Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΔΕΝ ΘΑ ΠΛΗΡΩΝΕ ΕΝΦΙΑ

Του Άρη Χατζηστεφάνου

Αρκετά από τα πλέον λαομίσητα καθεστώτα της ιστορίας κατέρρευσαν όταν οι πολίτες τους αποφάσισαν να μην πληρώσουν κάποια έκτακτη εισφορά. Μια ιστορία παλιά όσο ο χριστιανισμός.....

“ΤΟΥΤΟΝ ΕΥΡΟΜΕΝ ΔΙΑΣΤΡΕΦΟΝΤΑ το έθνος και κωλύοντα Καίσαρι φόρους διδόναι”. Το κατηγορητήριο ήταν σαφές. Ο Ιησούς ήταν, σύμφωνα με το κατά Λουκά Ευαγγέλιο, ο πρώτος άνθρωπος που κάλεσε τους συμπολίτες του να μην πληρώσουν έναν φόρο ως κίνηση ανυπακοής στο καθεστώς.

Οι κάτοικοι της Ιουδαίας βέβαια αρνούνταν να πληρώσουν ούτως ή άλλως τους φόρους τους γνωρίζοντας ότι δεν προορίζονταν για τις τοπικές ανάγκες αλλά για ταθησαυροφυλάκια μιας οικονομικής υπερδύναμης, της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Οι τελώνες μάλιστα, δηλαδή οι φοροεισπράκτορες της εποχής, ήταν τόσο μισητοί στο λαό ώστε ο ίδιος ο Ιησούς τους συνέκρινε με τις πόρνες.

Η πρώτη ανατροπή καθεστώτος πάντως ύστερα από τη μαζική άρνηση πληρωμής φόρων θα έρθει, σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, το 1197 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη, όταν η αυτοκρατορία βρισκόταν στα χέρια του πραξικοπηματία Αλέξιου Αγγελου. Προκειμένου να ικανοπιήσει τους ανθρώπους τπου τον έφεραν στην εξουσία – δηλαδή την οικονομική και πολιτική ελίτ της εποχής- είχε αδειάσει τα δημόσια ταμεία δημιουργώντας ένα κολοσσιαίο ,απεχθές, δημόσιο χρέος.

Ο Αλέξιος επιχείρησε να επαναδιαπραγματευθεί το χρέος ελπίζοντας σε ένα γενναίο κούρεμα, παράλληλα όμως αύξανε συνεχώς τη φορολογία έως τη στιγμή που ο πληθυσμός εξεγέρθηκε αναγκάζοντάς τον να εγκαταλείψει την πόλη…νύχτα.

Η ανθρωπότητα θα πρέπει να περιμένει μέχρι το 1381 για να ζήσει μια εξίσου σημαντική φορολογική εξέγερση όταν ο Βασιλιάς Ριχάρδος Β’ της Αγγλίας θα επιχειρήσει να επιβάλει την τρίτη δόση ενός δυσβάσταχτου και κυρίως άδικου φόρου.

Η εξέγερση εξαπλώνεται σαν άγρια πυρκαγιά και σε σύντομο διάστημα οι χωρικοί, υπό την ηγεσία του Βατ Τάιλερ, φτάνουν στο Λονδίνο όπου εκτελούν αξιωματούχους που σχετίζονταν με την επιβολή φόρων – μεταξύ αυτών και τον αρχιεπίσκοπο τουΚαρντέμπερι και τον Υπουργό Οικονομικών.

Αν και η λεγόμενη “εξέγερση των χωρικών” θα αποτύχει, θα πυροδοτήσει παρόμοιες κινήσεις και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στη γαλλική Ρουέν οι κάτοικοι σταματούν να πληρώνουν τους φόρους τους το 1381, ενώ την ίδια χρονιά στο Παρίσι αρκετοί φοροεισπράκτορες καταλήγουν να επιπλέουν στον … Σηκουάνα.

