ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ - Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας 2021-2025

Της Αφροδίτης Παπαθανάση
 Επί του σχεδίου διαβούλευσης του Περιφερειακού Προγράμματος Ανάπτυξης Περιφέρειας Στερεάς για την περίοδο 2021-2025, κατέθεσα γενικές και ειδικές παρατηρήσεις. .....

Το παρακάτω κείμενο βασίζεται σε τέσσερεις ενότητες, Ι. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ, ΙΙ. ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ – ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT, III. ΥΛΟΠΟΙΟΥΜΕΝΑ Κ ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΡΓΑ IV. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ επί της ΑΝΑΛΥΣΗΣ  ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΑΝΑ ΑΞΟΝΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ

Ι. Γενικές παρατηρήσεις που θεωρώ ότι επηρεάζουν ήδη και θα επηρεάσουν τις εξελίξεις στην Περιφέρεια, καθώς και θέματα που πρέπει να υπάρξουν σαφείς πολιτικές και θέσεις: 

1. H επόμενη δεκαετία θα φέρει την περιφέρεια αντιμέτωπη με ζητήματα μετάβασης στην 4η τεχνολογική επανάσταση (πχ.  ρομποτική σε βιομηχανικές  ζώνες και μεταλλευτικές εγκαταστάσεις).

1.1. Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι οι αναγκαίες εξειδικεύσεις και κατάρτιση του προσωπικού, ώστε να μην εκτιναχθεί από το την εξέλιξη αυτή η ανεργία, και

1.2. η διάχυση του οφέλους από τις οικονομίες και τα πλέον κέρδη από την εξέλιξη αυτή προς την μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, τη δίκαιη εργασία και την κοινωνία, 

2. Τα έως τώρα εκτελούμενα προγράμματα ΔΕΝ έχουν καταφέρει ουσιαστικά βήματα και αποτελέσματα στην δια βίου εκπαίδευση.

2.1. Η Περιφέρεια επίσης πρέπει να δει ζητήματα δημιουργίας κέντρων ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ - ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, όπως και ΣΧΟΛΕΣ για την εκπαίδευση και κατάρτιση αγροτών και κτηνοτρόφων.

2.2. Βήματα χρειαζόμαστε στην κατάκτηση εργασιακών δεξιοτήτων ΡΟΜΑ, ειδικά και των γυναικών ΡΟΜΑ, των μεταναστών και προσφύγων.

2.3. Βήματα χρειαζόμαστε για την κατάκτηση εργασιακών δεξιοτήτων ατόμων ει ειδικά προβλήματα, ΑΜΕΑ, κόσμος που προστεθεί να ξεφύγει από εξαρτήσεις. 

3. Η περιφέρεια πρέπει να επενδύσει σε συστήματα διάχυσης γνώσης και πληροφορίας και να καλύψει εξελίξεις και διαχείριση data που αφορούν  

 3. a. στον πρωτογενή τομέα, πχ ευφυή γεωργία, συνεργασία με δορυφορικά συστήματα, διαχείριση και διάχυση πληροφορίας, μετεωρολογικοί σταθμοί,   

3.b. στην προστασία της ασφάλειας των πολιτών από ακραίες συνθήκες συστήματα σε χείμαρρους και ποτάμια, 

3.c. την προστασία αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, από καιρικά φαινόμενα. 

4. Συνεργασία με Ερευνητικά Ιδρύματα. Σε συνεργασία με το ΙΤΕ ή άλλους φορείς έρευνας θα μπορούσε να εκπονήσει σύστημα υποτροφιών διδακτορικών, σε ζητήματα που ενδιαφέρουν τα χαρακτηριστικά και τις προσπάθειες τεχνολογικής ανάταξης της περιφέρειας.(πχ Λάρκο, θέματα χρήσης υλικών για νέες μπαταρίες, διαχείριση πόρων για αγροτική παραγωγή, αποθήκευση ενέργειας κλπ)

5. Να γίνει η περιφέρεια το πρότυπο - κομβικό σημείο στη χώρα σε ζητήματα εκπαίδευσης και πιστοποίησης τεχνολογικών επαγγελμάτων -, όπως και παραπάνω αναφέραμε να επενδύσεις κέντρα και σχολές μαθητείας για την αγροτική, κτηνοτροφική και τεχνολογική εκπαίδευση, γινόμενη το βασικό κέντρο μαθητείας στη Χώρα. 

