Ο ΈΛΑΤΟΣ Ο ΞΑΚΟΥΣΤΟΣ

Παρουσιάζει ο Βίκτωρ Σαμπώ

Ο  Έλατος ήταν το πρώτο μαγαζί με δημοτική μουσική στην Αθήνα.

Ναός της δημοτικής μουσικής όχι μόνον στην Αθήνα, αλλά σ’ ολόκληρη την Ελλάδα, κατά τον Πάνο Γεραμάνη. .....

Φημισμένο κέντρο διασκέδασης, με ιστορία που ξεκίνησε το 1918 και κράτησε σχεδόν ενενήντα χρόνια.

Πρόσφερε φαγοπότι και παραδοσιακό γλέντι, σε μια εποχή που το δημοτικό τραγούδι δεν έβρισκε θέση στην πρωτεύουσα –ούτε στις ευρωπαϊκού τύπου διασκεδάσεις της αστικής τάξης ούτε στα στέκια της μαγκιάς ούτε στα μινόρε των συνοικισμών ούτε στης Πλάκας της ανηφοριές.

Οι πρώτοι που έμαθαν τον Έλατο ήταν οι εργάτες των μεταλλείων, που έπαιρναν το τρένο από τον σταθμό Λαυρίου.

Όταν επέστρεφαν από το Λαύριο, σταματούσαν για μεζέ και κρασί μετά την κούραση της δουλειάς.

Το ίδιο και οι εργάτες που γύριζαν από τον Πειραιά με τον σιδηρόδρομο Αθηνών-Πειραιώς.

Ο Έλατος βρισκόταν σε κομβικό σημείο –στην πλατεία Λαυρίου, δυο βήματα από την Ομόνοια, οδός 3ης Σεπτεμβρίου αριθμός 16.

Τον αγάπησαν αμέσως οι επαρχιώτες, που είχαν έρθει στην πρωτεύουσα για να βρουν την τύχη τους.

Λίγες ευκαιρίες είχαν ν’ ακούσουν τις αγαπημένες τους μουσικές· κυρίως στα γλέντια, που γίνονταν σε σπίτια με την ευκαιρία κάποιου αρραβώνα ή γάμου ή ονομαστικής γιορτής.

Αν δεν υπήρχαν όργανα όλο και κάποιος βρισκόταν να φέρει ένα γραμμόφωνο και πλάκες με κλαρίνα.

Το ραδιοφωνικό πρόγραμμα είχε εκπομπές με δημοτική μουσική, αλλά κρατούσαν μόνον λίγα λεπτά. Εξάλλου το ραδιόφωνο ήταν μια ακριβή συσκευή και χρειάστηκε να περάσουν χρόνια μέχρι να γίνει προσιτή.

Γρήγορα η φήμη του υπόγειου μαγαζιού έφτασε εκεί όπου η ξενιτιά και η απόσταση έκαναν τη νοσταλγία δυνατότερη –στους Έλληνες της διασποράς.

Η ορχήστρα είχε βιολί, σαντούρι, κιθάρα, λαούτο και κλαρίνο. Τα πρώτα χρόνια, που δεν επιτρεπόταν το κλαρίνο, είχε ζουρνά. Μεγάλα ονόματα μουσικών και τραγουδιστών το λάλησαν στον Έλατο.

Το μαγαζί άνοιγε από νωρίς, είχε τιμές ψητοπωλείου και πελατεία που διαρκώς μεγάλωνε. Οι σούβλες ήταν βαριές από τα κοκορέτσια, τα ψητά  αρνιά και τα γουρουνόπουλα. Από τις κάνουλες έρεε άφθονο κρασί και μπίρα Φιξ.

Η τσίκνα, τα ψητά, το κρασί, τα τραγούδια, τα γνώριμα μουσικά όργανα, ο παραδοσιακός χορός θύμιζαν χαρούμενες στιγμές από πανηγύρια και γιορτές στις ιδιαίτερες πατρίδες.

Ήταν σαν να ερχόταν ένα κομμάτι απ’ το χωριό στην ξενιτιά της πρωτεύουσας και ημέρευε λίγο η αβάσταχτη νοσταλγία. «Κόσμος και κοσμάκης έχει κλάψει στον Έλατο», είπε κάποιος από τους σερβιτόρους.

Στην εποχή του Μεσοπολέμου ο Έλατος διαφημιζόταν σχεδόν κάθε μέρα στις εφημερίδες. Είναι αξιοσημείωτο ότι δεν αναφέρεται διεύθυνση· μόνον το όνομα του μαγαζιού και ο σταθμός Λαυρίου (κι αυτός όχι πάντα).
Κάποιος που δεν ήξερε, δεν είχε παρά να ρωτήσει:

— Πατριώτ’, κατά πού είν’ ου Έλατους;

Ήρθε όμως ο καιρός, που τα ψητά και τα μεζεκλίκια αντικαταστάθηκαν από ξηρούς καρπούς, η ρετσίνα και η μπίρα από ουίσκι και σόδα και το βιολί από αρμόνιο. Στην ορχήστρα προστέθηκε ντραμς και το ρεπερτόριο εμπλουτίστηκε με σύγχρονα δημοτικά τραγούδια.

Δεν άργησε να έρθει και η εποχή που η Αθήνα άλλαξε και μαζί της ο τρόπος διασκέδασης. Το 2000 βρίσκει την Ομόνοια παρακμασμένη κι επικίνδυνη τη νύχτα. Κανείς δεν σκέφτεται να πάει να διασκεδάσει στην πλατεία Λαυρίου.

Ο Έλατος κράτησε μέχρι το 2007. Έβαλε λουκέτο, αφού διέγραψε έναν κύκλο ογδόντα εννέα χρόνων.

Ήταν ένα ανεπανάληπτο, ένα ιστορικό μαγαζί. Ζωντανό μουσείο της δημοτικής μουσικής. Όσοι δούλεψαν εκεί τον θυμούνται με ζωηρή συγκίνηση και μιλάνε με αγάπη για τους ανθρώπους του μαγαζιού, για τον Κούρτη που ήταν χρυσός άνθρωπος, για τους καλλιτέχνες και για κάποιες τραγουδίστριες που τις χαρακτηρίζουν «μάνες».

Στο άκουσμα του ονόματός του ακόμα και σήμερα κάποιοι δακρύζουν.