"Περί ήχου ανθρώπων και χρωμάτων" - Νότα Κυμοθόη

Νότα Κυμοθόη

"Περί ήχου ανθρώπων και χρωμάτων"
Δοκίμιο

Κρατώ στη παλάμη μου ένα θαλασσινό σαλιγκάρι "turbo sarmaticus" με ράχη όλο φίλντισι κι είναι ως να κρατώ την ομορφιά της αθώας θάλασσας κι όλο το φως του κόσμου! Μοναδικό έργο τέχνης!..... Ευχαριστώ τα χέρια, που μου το προσέφεραν. Μέσα στην σκληρή βιοπάλη τους ξέρουν καλά να ξεχωρίζουν την ομορφιά της απλότητας. Ίσως, ν' ακούνε κι αυτά τον ήχο των βυθών! Γι' αυτό ως γράφει ο Ν. Καβαδίας "θα μεταλάβω με νερό θαλασσινό/ στάλα τη στάλα συναγμένο απ΄το κορμί σου/ σε τάσι αρχαίο, μπακιρένιο αλγερινό, που κοινωνούσαν πειρατές πριν πολεμήσουν".

Ταξιδεύει ο ήχος! Άκου...έρχεται με τον άνεμο...Γύρω του όλες οι μορφές, οι ήχοι τους, τα χρώματά τους κι εγώ έχω το σαλιγκάρι μου, που φέρνει ήχους, από τα βάθη των ωκεανών...Ας έρθουν όλοι οι ζωγράφοι της γης κι όλοι οι δημιουργοί τέχνης κι αν μπορούν, ας φτιάξουν ένα όμοιο σαλιγκάρι!..Δεν μπορούν ν' αποδώσουν τη λάμψη του μήτε τα χρώματα που ξεπροβάλλουν από τη ράχη του! Απλά προσπαθούν να μιμηθούν αυτή την ομορφιά και να την αποτυπώσουν. Μόνο και μόνο γι' αυτή την αδυναμία όλων των σπουδαίων καλλιτεχνών του κόσμου, αξίζει να δούμε γύρω μας με άλλα μάτια. Μάτια, που ξέρουν να ξεχωρίζουν απλά την ομορφιά μέσα στην αφθονία της σπατάλης και της χλιδής των αντικειμένων, όταν όλα τα χρυσάφια στα θησαυροφυλάκια της ανθρωπότητας, δεν αξίζουν τίποτα. Μάτια, που άφησαν κι είδα...το βάθος τους...

Οι άνθρωποι έχουν αρχή και τέλος...Η ζωή είναι δοσμένη για χαρά κι είναι όμορφη. Ποιος πολυάσχολος της σύγχρονης κοινωνίας μας δαπάνησε ένα λεπτό για να ακούσει τους ήχους της ζωής που ρέει εντός του; Έστω, αυτό το πασπάλισμα της θάλασσας στα χαλίκια, που δεν αγοράζεται με όλο το χρυσάφι της γης. Όταν στην παραλιακή όλα τα κλαμπ της νύχτας μπερδεύουν τους ήχους τους... Όταν όλοι πάνε εκεί, που πάει το ρεύμα της εποχής...Άνθρωποι μπερδεμένοι που όλα τα ξέρουν, όλα τα πουλάνε, όλα τα αγοράζουν με τόση ευκολία κι είναι τόσο, μα τόσο κουρασμένοι και χαμένοι στο τίποτα! Κι αναρωτιέμαι...Που υπάρχει ο ήχος της τέχνης που πουλάνε; Υπάρχει ήχος και αρμονία χρωμάτων σε αυτό που...αγοράζεται;

