Η συναρπαστική ζωή ενός θρυλικού Ελληνα

Στις σιδηροδρομικές γραμμές της Πάτρας εν έτει 1894 ένα αγόρι δώδεκα ετών έπεφτε θύμα ενός τρομερού ατυχήματος: Καθώς το παιδί έπαιζε αφηρημένο, ένα βαγόνι πέρασε με ταχύτητα από πάνω του συντρίβοντάς του το χέρι.....

Ο θρυλικός Ολυμπιονίκης Δημήτρης Τόφαλος σε αγώνες στην Αθήνα

Οι γιατροί επέμειναν ότι το τραυματισμένο άκρο έπρεπε να ακρωτηριαστεί, όμως ο πατέρας του το αρνείτο πεισματικά. Το περιστατικό γίνεται θέμα συζήτησης από άκρη σε άκρη της πόλης, με τους κατοίκους να διερωτώνται ποιο το μέλλον του μικρού μετά την αναπηρία.

Δεν πέρασαν πολλά χρόνια για να λάβουν την απάντηση: Το 1906 ο 24χρονος πλέον Δημήτρης κατακτά το χρυσό μετάλλιο στο αγώνισμα της Αρσης Βαρών στη Μεσολυμπιάδα της Αθήνας, σηκώνοντας με τα δύο του χέρια, που μετά το ατύχημα είχαν διαφορετικό μήκος μεταξύ τους, 142,5 κιλά. Η επίδοσή του αποτέλεσε παγκόσμιο ρεκόρ. Και παρέμεινε ακατάρριπτο μέχρι το 1914. Το πρώτο βήμα για τη δημιουργία ενός μύθου, του θρυλικού ολυμπιονίκη, Δ. Τόφαλου, είχε γίνει.

Τη συναρπαστική ζωή του, τη μετάβασή του στην Αμερική όπου αρχικά εργάστηκε ως τενόρος και τελικά θριάμβευσε ως αθλητής του κατς, τη συνεργασία του με τον περίφημο Τζιμ Λόντο, τον οποίον ο ίδιος ανακάλυψε και έκανε διάσημο παλαιστή, ενώ εργαζόταν ως σερβιτόρος, μέχρι και τη δεκαετία του '50 που επέστρεψε ως λαϊκός ήρωας στην Ελλάδα διηγούνται γλαφυρά περισσότερες από 200 φωτογραφίες, δύο προσωπικά ημερολόγια, επιστολές, αντικείμενα και αποκόμματα εφημερίδων του προηγούμενου αιώνα που δημοπρατούνται σήμερα στο ξενοδοχείο Χίλτον.

Ολυμπιονίκης το 1906 στη Μεσολυμπιάδα της Αθήνας παρά μια αναπηρία στο χέρι, τενόρος στην Αμερική, έπειτα διάσημος αθλητής του κατς και αντιπρόσωπος της Αχάια Κλάους, ο Δημήτρης Τόφαλος είχε μια συναρπαστική ζωή...

Τη δημοπρασία διοργανώνει ο οίκος Α. Καραμήτσος και η τιμή εκκίνησης έχει οριστεί στα 55.000 ευρώ. Αντιδράσεις έχει εκφράσει ο Δήμος Πατρέων -τόπος καταγωγής του Τόφαλου-, ο οποίος υποστηρίζει ότι η σπουδαία συλλογή θα πρέπει να στεγαστεί στο Μουσείο Ιστορίας της πόλης, που προβλέπεται να ιδρυθεί το επόμενο χρονικό διάστημα.

Οπως εξηγεί μιλώντας στο «Εθνος» ο κ. Σπύρος Τσιπίδης, εκτιμητής στην εταιρεία Α. Καραμήτσος και υπεύθυνος για τη σύνταξη του συγκεκριμένου καταλόγου, «το ιδιαίτερο είναι ότι σε περίπου 90 φωτογραφίες περιλαμβάνονται ιδιόχειρες περιγραφές του Τόφαλου.

Με τον Τζιμ Λόντο, τον οποίον ανακάλυψε τη δεκαετία του '30, προπόνησε και κατέστησε διάσημο παλαιστή. Μαζί τους ένας φίλος.

Παλαιότερη είναι η σχολική φωτογραφία του 1890-1895. Εχουμε, επίσης, τρεις χονδροχάρτονες φωτογραφίες της εποχής πριν από τους Αγώνες του 1906 από τους φωτογράφους Ατζαρίτη (Πάτρα), Boehringer (Αθήνα) και Λεμπεσόπουλο (Καλαμάτα), ενώ το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής αφορά στην περίοδο της εγκατάστασης του Τόφαλου στις ΗΠΑ με πορτρέτα, σκηνές από την καθημερινή του ζωή, από παλαιστικούς αγώνες, στιγμές με φίλους, ομογενείς και επιχειρηματίες, καθώς εκεί δραστηριοποιήθηκε επίσης επαγγελματικά σε εταιρείες εισαγωγής ελληνικών προϊόντων και αλκοολούχων ποτών με χαρακτηριστική την Αχάια Κλάους, της οποίας υπήρξε αντιπρόσωπος.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τέσσερις φωτογραφίες του με το Λόντο, ενώ πολύ συγκινητικές είναι κάποιες με μέλη της οικογένειάς του όπως της νεκρής του αδελφής, θύμα των βομβαρδισμών της Πάτρας το 1940».

