Η Φωκίδα που πεθαίνει

Τον Μάρτιο του 2011 έγινε η τελευταία απογραφή πληθυσμού τα αποτελέσματα της οποίας ανακοινώθηκαν το καλοκαίρι του 2012. Πριν από έναν μήνα  περίπου ανακοινώθηκαν επίσης από την ΕΛ.ΣΤΑΤ. οι πίνακες με τις ληξιαρχικές πράξεις του 2013....

Δυστυχώς και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις τα νέα για την Φωκίδα δεν είναι καλά. Αν μάλιστα ρίξουμε και μια ματιά στην ηλικιακή κατανομή του πληθυσμού τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα.

Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ο πληθυσμός της Φωκίδας είναι 40.343 άτομα, μειωμένος κατά 7.941 άτομα ή 16,45% (στο σύνολο της χώρας το αντίστοιχο ποσοστό είναι 1,09%) σε σχέση με την προηγούμενη απογραφή του 2001 (πίνακας 1). Τα πράγματα θα μπορούσαν να μην είναι τόσο αρνητικά παρά το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του νομού είναι ορεινό και διάσπαρτο από μικρά ή μεγάλα χωριά τα οποία σιγά-σιγά εγκαταλείπονται, κάτι που άλλωστε συμβαίνει και σε άλλες περιοχές. Την μείωση όμως δεν μπόρεσαν να αποφύγουν ούτε τα κέντρα που συγκεντρώνουν την οικονομική δραστηριότητα και υποτίθεται ότι θα σηκώσουν το βάρος της ανάπτυξης, όπως η Άμφισσα, η Ιτέα, οι Δελφοί και το Λιδωρίκι. Μοναδική εξαίρεση η παραλιακή ζώνη με την ελπίδα να αντέξει και τα επόμενα χρόνια. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η πρωτεύουσα του νομού, η Άμφισσα διατηρεί τον ίδιο σταθερό σχεδόν πληθυσμό για πάνω από εκατό χρόνια, ενώ η Φωκίδα είναι, μαζί με την Ευρυτανία, οι μόνοι νομοί που έχουν λιγότερο πληθυσμό από ότι στα τέλη του 19ου αιώνα.

Πίνακας 1. Συγκριτικά στοιχεία πληθυσμού απογραφών 2001 και 2011 στον Ν. Φωκίδας ανά Δ.Ε.

	2001	2011	%διαφορά
ΠΕ Φωκίδας	48284	40.343	-16,45
Δήμος Δελφών	32263	26716	-17,19
ΔΕ Αμφισσας	9248	8370	-9,49
ΔΕ Γαλαξειδίου	3030	2989	-1,35
ΔΕ Γραβιάς	2975	2073	-30,32
ΔΕ Δελφών	3511	1767	-49,67
ΔΕ Δεσφίνας	2431	1.988	-18,22
ΔΕ Ιτέας	6072	5888	-3,03
ΔΕ Καλλιέων	2328	1673	-28,14
ΔΕ Παρνασσού	2668	1968	-26,24
Δήμος Δωρίδας	16021	13627	-14,94
ΔΕ Λιδωρικίου	4225	3388	-19,81
ΔΕ Βαρδουσίων	2216	1391	-37,23
ΔΕ Ευπαλίου	6507	6086	-6,47
ΔΕ Τολοφώνας	3073	2762	-10,12

Από την άλλη τα στοιχεία των ληξιαρχείων δείχνουν μέσα στο 2013, 400 θανάτους και μόλις 88 γεννήσεις (πίνακας 2). Μπορεί βέβαια να αναφέρουν και 154 γάμους, αλλά αυτό δεν έχει σαν αποτέλεσμα πληθυσμιακές αυξομειώσεις παρά μόνο αλλαγή κατάστασης του ήδη υπάρχοντος πληθυσμού, όπως άλλωστε και τα 36 διαζύγια. Πρωταθλήτρια στους θανάτους αλλά και στους γάμους η ΔΕ Ευπαλίου με 75 και 37 αντίστοιχα. Πολύ ψηλά στους θανάτους και η ΔΕ Άμφισσας με 69 και ακολουθούν ΔΕ Λιδωρικίου (43), Γραβιάς (39), Ιτέας (37) και Τολοφώνας (32). Στους γάμους αρκετά πίσω από το Ευπάλιο, Άμφισσα (23), Ιτέα (20), Γαλαξείδι (20) και Τολοφώνα (16). Το σύνολο των γεννήσεων (88) είναι δηλωμένες στο ληξιαρχείο Άμφισσας όπου είναι και το μοναδικό νοσοκομείο του νομού. Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι μεγάλο μέρος γεννήσεων γίνεται και σε νοσοκομεία γειτονικών νομών, κυρίως στην Λαμία και την Πάτρα, αυτό όμως δεν μπορεί να δικαιολογήσει την τεράστια διαφορά μεταξύ γεννήσεων και θανάτων (περίπου 1 προς 5).