Αυτό σκέφτομαι ιδιαίτερα, όταν βρίσκομαι σε αίθουσες τέχνης, κοιτάζοντας έργα και ζωγραφιές που κρέμονται στους τοίχους με τιμές πώλησης εξωπραγματικές. Αλλά το πιο φοβερό απ΄όλα είναι η απαίτηση που έχουν κάποιοι εκκολαπτόμενοι "μπογιατζίδες" να ονομάζονται "ζωγράφοι" και να μη δέχονται καμιά κριτική για τις...αχαρακτήριστες ζωγραφιές τους. Αφθονία σπατάλης, από χέρια ανθρώπων που δεν έμαθαν τι θα πει πρώτα "άνθρωπος" και μετά "ζωγράφος", πριν πάρουν το πινέλο στα δάχτυλά τους και το βυθίσουν στα χρώματα. Είναι θλιβερό να εξευτελίζεται η τέχνη για το κέρδος και να χρησιμοποιείται από άσχετους και φιλόδοξους που δεν έχουν σεβασμό για την τέχνη, μήτε για τον άνθρωπο, αλλά μήτε για το χρήμα! Τι θέλουν όλες αυτές οι διψασμένες ψυχές στη ζωγραφική; Κάνουν θεραπεία; Ίσως, αλλά, προβληματίστηκαν τι είναι το φως κι ο ήχος των χρωμάτων; Φταίνε τάχα αυτοί ή μήπως οι όσοι τους εντάσσουν ανάμεσα σε ζωγράφους; Ας υπάρχει τουλάχιστον μια σωστή διάκριση. Ας πούμε "ζωγράφοι" κι "ερασιτέχνες ζωγράφοι". Η αξιοπρέπεια δεν βλάπτει!..

Το καλάμι των παιδιών ήταν κάποτε το άλογο στα παιχνίδια τους και τους γέμιζε χαρά. Έγινε τώρα μέσο των περισσότερων που ζωγραφίζουν κι ως επιβήτορες ενός καλαμιού κάνουν "τέχνη" και δεν λογαριάζουν τίποτα. Παίζουν με χρώματα κι έχουν την ψευδαίσθηση πως είναι σπουδαίοι ζωγράφοι!.. Ο γνήσιος δημιουργός είναι ακούραστος εργάτης. Είναι ταπεινός, προσφέρει χαρά κι αγάπη! Μα πρώτα είναι άνθρωπος!

Βρέθηκα σε μια έκθεση, όπου έργα και δημιουργοί "εκδίδονταν" στους τοίχους...Κι ήρθε ένας ήχος όλο παράπονο από τα βάθη των αιώνων να μου θυμίσει την άγια μορφή του Παπαδιαμάντη. Μου φάνηκε ως τριγμός από τα κόκαλά του για την περιφρόνηση ανθρώπων. Μια τέτοια στιγμή, ήρθε και ταυτίστηκε εκεί οπού ζούσε, όταν όλοι οι συντοπίτες του, κάποτε, τον περιφρονούσαν...Παρατήρησα ανάμεσα στους "εκδιδόμενους ζωγράφους" στους τοίχους να υπάρχουν και κάποια εξαίρετα έργα ζωγραφικής, αλλά πουθενά δεν υπήρχε στον κατάλογο των καλλιτεχνών το όνομα του ζωγράφου που τα έφτιαξε. Οπόταν ξαφνικά, είδα την πραγματικότητα. Πως οι πέτρες από τα πέριξ προσπαθούσαν ανάλαφρα να μετεωρισθούν κι εκσφενδονίστηκαν ως φελλοί στην επιφάνεια. Κι είδα τον ήλιο και τη σελήνη μέσα σε μια μικρούτσικη ελπίδα ενός αγριάγκαθου, μιας παλιάς σφαλιστής πόρτας που έβγαζε θλίψη και τα έργα μιλούσαν σιωπηλά για τη περιφρόνηση του ζωγράφου, που...ξέχασαν. Ναι, ξέχασαν το όνομά του στον κατάλογο των ζωγράφων! Γιατί ήθελαν να σφαλίσουν το επαγγελματικό του κατώφλι; Γιατί δεν τον δέχονταν ανάμεσά τους; Γιατί τον περιφρονούσαν; Σκόπιμα ή κατά λάθος; Αλλά, πια πέτρα έγινε ποτέ μεταξοσκώληκας; Μήτε πεταλούδα δεν γίνεται...Κι απορώ, τι είδους άνθρωποι είναι αυτοί; Οι σκόροι γίνονται πεταλούδες, αλλά δεν είναι...