Στη συλλογή περιλαμβάνονται αρκετά αποκόμματα εφημερίδων. Το αμερικανικό κοινό τον είχε, άλλωστε, αποθεώσει μετά τον περίφημο αγώνα του με τον παγκόσμιο πρωταθλητή Φρανκ Γκοτζ: Παρότι ο Γκοτζ είχε σπάσει με μια λαβή το χέρι του Ελληνα αθλητή, ο Τόφαλος δεν εγκατέλειψε τη μάχη, αλλά συνέχισε μέχρι τέλους έχοντας φρικτούς πόνους.

Η πράξη αυτή του κόστισε τρεις μήνες νοσηλείας, αλλά του χάρισε τη διασημότητα. «Η συλλογή περιλαμβάνει επίσης μια ελληνική σημαία, τεσσάρων επί δύο μέτρων των αρχών του 20ού αιώνα», λέει ο κ. Τσιπίδης. «Εικάζεται ότι είναι η σημαία των Ολυμπιακών Αγώνων του 1906, την οποία, σύμφωνα με πληροφορίες, ο Τόφαλος πήρε μαζί του φεύγοντας...».

Διαφημιστικό φυλλάδιο για αγώνα πάλης. Αφορά σε αγώνα του Calza με τον διάσημο Λόντο, τον οποίον ο Τόφαλος προπονούσε

ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ
Ρωμαλέο σώμα - τρυφερή καρδιά

Ενα ρομαντικό πνεύμα που λίγοι υποψιάζονται έκρυβε το θηριώδες κορμί του Δημήτρη Τόφαλου που κατέστησε το επώνυμό του ταυτόσημο με το ευτραφές και ρωμαλέο σώμα. Ανάμεσα στα τεκμήρια ξεχωρίζουν δύο επιστολές που εστάλησαν λίγο πριν από την επιστροφή του στην πατρίδα το 1952. Στον φάκελο της πρώτης εσωκλείονται φύλλα «από το αγαπημένο μου δένδρον που είναι εις την 102 Str. Central Park West», όπως γράφει ο ίδιος, ενώ ο δεύτερος απευθύνεται στη μητέρα του και κρύβει μερικές τρίχες από το στέρνο του σε ένδειξη πένθους για τον θάνατο των αδελφών του Διονύση και Ιωάννας από τους βομβαρδισμούς της Πάτρας.

Ο Τόφαλος αναπτύσσει έντονο ενδιαφέρον για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. Οι Παγκόσμιοι Πόλεμοι, η εμφύλια διαμάχη και οι κοινωνικές τους συνέπειες δεν τον αφήνουν αδιάφορο. Το ανάγνωσμα των επιστολών του συνιστά ταξίδι στα γεγονότα και τους πρωταγωνιστές του παρελθόντος: Σε γράμμα του προς τον Πατρινό υπουργό Παιδείας, Αχιλλέα Γεροκωστόπουλο, στηλιτεύει το ότι δέχτηκε να παρασημοφορηθεί από το γερμανικό κράτος, ενώ στην αλληλογραφία που διατηρεί τη δεκαετία του '50 με τον Νικόλαο Κασσαβέτη, πατέρα του διάσημου σκηνοθέτη Τζον Κασσαβέτη, διαβάζουμε μεταξύ άλλων:

«Εθριάμβευσε»
«Ο Γιάννης προχωρεί θαυμάσια στο θέατρο», «έκαμε μεγάλας επιτυχίας και ήδη συνεβλήθη διά πέντε έτη με τη μεγάλην Κινηματογραφική Εταιρεία MGM». «Ο Γιάννης μας εθριάμβευσε εις την τελευταίαν του ταινία που παίζεται στο Broadway. Φωτοβολάει το όνομά του επάνω και κάτω εις το Broadway, με τεράστια ηλεκτρικά φώτα...».

Στα πρώτα χρόνια της εγκατάστασής του στις ΗΠΑ ο Δημήτρης Τόφαλος εργάστηκε ως τενόρος. Στο Κρατικό Αρχείο Ραδιοφώνου των ΗΠΑ φυλάσσεται ηχογραφημένο τουλάχιστον ένα τραγούδι όπερας με τραγουδιστή τον ίδιο

Καθένα από τα 1.000 έγγραφα της συλλογής έχουν ξεχωριστό ενδιαφέρον. «Τα χειρόγραφά του αναδεικνύουν τη συναισθηματική του φόρτιση, τις πίκρες και τις χαρές, την έντονη προσωπικότητά του, τον ευέξαπτο και ρομαντικό του χαρακτήρα», λέει ο κ. Τσιπίδης. Κι αν κάτι εντυπωσιάζει περισσότερο, δεν είναι το ευχαριστήριο τηλεγράφημα του βασιλιά Παύλου προς τον Ολυμπιονίκη, αλλά η επιστολή που στέλνεται από τον Δημήτρη Τόφαλο στον... ίδιο του τον εαυτό.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ Κατερίνα Ροββά
Φωτο: www.karamitsos.gr

ethnos