ΟΙ ΔΩΡΙΕΙΣ και η πολις αυτων ΚΥΤΙΝΙΟΝ ΕΚ ΛΙΘΩΝ ΦΘΕΓΓΟΜΕΝΟ - ΒΙΚΤΩΡ ΣΑΜΠΩ - ΜΕΡΟΣ 4ον

Ενδιαφέρον παρουσιάζει για τον καθένα από εμάς, η επιμέρους ιστορία του τόπου που γεννήθηκε, γιατί όποιος την ιστορία του τόπου του δεν γνωρίζει, το πώς και το γιατί από την πανάρχαια εποχή, στις αμάθειας το σκοτάδι μένει, και ζει μονάχα το πέρασμα του από τη μια μέρα στην άλλη της ζωής του.

Βίκτωρ Παν Σαμπώ......

Με συνεχόμενες δημοσιεύσεις κάθε Δευτέρα, θα σας παρουσιάσουμε το πόνημα του Βίκτωρα Π. Σαμπώ από το Παλαιοχώρι ΄΄ ΟΙ  ΔΩΡΙΕΙΣ και η πολις αυτων ΚΥΤΙΝΙΟΝ ΕΚ  ΛΙΘΩΝ ΦΘΕΓΓΟΜΕΝΟ΄΄.

Μετά την τελευταία δημοσίευση στην δεξιά στήλη θα μπορείτε να βρείτε ολόκληρο το πόνημα.

4ο μέρος:

• ΚΥΤΙΝΙΟΝ.....

ΚΥΤΙΝΙΟΝ

   Έπειτα από την αναφορά που προηγήθηκε, για τους Δωριείς -(Κάθοδο, Ψεύδη, Ταξινόμηση)- ερχόμαστε να αναφερθούμε, συμπληρώνοντας την πραγματεία μας, και για τη μεγαλύτερη πόλη των Δωριέων το Κυτίνιο ή Κυτένιο.

   Μιας πόλεως, που το όνομά της και η θέση της, είχαν ξεχασθεί με το πέρασμα των αιώνων.

   Η αποκάλυψη έγινε τυχαία το 1988, όταν βρέθηκαν στον κατεδαφισθέντα παμπάλαιο ναΐσκο του Αγίου Γεωργίου, στο Κοιμητήριο του χωριού Παλαιοχώριον Δωριέων, ενεπίγραφοι λίθοι.

   Οι ενεπίγραφοι αυτοί λίθοι μας επέτρεψαν ν’ αναστήσουμε μέσα από την άχλη του χρόνου, όχι απλά και μόνο μια αρχαία πόλη, αλλά την ίδια τη πόλη των Δωριέων, που είχε μια παράξενη ιστορική μοίρα. Ήταν γνωστή μονάχα ως όνομα, γιατί κάπου κοντά στον πρώτο μεταχριστιανικό αιώνα υπήρχε σαν ίχνος πόλεως. Ύστερα με το πέρασμα των χρόνων, ερημώνεται ολότελα και  λησμονιέται, ακόμη και η θέση της. Πράγμα, που επέτρεψε σε κάποιους τυχαίους «ερευνητές» κατά το δοκούν, με ανεπαρκή και ατεκμηρίωτα ευρήματα, να την τοποθετούν σε διάφορες περιοχές της έκτασης που κατείχε η αρχαία Δωρίδα.

   Το Κυτίνιο, σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς και με τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης που βρέθηκαν στη περιοχή, και έχουν αναφερθεί και δημοσιευθεί, από τη ΙΔ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Λαμίας, σε διεθνές συνέδριο αρχαιολόγων, που έγινε στη Λαμία το 2001 για τη Ρούμελη^. βρισκόταν, όπου σήμερα βρίσκεται το νυν χωριό Παλαιοχώρι Δωριέων Φθιώτιδος.