Άνθρωποι που περιφρονούν τους συντεχνίτες τους κι έχουν έπαρση χιλίων πιθήκων, τι είδους άνθρωποι είναι;

Πόσο μακριά βρίσκονταν οι ήχοι των χρωμάτων από τον ανθρώπινο ήχο; Κι αν είναι η μοίρα τους κοντά στον Παπαδιαμάντη; Ας συνετιστούν απ' αυτόν...

Θυμάμαι πράγματα που προσπαθώ να λησμονήσω. Όλοι στον τόπο του, τον έλεγαν παλιά...τρελό και τον περιφρονούσαν! Τώρα, η άγια του μορφή, είναι οικόσημο στο Δήμο και σφραγίδα και...γέρνοντας απλά στο πλάι το κεφάλι μου, κέρδισα φως, από μια μορφή που με πήγε αλλού...

Έτσι συμβαίνει, όταν κρατάς μόνο το φως και θες να λησμονήσεις βάρβαρους κραδασμούς. Ναι, ταξιδεύεις κι ακούς δίχως να το έχεις προμελετημένο έναν βυθό θαλασσινό, ανάμεσα από ανθρώπους- φορείς ηθών κι εθίμων μαζί με θάλασσες που λυσομανούν ολόγυρα σε άγριους βράχους...

Θα αποκτήσουν άραγε οι ζωγράφοι ηθική και ήθος, που θέλει η τέχνη, όταν δοκιμάζονται τα μάτια του θεατή στους τρόπους και στις τεχνοτροπίες και στα στοιχειά τους, βγάζοντας στην επιφάνεια τις πραγματικές τους προθέσεις; Ναι, γιατί σε μια έκθεση ζωγραφικής δεν έχει λόγο να εξηγεί τίποτα ο "ζωγράφος". Μιλάνε τα έργα μόνα τους και τον εκθέτουν θετικά ή αρνητικά. Αλλιώς, αν δεν αντέχει την κριτική ας μη υπογράφει τα έργα του. Εκεί, αλλά και στο κατόπι γνωρίζεται ο αληθινός δημιουργός. Η ευθύνη εκ των υστέρων μιας έκθεσης δίχως αμηχανία καμιά, σε ποιον ανήκει, όταν κάποιοι επισκέπτες λένε τα πράγματα με τ' όνομά τους; Ο δημιουργός οφείλει να σιωπά. Μόνο, όταν δέχεται τις πετριές, όπως τα ανθοπέταλα, μπορεί να πάει παραπέρα...Αλλιώς, θα είναι ως ένας άδειος τενεκές, οπού στο πρώτο κλότσημα...βροντά! Αλλά, άλλος ο ήχος του...τενεκέ κι άλλος ο ήχος του βιολιού!

Κάθομαι σ' άσπρο μάρμαρο στο Μπούρτζι, ανάμεσα στ' αγάλματα Μωραϊτίδη και Παπαδιαμάντη, σκεπτόμενη, κοιτάζοντας το παλιό λιμάνι και κρατώντας το φιλντισένιο σαλιγκάρι στο μέρος της καρδιάς μου. Με ταξιδεύει σε ήχους χρωμάτων θάλασσας και νιώθω το χάδι των φυκιών που το σμίλεψαν. Συντροφιά μου ιερή σιωπή κι ακούω όλους τους ήχους των ανθρώπων στη Σκιάθο μέσα από μια εντελέχεια λείων στιγμών οπού βγαίνει το χέρι της Παναγιάς Κουνίστρας, να με οδηγεί σαν πανάρχαιο λυχνάρι στο μέρος της αθωότητας με τους άγιους και τους άγριους, εκεί, οπού το φως σταλάζει με σοφία όλα του τα διαμάντια στο πέλαγος που αρμενίζεις!

*Είχε δημοσιευθεί στην εφημερίδα "feel 360 view", στο φύλλο Ιούλιος -Αύγουστος 2008.

Nota Kimothoi <kimothoinota@gmail.com>