Οι φορο-εξεγέρσεις του Μεσαίωνα θα λάβουν εντελώς νέα ποιοτικά χαρακτηριστικά στον 16ο αιώνα, όταν οι κάτοικοι της Σαλαμάνκα στην Ισπανία πραγματοποιούν τη λεγόμενη εξέγερση των κομουνέρος. Αρνούνται να πληρώσουν φόρους στον βασιλιά Κάρολο Α’υποστηρίζοντας ότι τα χρήματά τους φεύγουν από τη χώρα και καταλήγουν στον…φορολογικό παράδεισο της Ολλανδίας.

Πρόκειται ενδεχομένως για την πρώτη μοντέρνα επανάσταση της Ιστορίας, καθώς οι εξεγερμένοι δεν ήθελαν απλώς να μην πληρώσουν τους φόρους αλλά ζητούσανελευθερία , δημοκρατία και αλλαγή ολόκληρου του οικονομικού συστήματος.

Σχεδόν τρείς αιώνες αργότερα η άρνηση πληρωμής φόρων ως κίνηση πολιτικής ανυπακοής θα μας δώσει και το πρώτο κίνημα “δεν πληρώνω” κατά των διοδίων. ΣτηνΟυαλία του 19ου αιώνα οι λεγόμενοι Ρεμπέκα (ακτιβιστές της εποχής που κυκλοφορούσαν ντυμένοι γυναίκες για να μην γίνονται αντιληπτοί από τις αρχές) συνήθιζαν να επιτίθενται και να καταλαμβάνουν σταθμούς διοδίων. Το οδικό δίκτυο της Ουαλίας ελεγχόταν από καταπιστεύματα, τα οποία επέβαλαν υψηλό αντίτιμο με το πρόσχημα ότι πραγματοποιούσαν έργα οδοποιίας. Συνήθως ήταν ακόμη μια μορφή έμμεσης φορολογίας που οδηγούσε τους χωρικούς στα όρια της εξαθλίωσης.

Οι εξεγερμένοι Ρεμπέκα ,λοιπόν, άρχισαν να καταλαμβάνουν σταθμούς διοδίων και πρόσφεραν δωρεάν διέλευση στους διερχόμενους.

Στην πραγματικότητα με τη στάση τους αμφισβητούσαν το σύνολο του άδικουφορολογικού συστήματος με το οποίο πραγματοποιούνταν μια συνεχής αναδιανομήπλούτου από τα κατώτερα προς τα ανώτερα οικονομικά στρώματα.

Ο 20ός αιώνας θα γνωρίσει αρκετές μαζικές αρνήσεις πληρωμής φόρων, με χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα την έκκληση του Μαχάτμα Γκάντι προς τους υποστηρικτές του να αγνοήσουν τους δφοροεισπράκτορες της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.

Πάντως η γνωστότερη απόφαση πολιτών να μην πληρώσουν φόρους τις τελευταίες δεκαετίες μας έρχεται από το Ηνωμένο Βασίλειο. Το 1990 η Μάργαρετ Θάτσερ είχε την φαεινή ιδέα να εισάγει έναν αντίστροφα προοδευτικό φόρο , ο συντελεστής του οποίου αυξανόταν για τους φτωχούς και αυξανόταν για τους πλουσίους. Το 30% των Βρετανών αρνήθηκε να πληρώσει αυτό το νεοφιλελεύθερο τερατούργημα και όταν η αστυνομία αποφάσισε να παρέμβει 250.000 άτομα κατέβηκαν στην πλατεία Τραφάλγκαρ του Λονδίνου και συγκρούστηκαν μαζί της.

Λίγους μήνες αργότερα η “βασιλεία” της “σιδηράς κυρίας” τερματιζόταν απότομα και η Θάτσερ αποχωρούσε ταπεινωμένη από τον αριθμό 10 της Ντάουνινγκ Στριτ με δάκρυα στα μάτια.

*Πηγή: “Eφημερίδα των Συντακτών” (30-31/8)