   Με βάση λοιπόν τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων και των μέχρι τώρα ανασκαφικών και τυχαίων αρχαίων ευρημάτων, βεβαιώνεται ότι μεγάλο μέρος από το εύρος της περιοχής του Παλαιοχωρίου Δωριέων έχει κατοικηθεί ανελλιπώς σε όλες τις εποχές της ελληνικής προϊστορικής και ιστορικής περιόδου. (Παλαιολιθική, Μεσολιθική, Νεολιθική και Χαλκοκρατία, Αρχαϊκού Ελληνισμού, Κλασικού Ελληνισμού, των Ρωμαϊκών χρόνων, Βυζαντινού Ελληνισμού, Οθωμανικής κυριαρχίας, και Νεώτερης Ελλάδος). Άλλωστε αυτός είναι και ο λόγος, όπου η περιοχή έχει κηρυχθεί, με φύλαξη, προστατευόμενος αρχαιολογικός χώρος. Νόμος 3028/ 2002 (Φ.Ε.Κ. 153/Α/28 – 06 – 2002).

   Μία άλλη βεβαίωση για τη διαχρονική σ’ αυτή τη περιοχή κατοίκηση είναι ότι, έχει προνομιακή θέση στη νότια υπώρεια του Καλλιδρόμου, με πανοραμική θέα τον Παρνασσό και την κοιλάδα του Βοιωτικού Κηφισού, το εύφορο έδαφος και το καλό κλίμα.  

   Για να κατανοήσουμε όμως το εύρος της εκτάσεως, που κατείχε η πόλης του Κυτινίου, χωρίζουμε αυτή σε τρεις περιοχές. 

ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

   Η πρώτη κατ’ εξοχήν ευρεία περιοχή, που παραδίδει πληθώρα αρχαίων αντικειμένων, βρίσκεται στο ανατολικό και νοτιοανατολικό τμήμα του χωριού δηλαδή, από το υψωματάκι της θέσης Σταυρός απλώνεται ανάμεσα από δύο ρέματα, τη Λούζα και το Κουρνόρεμα, και καταλήγει αρκετά κάτω από το, παλαιό Δημόσιο δρόμο.

   Μέσα σ’ αυτή τη περιοχή βρίσκονται σήμερα, η νέα εκκλησία του Αγίου Γεωργίου με το Κοιμητήριο.   Εδώ το 1926 βρέθηκε η κεφαλή από ένα άγαλμα της Αφροδίτης, η οποία μετεφέρθη στο Μουσείο Θηβών (Χρ. Καρούζος, Arch Delt, loc. Cit.).

   Στο Κοιμητήριο βρέθηκαν εγχάρακτες σε λίθους το 1988, από την ανόσια κατεδάφιση του ιστορικού παμπάλαιου ναΐσκου του Αγίου Γεωργίου, τρεις διοικητικές νομοθετικές πράξεις που είχαν εκδώσει οι άρχοντες της πόλεως του Κυτινίου, οι οποίες αποτελούν και τα πρώτα επιγραφικά πειστήρια - τεκμήρια, της αρχαίας αυτής πόλης.

   Οι  διοικητικές αυτές νομοθετικές πράξεις ήταν χαραγμένες πάνω σε δυο ογκόλιθους, διαστάσεων 0,30Χ0,50Χ0,61 ο καθένας, που είχαν χρησιμοποιηθεί ως οικοδομικό υλικό, για πρώτη φορά, μαζί με πέντε άλλους διαστάσεων 0,60Χ0,50Χ0,75, στο κτίσιμο του ιερού.

   Τις διοικητικές αυτές νομοθετικές πράξεις, εξέτασε επισταμένως και δημοσίευσε το περιεχόμενό τους το 1990, στο βιβλίο της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής Bulletin de Correspondence Hellenique  CXIV - 1990 με τον τίτλο Les Doriens de la Métropole Nouveaux Documets Épigraphiques et Prosopographie και με τον υπότιτλο Décrets honorifigues de Kyténion, ο Γάλλος καθηγητής της Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας του Πρότυπου Πανεπιστημίου των Παρισίων  ΝΤΕΝΙ ΡΟΥΣΣΕΤ (DENIS ROUSSET) το έτος 1989.

