣΧΟΝΤΕΣ

      1. Συνταγματάρχης ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ Γεώργιος του Κων/νου και της Παγώνας γεν. 1890 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Αριθ. Μητρ. Αρρ.367

2. Στρατιώτης ΚΟΤΣΙΑΣ Γεώργιος του Λουκά και της Ασήμως το γένος Κοντοδήμου, γεν. 1894 στη Σουβάλα Παρνασσίδος. Αρ.Μητ.Αρρ.429. Λόγω της ανδρειοσύνης του υπήρξε προσωπικός ακόλουθος του «Μαύρου Καβαλάρη» του Μικρασιατικού Μετώπου Συντ/χη Νικολάου Πλαστήρα.

3. Στρατιώτης ΑΡΓΥΡΙΟΥ Νικόλαος του Αθανασίου και της Κωστάντως,γεν. 1898 στη Σουβάλα Παρνασσίδος.Αρ.Μητ.Αρρ.480.

Λόγω του ρωμαλέου αναστήματός του και της ανδρειοσύνης του υπήρξε προσωπικός ακόλουθος του θρυλικού «Μαύρου Καβαλάρη».

3. Ξεχωριστή περίπτωση, (ίσως και μοναδική), που αναφέρεται σε δευτερογενή ιστορική πηγή, είναι η συστράτευση των τριών Σουβαλιωτών αδελφών ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, Τάσου, Γιώργου και Χρήστου, που ανήκαν στο 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων και πολέμησαν μαζί στις μάχες Σαγγάριου, Καλαί, Τουμλού-Μπακάρ και Εσκή-Σεχίρ.

                                             Ε΄ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

Μετά την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου και τον επακολουθήσαντα εξανδραποδισμό του ελληνικού στοιχείου από τη Μικρά Ασία, δεν παρατηρήθηκε μαζική προσέλευση προσφύγων προς την στερεοελλαδική ενδοχώρα. Στη Σουβάλα ήταν ήδη εγκαταστημένες οι οικογένειες ΠΙΤΑΟΥΛΗ, και ΝΤΟΣΙΜΕΤΖΗ με μικρασιατική καταγωγή, αλλά είχαν έρθει προ του 1922. Μοναδική περίπτωση πρόσφυγα που εγκαταστάθηκε για λίγο στη Σουβάλα και μετά μετανάστευσε στην Αθήνα ήταν του ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ Δημητρίου. Επίσης, χωρίς να είναι πρόσφυγας, εγκαταστάθηκε εθελουσίως μετά το 1922 και παντρεύτηκε στη Σουβάλα η ΚΑΝΤΑΡΤΖΙΟΓΛΟΥ Ουρανία από το Ουσάκ της Μικράς Ασίας, μιας και είχε γνωρίσει τον εκεί υπηρετούντα στρατιώτη του μικρασιατικού μετώπου ΠΛΑΤΗ Γεώργιο από τη Σουβάλα.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Σε όλους τους επώνυμους αλλά και ανώνυμους ήρωες της μικρασιατικής εκστρατείας μόνο τιμή και ευγνωμοσύνη τους ανήκει. Μπορεί να μην κατάφεραν να κάνουν πράξη τη «Μεγάλη Ιδέα» και το «Ελληνικό Όνειρο», όμως προς στιγμήν άγγιξαν το θαύμα και έχασαν την μεγάλη ευκαιρία του Ελληνισμού από λόγους ανεξάρτητους της θελήσεώς τους. Ιστορικά, το κατόρθωμά τους παραμένει μοναδικό. Είναι ο μοναδικός στρατός από την κυρίως Ελλάδα που προήλασε σε τόσο μεγάλο βάθος στο ασιατικό έδαφος μετά τη στρατιά του Μεγαλέξανδρου. Στη λεβεντογένα Σουβάλα του σήμερα, απομένει το χρέος να βρει λίγο χώρο στο ηρώο του χωριού και να γράψει εφτά αράδες γράμματα με τα Ιερά Ονόματά τους.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΤΟΙΚΟΣ  ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΕΛΑΣ εα

      ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ -  ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

                                          ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

1. ΜΗΤΡΩΟ ΠΕΣΟΝΤΩΝ 1830-1930 Δ/ΝΣΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΡΑΤΟΥ.

2. ΑΘ. ΤΣΑΡΜΑΚΛΗ: «ΣΟΥΒΑΛΑ. Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΕΡΩΧΟΣ» Αθήνα 1983.

3. ΗΛ. ΓΕΩΡΓΟΥΣΗ: «ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΟΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΠΟΛΥΔΡΟΣΟΥ».

4. ΓΡ. ΔΑΦΝΗ: «ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ».

5. ΗΛ/ΚΟΣ ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ.

6. ΜΗΤΡΩΑ ΑΡΡΕΝΩΝ ΣΟΥΒΑΛΑΣ 1839-1922.

7. ΘΡΥΛΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΣΟΥΒΑΛΑΣ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ.

ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΣΟΥΒΑΛΙΩΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ - Η ΣΟΥΒΑΛΑ ΤΟ 1922 Του Δημήτρη Κατοίκου Α ΄ΜΕΡΟΣ