6. Μέτρα και πολιτικές για την ορθολογική χρήση πόρων, υδάτων και εδαφικών εκτάσεων, σε επίπεδο πολιτικών στην περιφέρεια , αλλά και τοπικό , ενδοπεριφερειακό. Κάθε περιοχή θα χρειάζεται μια "περιβαλλοντική ταυτότητα" ορθής διαχείρισης των πόρων. Χρειαζόμαστε μα εγκαταστήσουμε τεχνολογίες που δίνουν άμεση ενημέρωση σε υπηρεσίες διοίκησης και ελέγχου για την αντιμετώπιση ρύπανσης σε χείμαρρους, ποτάμια, επιχειρήσεις. 

7. Μέτρα και πολιτικές για την προστασία των θαλασσών από τη ρύπανση και την ανάπτυξη βιώσιμων κυττάρων αναπαραγωγής αλιευμάτων. Σημεία και στον Κορινθιακό και στα λοιπά θαλάσσια οικοσυστήματα πρέπει να δημιουργήσουν περιοχές αναπαραγωγής αλιευμάτων.

8. Μέτρα και πολιτικές προστασίας της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας και των βιοτεχνιών από την κρίση της πανδημίας.

Χρειάζεται ΑΜΕΣΑ επιπλέον ενίσχυση προϋπολογισμού προγραμμάτων και ταυτόχρονα πολιτικές που ευνοούν την εξέλιξη των επιχειρήσεων (πχ. σε κάθε πρόγραμμα που απευθύνεται στην επιχειρηματικότητα να υπάρχει ένα τουλάχιστον ελάχιστο ποσοστό δαπάνης για εξοικονόμηση).

9. Δημιουργία ολοκληρωμένου σχεδίου διαχείρισης των ορεινών όγκων της ΣΤΕΡΕΑΣ (στα πρότυπα του ΠΙΝΔΟΣ) με χαρακτηρισμό περιοχών ως εθνικά πάρκα και την θέση οικισμών και χωρικών ενοτήτων σε πλαίσιο προστασίας παραδοσιακών οικισμών.

10. Χρειαζόμαστε ένα δίκτυο κυττάρων σε επίπεδο νομών και περιφέρειας για την προστασία και ανάδειξη παραδοσιακών οικισμών.

11.Μέτρα ανάπτυξης υποδομών επιχειρηματικότητας, όπως το Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού, το Χιονοδρομικό Καρπενησίου. Πολιτικές που αφορούν αναζήτηση ύδατος ακόμη και για τεχνητό χιόνι, διαχείριση απορριμμάτων και έργα ενεργειακής αναβάθμισης και εξοικονόμησης. 

12. Η περιφέρεια πρέπει σε συνεργασία με ΟΚΑΝΑ και κέντρα απεξάρτησης να βοηθήσει στην δημιουργία δομών ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗΣ και ολοκληρωμένης ψυχολογικής και ιατρικής στήριξης και επαγγελματικής κατάρτισης.

13.Ανάπτυξη συστήματος internet , ασύρματου και ενσύρματου σε κάθε σημείο της Στερεάς, με την ταυτόχρονη ανάπτυξη δικτύου  τεχνολογιών για την παροχή βοήθειας και προστασίας σε ΑΜΕΑ και άτομα τρίτης ηλικίας.  

ΙΙ. Ειδικές παρατηρήσεις 

1.  ΔΕΝ αναλύονται τα ειδικά μέτρα που θα λάβει ή λαμβάνει η Περιφέρεια για ανάσχεση της οικονομικής κρίσης λόγω πανδημίας. 

2. ΠΙΝΑΚΑΣ 1 SWOT  - ενδεικτικά σημεία 

2.1. ΣΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ (ανά θεματική κατηγορία)  – ΝΑ ΠΡΟΣΤΕΘΟΥΝ 

1.  Η χαμηλή ένταση της  Έρευνας  και Ανάπτυξης στην πρωτογενή παραγωγή

2. Η έλλειψη σχολών εκπαίδευσης και κατάρτισης κτηνοτρόφων – παραγωγών, 

3. Δεν υπάρχουν θερμοκοιτίδες έρευνας, προγραμματισμού, συγκέντρωσης γνώσης από ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ – ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ

4. Η επιβάρυνση της περιοχής με μεγάλα αιολικά και οι κίνδυνοι που απορρέουν από την καταστροφή δασικών εκτάσεων και αλπικών οικοσυστημάτων, 

5. Το χαμηλό ανταποδοτικό όφελος των μεγάλων αιολικών προς τους ΟΤΑ , τις τοπικές κοινωνίες και  τις δημόσιες υποδομές (πχ γιατί δεν ζητείται αλλαγή νομοθετικού πλαισίου, ώστε έργα με συγκεκριμένη δυναμικότητα και πάνω να υποχρεώνονται να δίνουν δωρεάν ενέργεια σε νομαρχιακά και περιφερειακά νοσοκομεία).  