   Τα κείμενα των γραπτών αυτών διοικητικών πράξεων ήταν εχέγγυα  (εγγυήσεις) των αρχόντων του Κυτινίου προς τους πρέσβεις άλλων πόλεων τους ερχόμενους να εγκατασταθούν στο Κυτένιο ή Κυτίνιο.

Στον έναν ογκόλιθο είναι εγχαραγμένες δύο διοικητικές νομοθετικές πράξεις, που δίνουν οι άρχοντες του Κετινίου ή Κυτινίου Πολίτας του Πολυξένου και Αλέξανδρος του Τεισέα προς τους προξένους των Λαμιαίων και των Οπουντίων Λοκρών αντίστοιχα.

ΑΓΑΘΑΙ ΤΥΧΑΙ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΠΟΛΙΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΞΕΝΟ[Υ] ΕΔΩΚΕ Α ΠΟΛΙΣ ΤΩΝ ΚΥΤΙΝΙΕΩΝ ΚΛΕΟΣΘΕΝΕΙ ΑΓΡΟΜΕΝΕΟΣ ΛΑΜΙΕΙ ΑΥΤΩΙ ΚΑΙ ΕΚΓΟΝΟΙΣ ΠΡΟΞΕΝΙΑΝ, ΙΣΟΠΟΛΙΤΕΙΑΝ, ΑΣΦΑΛΕΙΑΝ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΕΙΡΑΝΑΣ ΚΑΙ ΓΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΙΑΣ ΕΓΚΤΗΣΙΝ ΚΑΙ ΤΑ ΑΛΛΑ ΟΣΑ ΚΑΙ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ ΠΡΟΞΕΝΟΙΣ ΚΑΙ ΕΥΕΡΓΕΤΑΙΣ ΕΓΓΥΟΣ ΤΑ ΠΡΟΞΕΝΙΑΣ ΝΟΣΤΙΔΑΣ ΠΑΡΝΟΠΙΔΑ (Φωτογρ. Ν^ο. 1 ):

Μετ. Καλή τύχη απ’ τον άρχοντα Πολίτα του Πολυξένου έδωσε η πόλη των Κυτινιέων στον Κλεοσθένη του Αργομενέος από τη Λαμία, στον ίδιο και στους απογόνους του, δηλαδή σύμβαση ισοπολιτείας, ασφάλειας σε καιρό πολέμου όπως και σε καιρό ειρήνης, το δικαίωμα απόκτησης εδαφών και οικίας και όλα τα άλλα προνόμια που κατέχουν οι άλλοι δημόσιοι φίλοι και οι ευεργέτες. Εγγυητής των συμβάσεων είναι ο Νοστίδας του Παρνοπίδα, που είχε τον τιμητικό τίτλο του εγγυητή προξένου.

ΑΓΑΘΑΙ ΤΥΧΑΙ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΤΟΥ ΤΕΙΣΕΑ ΕΔΩΚΕ Α ΠΟΛΙΣ ΤΩΝ ΚΥΤΙΝΙΕΩΝ ΔΙΟΚΛΕΙ ΔΙΟΚΛΕΟΣ ΟΠΟΥΝΤΙΩΙ ΑΥΤΩΙ ΚΑΙ ΕΚΓΟΝΟΙΣ ΠΡΟΞΕΝΙΑΝ, ΙΣΟΠΟΛΙΤΕΙΑΝ, ΑΣΦΑΛΕΙΑΝ ΚΑΙ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ ΕΙΡΑΝΑΣ ΚΑΙ ΓΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΙΑΣ ΕΓΚΤΗΣΙΝ ΚΑΙ ΤΑ ΑΛΛΑ ΟΣΑ ΚΑΙ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ ΠΡΟΞΕΝΟΙΣ ΚΑΙ ΕΥΕΡΓΕΤΑΙΣ ΕΓΓΥΟΣ ΤΑ ΠΡΟΞΕΝΙΑΣ  (Φωτογρ. 1 ):