Πίνακας 2. Ληξιαρχικά στοιχεία έτους 2013 Ν. Φωκίδας

ΛΗΞΙΑΡΧΕΙΟ	ΘΑΝΑΤΟΙ	ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ	ΓΑΜΟΙ	ΔΙΑΖΥΓΙΑ	ΣΥΝΟΛΟ ΠΡΑΞΕΩΝ
ΔΗΜΟΣ ΔΕΛΦΩΝ
Δ.Ε. Αμφίσσης	69	88	23	4	184
Δ.Ε. Γαλαξιδίου	27	0	20	5	52
Δ.Ε. Γραβιάς	39	0	5	1	45
Δ.Ε. Δελφών	12	0	7	5	24
Δ.Ε. Δεσφίνας	16	0	6	3	25
Δ.Ε. Ιτέας	37	0	20	8	65
Δ.Ε. Καλλιέων	11	0	2	0	13
Δ.Ε. Παρνασσού	20	0	13	1	34
ΔΗΜΟΣ ΔΩΡΙΔΑΣ
Δ.Ε. Βαρδουσίων	19	0	0	0	19
Δ.Ε. Ευπαλίου	75	0	37	3	115
Δ.Ε. Λιδωρικίου	43	0	5	3	51
Δ.Ε. Τολοφώνος	32	0	16	3	51

Η εικόνα γίνεται ακόμη πιο ξεκάθαρη αν δούμε τόσο την ηλικιακή κατανομή όσο και την απασχόληση του εργατικού δυναμικού -όσοι εργάζονται με δεδομένο ότι η ανεργία έχει ξεπεράσει το 25%.

Σε αντίθεση με το σύνολο της χώρας όσο και με τις τρεις μεγάλες περιφερειακές ενότητες της περιφέρειας (Εύβοια, Φθιώτιδα και Βοιωτία), στην Φωκίδα παρατηρείται μια συνεχής αύξηση μέχρι την ηλικιακή ομάδα των 40-44 ετών και από εκεί και μετά μία σταθερότητα, ενώ στις υπόλοιπες περιοχές μετά τα 40-44 εμφανίζεται μείωση. Ειδικά από την ηλικιακή ομάδα 65-69 (στις λοιπές περιοχές) και μετά τα μεγέθη γίνονται μικρότερα από ότι στις ηλικιακές ομάδες από 0-19. Στην Φωκίδα από την άλλη έχουμε το παράλογο ακόμη και η ηλικιακή ομάδα των 85+ να είναι μεγαλύτερη από αυτές των 0-4 και 5-9ετών. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι η Φωκίδα είναι μία γερασμένη περιοχή γερασμένη. Οι ίδιες παρατηρήσεις ισχύουν και για την Ευρυτανία. Από την άλλη την καλύτερη αναλογία νέων προς ηλικιωμένων έχει η Βοιωτία, ενώ Φθιώτιδα και Εύβοια (ειδικά η δεύτερη) έχουν κατανομή πολύ κοντά σε αυτή του συνόλου της χώρας.

Διάγραμμα 1. Κατανομή πληθυσμού κατά ηλικιακή ομάδα στο σύνολο της χώρας, στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και στις Περιφερειακές Ενότητές της.