6. Προοπτικές για ανάπτυξη σιδηροδρομικού  δικτύου

7. Δεν υπάρχει επεξεργασμένη πρόταση συνολικής ανάπτυξης – παρεμβάσεων στον κτηνοτροφικό κλάδο, στη δασική προστασία , στον οικιστικό σχεδιασμό και την πολιτιστική ταυτότητα, ανάδειξης των ορεινών όγκων στην περιφέρεια.

8. Η έλλειψη μονάδων απεξάρτησης με ιατρική, ψυχολογική στήριξη και επαγγελματική κατάρτιση

9. Η μειωμένες παρεμβάσεις για την εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση ΡΟΜΑ, προσφύγων, μεταναστών. 

10. Το μη ολοκληρωμένο σχέδιο επενδύσεων στα χιονοδρομικά, η ετήσια λειτουργία τους και η μη σύνδεση τους με ιαματικά. 

11. Η υστέρηση σε δομές τεχνολογικής κατάρτισης και πιστοποίησης. 

2.2. ΣΤΙΣ ΑΠΕΙΛΕΣ (ανά θεματική κατηγορία)   – ΝΑ ΠΡΟΣΤΕΘΕΙ 

1. Δεν υπάρχει σχέδιο ή καν συζήτηση για την διάχυση των ωφελειών σε οικονομικά μεγέθη και γνώση από την 4η τεχνολογική επανάσταση στην μικρομεσαία επιχειρηματικότητα και την κοινωνία. 

2. Η καθυστέρηση στην αντιμετώπιση ζητημάτων που αφορούν επάρκεια υδατικών πόρων, πχ συνοδές μελέτες και έργα για ενίσχυση ταμιευτήρων και η ποιότητα των υδατικών πόρων από δραστηριότητες και ρύπανση.

2.3 ΣΤΙΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΝΑ ΠΡΟΣΤΕΘΟΥΝ

1. Δυνατότητες ανάπτυξης συστημάτων και εγκαταστάσεων αποθήκευσης ενέργειας

2. Ειδικό πρόγραμμα για ΣΤΕΡΕΑ στο χωρικό των ορεινών όγκων στα πρότυπα του ΠΙΝΔΟΣ

3. Τα δύο χιονοδρομικά κέντα, Παρνασσού και Καρπενησίου

2.4 ΣΤΙΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΝΑ ΠΡΟΣΤΕΘΟΥΝ  

1. Έργα και τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας, 

2. Πολιτιστική  παρακαταθήκη μεταλλείας  & εναλλακτική χρήση μεταλλευτικών ανενεργών στοών.

ΙΙΙ. ΥΛΟΠΟΙΟΥΜΕΝΑ Κ ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΡΓΑ

Πίνακας 2 : κόστος υλοποιούμενων και σε εξέλιξη έργων 

Παρατηρήσεις

Η ΠΣΕ θα πρέπει να αναζητήσει τρόπους, τεχνολογίες και ΝΕΑ ΥΛΙΚΑ σε έργα ΥΠΟΔΟΜΩΝ , που θα μειώσουν, με ασφάλεια,  το κόστος ετήσιων παρεμβάσεων σε έργα πρόληψης κινδύνων 13,25% του συνόλου του έργου της ΠΣΕ και σε έργα οδικής ασφάλειας 28,02% του συνόλου. 

Χαμηλά οι δαπάνες εκπαίδευσης, υγείας και κοινωνικής ενσωμάτωσης, μαζί φτάνουν μόνο το 3,55% του συνόλου των υλοποιούμενων έργων. 

Πίνακας 3 : σημαντικότερα έργα του ΠΔΕ ανά τομέα παρέμβασης

Παρατηρήσεις

Η ΠΣΕ θα πρέπει να αναζητήσει τρόπους, τεχνολογίες και ΝΕΑ ΥΛΙΚΑ σε έργα ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΙΝΔΥΝΩΝ .

Η ΠΣΕ θα πρέπει να αναζητήσει τεχνολογίες παρακολούθησης πλημμυρικών φαινομένων και πυρκαγιών  και σχέδια διαχείρισης κοίτης ποταμών και χειμάρρων, με τρόπο που γίνονται ήπιες και χρόνιες παρεμβάσεις.

 Στο σημείο που γίνεται αναφορά στην ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ , να σκεφτούμε ξανά την ανάγκη δημιουργίας διοικητηρίων τη στιγμή που οι πόλεις θέλουν απεγκλωβισμό από τεράστια κτίρια, τη στιγμή που σε ελάχιστα χιλιόμετρα γύρω από κάθε πρωτεύουσα υπάρχουν είτε βιομηχανικά εγκαταλειμμένα κτίρια που μπορούν να αξιοποιηθούν ή ακόμη – και με πολιτιστικό προσανατολισμό – κενά σχολεία και δημοτικά κτήρια σε τοπικές ενότητες και χωρία που μπορούν να φιλοξενήσουν υπηρεσίες., κάτι που πλέον η ανάπτυξη του ινερνετ και τηλεδιασκέψεων επιτρέπει. 