Μετ. Καλή τύχη απ’ τον άρχοντα Αλέξανδρο του Τεισέα έδωσε η πόλη των Κυτινιέων στον Διοκλή του Διοκλέους από τον Οπούντα, στον ίδιο και στους απογόνους του, δηλαδή σύμβαση ισοπολιτείας, ασφάλειας σε καιρό πολέμου όπως και σε καιρό ειρήνης, το δικαίωμα απόκτησης εδαφών και οικίας και όλα τα άλλα προνόμια που κατέχουν οι άλλοι δημόσιοι φίλοι και οι ευεργέτες. Εγγυητής των συμβάσεων....

   Στο δεύτερο ογκόλιθο είναι διατυπωμένο το εχέγγυο του ασύλου, που δίνει ο άρχοντας του Κετινίου ή Κυτινίου Κινέας του Αρχιξένου το έτος 155 π. Χ., προς τις οικογένειες Καλλικράτη και Τελέσαρχου  του Δαμοτέλη, τον Λύκωνα του Διοίτα,  και τους γιούς αυτού Αρίστωνα και Φιλάνδριο, που ήρθαν από τη Φύσκο

[ΑΓΑΘ]ΑΙ ΤΥΧΑΙ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΚΙΝΕΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΞΕΝΟΥ, ΕΔΩ[ΚΕ] Α ΠΟΛΙΣ ΤΩΝ ΚΥΤΕΝΙΕΩΝ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙ ΤΕΛΕΣΑΡ[ΧΩ]Ι ΤΟΙΣ ΔΑΜΟΤΕΛΕΟΣ, ΛΥΚΩΝΙ, ΔΙΟΙΤΑ, ΑΡΙΣΩ[Ν]Ι, ΦΙ[ΛΑ]ΝΔΡ[ΩΙ] ΤΟΙΣ ΛΥΚΩΝΟΣ…ΦΥΣΚΕΟΙΣ(;)  (Φωτογρ. Ν^ο2)

Μετ. Καλή τύχη απ’ τον άρχοντα Κινέα του Αρχιξένου, έδωσε η πόλη των Κυτινιέων στους Καλλικράτη και Τελέσαρχο του Δαμοτέλη, στον Λύκωνα του Διοίτα, στον Αρίσωνα και Φίλανδριο του Λύκωνος… Φυσκέοις¹.

   Μέσα στη περιοχή αυτή, και βόρεια του Κοιμητηρίου, υπάρχουν ελάχιστα θεμέλια από πέτρινο τείχος πλάτους 2,00 μέτρων που περιέκλειε το υψωματάκι του Σταυρού. Το πότε ανοικοδομήθηκε το τείχος αυτό δε μας είναι, προς το παρόν, γνωστό, είτε αν προϋπήρχε ή ανοικοδομήθηκε μετά την κάθοδο των Δωριέων. Ενδείξεις πάντως βεβαιώνουν ότι υπήρχε προτού στην περιοχή έλθουν και εγκατασταθούν οι Δωριείς και ιδρύσουν την πιο μεγάλη, από τις πόλεις της Δωρικής Τετράπολις, το Κυτίνιο.    

   Άλλωστε στην Προϊστορική εποχή οι πόλεις ήταν σε πεδιάδα ή σχεδόν σε πεδιάδα με ένα υποτυπώδες τείχος για προφύλαξη (Π. Καββαδίας, Ιστορία της Ελληνικής Τέχνης, τόμος Α’, σελ. 225 – 230, Αθήναι 1916 – 1926 και Χρ. Τούντας, Αι προϊστορικαί Ακροπόλεις, 1903).      

   Την ύπαρξη αυτού του τείχους και τη φορά του, μας την φανερώνουν τα εναπομείναντα θεμέλια από τη Νότια πλευρά του και ίχνη από την Ανατολική του. Από τη Βορινή και Δυτική πλευρά του, δεν υπάρχουν θεμέλια.

   Ίσως στο πέρασμα των αιώνων τα τείχη, όπως και τα υπόλοιπα οικοδομήματα υπέστησαν καταστροφές, από πολέμους και σεισμούς. Η μεγαλύτερη όμως καταστροφή τους προκλήθηκε, ανά τους αιώνες, από τους ίδιους τους κατοίκους, που κατοίκησαν το μέρος, οι οποίοι χρησιμοποίησαν τους καλοπελεκυμένους ογκόλιθους τους ως οικοδομικό υλικό.

   Στο Νότιο μέρος και στο κέντρο του τείχους, υπάρχει άνοιγμα πόρτας 3,00 μ., το  οποίο, μας το υποδεικνύουν οι σκαμμένες στο λίθινο δάπεδο θήκες των παραστάδων και των στροφίγγων (βλέπε σκαρίφημα 1^ης Ακρόπολης).

   Μέσα σ’ αυτόν τον επίπεδο, σχεδόν, χώρο ήταν η Ακρόπολη των Κυτινιέων, οι κατοικίες των Δωριαρχών και αρχόντων, οι ναοί, οι βωμοί  και τα  εργαστήρια, ενώ έξω από το τείχος κατοικούσε ο λαός διασπαρμένος, συνήθως, κατά γένη ή οικογένειες.

   Άλλες επιπρόσθετες αποδείξεις ότι το Κυτίνιο ήταν κτισμένο σ’ αυτή τη περιοχή, δηλαδή στο Παλαιοχώρι Δωριέων, αποτελούν και τα παρακάτω ευρήματα:    

   Στην θέση « Μάρμαρα» της αρχαιολογικής αυτής περιοχής, κατά τη διάνοιξη της τάφρου για τη τοποθέτηση του αγωγού φυσικού αερίου, στις αρχές του Ιουλίου του 1994, ανακαλύφθηκαν αρχαία κτίσματα και αντικείμενα. Όπως: δωμάτια ενός κτίσματος ρωμαϊκών  χρόνων, ίσως μια «villa rustica = αγροικία». Τα αντικείμενα ήταν χάλκινα νομίσματα, σιδερένια καρφιά, μία σιδερένια αιχμή βέλους, μολύβδινοι σύνδεσμοι και θραύσματα γυάλινων αγγείων. Στα μέσα Αυγούστου, κατά την εκσκαφή, εμφανίζονται δυο κιβωτιόσχημοι τάφοι και ακολουθούν οκτώ (8) πιθάρια της  πρωτογεωμετρικής περιόδου (1100/1050 – 950 π. Χ.), που αποδίδουν χαρακτηριστική κεραμική και μεγάλο αριθμό χάλκινων κοσμημάτων, περονών, ψελίων  (βραχιολιών), σφηκωτήρων, περιάπτων (φυλαχτών) και περιδεραίων.

   Η εύρεση στη θέση αυτή ενός πρωτογεωμετρικού νεκροταφείου είναι μεγάλης ιστορικής σημασίας, διότι αποτελεί την πρώτη ένδειξη χρήσης του χώρου σε τόσο πρώιμη περίοδο.

   Νοτιανατολικά των ταφικών πιθαριών, στη θέση Παληόβρυση, ανακαλύπτονται και άλλα ρωμαϊκά κτίρια και δύο κεραμοσκεπείς τάφοι².