Στην ΕΝΟΤΗΤΑ της ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ λείπουν παρεμβάσεις ΓΙΑ ΚΕΝΤΡΑ ΕΠΕΞΑΡΤΗΣΗΣ.

Στην ΕΝΟΤΗΤΑ ΟΔΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ, σχετικά με τον ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΔΡΟΜΟ ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ, η Μονή Τρικόρφου πρέπει να αναλάβει το κόστος κατασκευής του τμήματος από το ΧΩΡΙΟ ΤΡΙΚΟΡΦΟ στη ΜΟΝΗ, καθώς το ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ δεν είναι ιστορικό μνημείο και θεωρητικά – αφού εξ ιδίων χρηματοδότησε το κόστος κατασκευής του – μπορεί να επωμιστεί και το κόστος από το χωρίο προς τη μονή. 

Τα χρήματα που θα περισσέψουν από τη δράση αυτή να κατευθύνουν σε δαπάνες εκπαίδευσης και υγείας ή για την στήριξη επιχειρήσεων που επληγησαν από την πανδημία. 

Επανέρχεται η ανάγκη χρήσης ΝΕΩΝ ΥΛΙΚΩΝ και τεχνολογιών που θα μειώσουν, με ασφάλεια, το κόστος συντήρησης του οδικού δικτύου.

Στην ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ – θα χρειαστούν επενδύσεις για αξιοποίηση σήμανσης μονοπατιών, ιστορικών διαδρομών , εξοπλισμού αναρριχητικών πεδίων. 

Οι παρεμβάσεις στα ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΑ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ και ΚΑΡΠΕΝΗΣΙΟΥ πρέπει να έχουν και σημεία για εξοικονόμηση και διαχείρισης υδάτων, απορριμμάτων και ενεργειακών επενδύσεων παραγωγής και εξοικονόμησης ενέργειας. 

IV ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΑΝΑ ΑΞΟΝΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ – ΣΗΜΕΙΑ ΠΟΥ ΠΙΘΑΝΑ ΝΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΤΕΘΟΥΝ 

Έξυπνη ανάπτυξη

1. Έξυπνη διακυβέρνηση

• Μείωση ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων με την κάλυψη σε κάθε σημείο της στερεάς με internet

• Ανάπτυξη τεχνολογιών παρατήρησης –  ανάλυσης - συγκέντρωσης δεδομένων, πχ μετεωρολογικούς  σταθμούς για αγροτική ενημέρωση – παραγωγή , data για αγροτική παραγωγή σε γνώση και πρόσβαση παραγωγών, 

• και τεχνολογιών για πρόληψη κινδύνων.

2. Καινοτομία & Επιχειρηματικότητα

• Συνεργασία με ΙΤΕ και άλλα ερευνητικά ιδρύματα, 

• Υποτροφίες σε διδακτορικούς φοιτητές

• Η περιφέρεια κέντρο υψηλής τεχνολογικής εκπαίδευσης – κατάρτισης

• Σχολές γεωργικές και κτηνοτροφικές

• Μέτρα και πολιτικές για την 4η τεχνολογική επανάσταση – ρομποτική

Πράσινη ανάπτυξη 

2. Ανάπτυξη υποδομών προστασίας φυσικού περιβάλλοντος

• Η ΠΣΕ θα πρέπει να αναζητήσει τρόπους, τεχνολογίες και ΝΕΑ ΥΛΙΚΑ σε έργα ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΙΝΔΥΝΩΝ .

• Η ΠΣΕ θα πρέπει να αναζητήσει τεχνολογίες παρακολούθησης πλημμυρικών φαινομένων και πυρκαγιών  και σχέδια διαχείρισης κοίτης ποταμών και χειμάρρων, με τρόπο που γίνονται ήπιες και χρόνιες παρεμβάσεις.

• 
  

Κοινωνική Ανάπτυξη 

viii. πολιτικές, μέτρα και ΥΠΟΔΟΜΕΣ για απεξάρτηση ατόμων από ουσίες

Ανάπτυξη υποδομών και ενίσχυση εξωστρέφειας

ειδικό πρόγραμμα ανάπτυξης για ορεινούς όγκους στερεάς με συγκεκριμένο ποσοστό χρηματοδότησης από Πρόγραμμα Στερεάς -