 Αριστερά: Κεραμοσκεπείς τάφοι

   Ακόμη στη θέση αυτή, με τη πρόοδο της εκσκαφής της τάφρου, υπήρξε η αποκάλυψη ενός αγνώστου νεκροταφείου των γεωμετρικών χρόνων (900 -700 π. Χ.)³, ανασκάφηκαν πέντε (5) ταφικοί πίθοι που περιείχαν από ένα σκελετό νεκρού θαμμένο σε έντονα συνεσταλμένη (εμβρυακή) στάση με την κεφαλή προς τα ανατολικά.

   Οι νεκροί είχαν ταφεί ντυμένοι και στολισμένοι όπως μαρτυρούν τα χάλκινα εξαρτήματα ενδυμασίας (περόνες, πόρπες) και τα χάλκινα κοσμήματα (βραχιόλια, δακτυλίδια, σφηκωτήρες, περιδέραια κλπ.) που βρέθηκαν μέσα στους πίθους. Πήλινα αγγεία πόσης (κύπελλα) και μεταφοράς υγρών (αμφορείς, οινοχόες) που συνόδευαν συχνά τους νεκρούς.

   Στη θέση «Κόκκαλη» βρέθηκαν ένα λιθόστρωτο και μία ρωμαϊκή κατασκευή με δάπεδο από πήλινες πλάκες στρωμένες και στερεωμένες με σκληρό υδραυλικό κονίαμα που ίσως χρησίμευε ως υδατοδεξαμενή.

 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΠΑΛΗΟΒΡΥΣΗ

   Τα ανωτέρω ευρήματα εμπεριέχονται στο βιβλίο της Δημόσιας Επιχείρησης Αερίου Α. Ε. (ΔΕΠΑ), ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

   Προς το τέλος Απριλίου του 2002, από τη ΙΔ’ Εφορεία Αρχαιοτήτων Λαμίας έγινε σωστική ανασκαφή, στην θέση Μάρμαρα, και βρέθηκε και άλλο νεκροταφείο του 7^ου π. Χ. αιώνα με αρκετά αξιόλογα ευρήματα, καθώς και κάποιος ναός ή οικία.

  Τα ικανά αυτά αποκαλυφθέντα αρχαιολογικά ευρήματα προσφέρουν τη δυνατότητα για μια αρτιότερη προσέγγιση στην ιστορία της όχι πλήρους ερευνημένης και μελετημένης αυτής περιοχής του αρχαίου Κυτινίου.

¹ΦΥΣΚΟΣ: Αρχαία πόλη των Οζολών Λοκρών. Η θέση της έχει εξακριβωθεί από επιγραφές που βρέθηκαν εντός του σημερινού χωριού Μαλανδρίνο της σημερινής επαρχίας Δωρίδος.

² Oι κεραμοσκεπείς τάφοι διαδόθηκαν πολύ κατά τη διάρκεια της Kλασικής περιόδου (500 π.Χ.-323 π. Χ.).

 ³ Γεωμετρικό, ονομάζεται στην Αρχαιολογία ότι χρονολογείται μεταξύ της περιόδου των ετών 900 – 700 π. Χ.

Η περίοδος αυτή είναι γνωστή και με άλλες ονομασίες εκτός από γεωμετρική όπως: «σκοτεινοί αιώνες, «ομηρική εποχή.

ΣΚΑΡΙΦΗΜΑ 1^ης ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ ΤΟΥ ΚΥΤΙΝΙΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

   Η δεύτερη περιοχή περιλαμβάνει: Το λόφο του Προφήτη Ηλία, εκτάσεως περίπου 20 στρεμμάτων, που δεσπόζει         πάνω      από το χωριό, στα 600 μ. υψόμετρο  περίπου, και την τοποθεσία της Αγίας Αικατερίνης.

   Στο λόφο του Προφήτη Ηλία, πλησίον του παρεκκλησίου σώζονται τα θεμέλια ενός παραλληλόγραμμου πύργου διαστάσεων 12 μ. Χ 10 μ., του οποίου οι τοίχοι στηρίζονται σε διπλές ή τριπλές σειρές λίθων και διατάσσονται σε ανώμαλα ορθογώνια με σμιλευμένες προεξοχές και οι γωνίες του διατρέχονται από εντομές (βλέπε φωτό.). Λίγα μέτρα παρακάτω, παρατηρούμε τα απομεινάρια θεμελίων ενός, με επιμέλεια χτισμένου, αρχαίου τείχους πλάτους δύο μέτρων, παρόμοιας κατασκευής με τον πύργο, που περιέκλειε γύρωθεν τον λόφο. Η υδροδότηση της ακρόπολης αυτής των Κυτινίων, γινόταν από πέτρινο αγωγό, που βρίσκεται Β.Α του λόφου του Προφήτη Ηλία και επί του λόφου του Γλαβανού, σήμερα ο αγωγός αυτός είναι καταστραμμένος, από εργασίες τοποθετήσεως πυλώνα της ΔΕΗ. (βλ. σκαρίφημα 2^ης Ακρόπολης ).

   Η επιμελημένη αυτή οχύρωση στο Λόφο του Προφήτη Ηλία, έγινε το 339 π. Χ., από το Φίλιππο Β’ το Μακεδόνα (382 – 336 π. Χ.).

   Στη τοποθεσία Αγία Αικατερίνη, δυτικά του Παλαιοχωρίου, (σύμφωνα με μαρτυρίες των μεγάλης ηλικίας κατοίκων και ειδικότερα του κ. Κ. Λιανού) κατά τη διαπλάτυνση  της παλαιάς εθνικής οδού Αθηνών - Λαμίας, βρέθηκαν μεγάλες λαξευμένες πέτρες και εγχάρακτες επιγραφές και ένας κίονας με γράμματα στη βάση του. Το τι έγιναν αυτά τα ευρήματα κανένας από τους ηλικιωμένους ή άλλος δεν γνωρίζει την τύχη τους. Όπως άγνωστο είναι και ποιά εποχή αντιπροσώπευαν.

Γ. ΤΡΙΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

   Η Τρίτη περιοχή περιλαμβάνει το στενωπό κοίλωμα¹, στα βόρεια του σημερινού Παλαιοχωρίου. Δηλαδή, περίπου από τη θέση Τσούκα μέχρι λίγο πάνω από τη τοποθεσία Τσιαμέτ. Μέσα σ’ αυτή τη περιοχή και στη θέση Τσιαμέτ, στο τέλος Απριλίου του 2001, η ΙΔ’ Εφορεία Αρχαιοτήτων Λαμίας, έκανε μικρής έκτασης σωστική ανασκαφή τεσσάρων ιδιότυπων κιβωτιόσχημων Μυκηναϊκών τάφων. Οι τάφοι αυτοί εκτός από οστά δεν περιείχαν κανένα κτέρισμα², και ήταν κατασκευασμένοι  από μεγάλους αδροπελεκημένους ασβεστόλιθους και καλυμμένοι με ασβεστολιθικές ακανόνιστες πλάκες. Από την εμβρυακή τοποθέτηση³ μέσα σ’ αυτούς των νεκρών, με το με το κεφάλι  ανατολικά, και τη δομή τους, συνάγεται το συμπέρασμα ότι ήταν ταφή προ του 10^ου αιώνα π. Χ. ίσως και πιο παλαιά⁴.

Αριστερά στη φωτογραφία, ένας από τους κιβωτιόσχημους τάφους

¹ Στενωπό κοίλωμα: Στο κοίλωμα αυτό, υπάρχει, το μέχρι προ μερικών δεκαετιών αρχαίο φαρδύ μονοπάτι, που εξυπηρετούσε τις ανάγκες του χωριού, αλλά και των ανατολικών περιοχών – Δρυμαία, Αμφίκλεια –  με το βουνό. Η σύνδεση της Δρυμαίας κλπ. με το μονοπάτι γινόταν, με δεξιά κατεύθυνση, στη θέση Καμάρα της οδού Δρυμαίας – Κυτίνιου. Ακόμη το μονοπάτι αυτό συνδεόταν και με την Ανόπαια οδό, δηλαδή το μονοπάτι που υπέδειξε ο Εφιάλτης στους Πέρσες οδηγώντας τους από την Τραχίνα πίσω από τους Έλληνες που μάχονταν στις Θερμοπύλες, στη θέση λίμνη Νεβρουπόλεως. Σήμερα το μονοπάτι έχει εγκαταληφθεί λόγω της διανοίξεως του αγροτοδασικού δρόμου, που συνδέει το Παλαιοχώρι με τη Λίμνη.

² Κτέρισμα (αρχ. κτέρας = ιδιοκτησία ή δώρο): Ονομάζονται κυρίως τα αγαπημένα αντικείμενα του νεκρού, τα οποία τοποθετούνταν κοντά του, μέσα στον τάφο, κατά τη ταφή του. Γιατί οι αρχαίοι λαοί, όπως κι οι Έλληνες,  πίστευαν στην αθανασία της ψυχής και γι' αυτό τιμούσαν τους νεκρούς τους με διάφορα δώρα. Επίσης πίστευαν ότι η ψυχή, για να μπορέσει να περάσει καλά στον κάτω κόσμο, είχε ανάγκη από τα κυρίως προσωπικά κι αγαπημένα αντικείμενα, που είχε στη κατοχή του ο νεκρός πριν πεθάνει. Πολλά τέτοια κτερίσματα (αγγεία, κοσμήματα, όπλα κ.ά.) βρίσκονται  στις ανασκαφές των αρχαιολογικών περιοχών. Πολλά απ' αυτά, που έχουν κάποια αρχαιολογική αξία ή είναι πολύτιμα, φυλάγονται σ' αρχαιολογικά μουσεία.

³ Εμβρυακή τοποθέτηση: Όπως το έμβρυο στη κοιλιά της μάνας.

⁴Η ταφή των νεκρών αυτής της περιόδου γινόταν πρόχειρα σε αβαθή κοιλώματα του εδάφους μέσα σε κιβωτιόσχημους τάφους. Και δεν είχαν κανένα κτέρισμα (δώρα). Το σώμα του νεκρού ήταν αναδιπλωμένο σε στάση εμβρύου. Δηλαδή, τα πόδια ήταν συνεσταλμένα ώστε συχνά τα γόνατα να αγγίζουν το σαγόνι και οι παλάμες  μπροστά στο πρόσωπο. Από τον τρόπο αυτό φαίνεται ότι οικονομία ταφικού χώρου επέβαλε αυτό το είδος της ταφής, γιατί το άνοιγμα ενός μεγαλυτέρου τάφου φάνταζε εξωπραγματική τα χρόνια εκείνα.

ΟΙ ΔΩΡΙΕΙΣ και η πολις αυτων ΚΥΤΙΝΙΟΝ ΕΚ ΛΙΘΩΝ ΦΘΕΓΓΟΜΕΝΟ - ΒΙΚΤΩΡ ΣΑΜΠΩ - ΜΕΡΟΣ 1ον

ΟΙ ΔΩΡΙΕΙΣ και η πολις αυτων ΚΥΤΙΝΙΟΝ ΕΚ ΛΙΘΩΝ ΦΘΕΓΓΟΜΕΝΟ - ΒΙΚΤΩΡ ΣΑΜΠΩ - ΜΕΡΟΣ 2ον

ΟΙ ΔΩΡΙΕΙΣ και η πολις αυτων ΚΥΤΙΝΙΟΝ ΕΚ ΛΙΘΩΝ ΦΘΕΓΓΟΜΕΝΟ - ΒΙΚΤΩΡ ΣΑΜΠΩ - ΜΕΡΟΣ 3ον