Σε ότι έχει να κάνει με την απασχόληση του εργατικού δυναμικού, παρότι η περιοχή της Φωκίδας μπορεί να υποστηρίξει πρωτογενή παραγωγή (κτηνοτροφία κυρίως, γεωργία, αλιεία, δασοκομία, ορυκτοί πόροι), δευτερογενή παραγωγή (μεταποίηση των προηγουμένων) και υπηρεσίες, κυρίως τον τουρισμό τόσο τον ιστορικό με ναυαρχίδα τους Δελφούς όσο και τον εναλλακτικό με την τεράστια ποικιλία τοπίων, εκμεταλλεύεται ελάχιστα από τα παραπάνω. Η γεωργία και η κτηνοτροφία βαίνουν συνεχώς μειούμενες όπως προκύπτει και από τους πληθυσμούς των περιοχών που παραδοσιακά ασχολούνταν με αυτούς τους τομείς. Το ίδιο αποδεικνύεται και από την στασιμότητα για να μην πούμε συρρίκνωση των μεταποιητικών επιχειρήσεων της περιοχής όταν σε άλλους νομούς γυρίζουν προς αυτούς τους τομείς για διέξοδο από την κρίση. Όσο για την δασοκομία είναι απλά ανύπαρκτη. Ο μόνος τομέας που προσπαθεί να κρατηθεί λίγο είναι η αλιεία και πιο συγκεκριμένα οι ιχθυοκαλλιέργεια παρά τα έντονα προβλήματα που έχει. Σχετικά με τις υπηρεσίες και ειδικότερα με τον τουρισμό, η απουσία διαδρομών πρόσβασης, προβολής αλλά και σοβαρών υποδομών έχουν καθηλώσει την δραστηριότητα. Σε ότι έχει να κάνει τώρα με τις δραστηριότητες των λοιπών υπηρεσιών και του εμπορίου, φυτοζωούν με πελατεία τον λίγο εναπομείναντα πληθυσμό της περιοχής και κυρίως συνταξιούχους και δημοσίου υπαλλήλους.

Ο μόνος τομέας της ιδιωτικής οικονομίας που ευημερεί είναι η εξόρυξη του βωξίτη. Και σε αυτό το κομμάτι όμως οι απασχολούμενοι έχουν μειωθεί δραστικά τα τελευταία χρόνια. Υπολογίζεται ότι οι εργαζόμενοι στον συγκεκριμένο τομέα έχουν μειωθεί κατά 75% σε σχέση με πριν τριάντα χρόνια, κυρίως λόγω της τεχνολογικής προόδου. Από την άλλη υπάρχει και το θέμα του πεπερασμένου των πόρων  που σημαίνει ότι κάποια στιγμή, αργά ή γρήγορα, θα πάψει η συγκεκριμένη δραστηριότητα αφού δεν θα υπάρχει άλλο μετάλλευμα προς εξόρυξη (οικονομικά συμφέρον τουλάχιστον).

Και μένει η μεγαλύτερη επαγγελματική ομάδα που είναι οι δημόσιοι και δημοτικοί υπάλληλοι. Κάτι τελείως παράλογο για μια επονομαζόμενη ελεύθερη οικονομία. Και αυτοί όμως μειώνονται συνεχώς αφού, μάλλον με αφορμή παρά με αιτία  την κρίση, όχι μόνο δεν γίνονται προσλήψεις, αλλά σε περιοχές σαν την Φωκίδα, με μειούμενο πληθυσμό καταργούνται και δομές με τελευταίο θύμα τον ΟΤΕ, ενώ έχουν προηγηθεί ακόμα και ευαίσθητες δομές παιδείας και υγείας.

Χαρακτηριστική είναι η εικόνα που παρουσιάζουν σχεδόν όλοι οι οικισμοί της περιοχής, ίσως με εξαίρεση την Άμφισσα, την Ιτέα και κάποιους ελάχιστους της παραλιακής ζώνης. Κατοικούνται ως επί το πλείστον από συνταξιούχους και ελάχιστους έως καθόλου νέους ανθρώπους με το φαινόμενο να είναι πιο έντονο στην ορεινή Δωρίδα.

Και ενώ η Φωκίδα έχει ήδη γεράσει και σιγά-σιγά πεθαίνει κανείς δεν αντιδρά. Η συντριπτική πλειοψηφία, από τους συνταξιούχους μέχρι τους νεότερους επαγγελματίες και από τους αιρετούς μέχρι τους λοιπούς θεσμικούς, δεν αντιδρά καθόλου σαν να μην τρέχει τίποτα. Το μοναδικό ενδιαφέρον των αυτοδιοικητικών είναι οι ψευτολεονταρισμοί απέναντι στο κεντρικό κράτος σχετικά με τις αδικίες που έχει υποστεί η περιοχή και μικροεπεμβάσεις βιτρίνας στον αγώνα διατήρησης της καρέκλας. Τελευταίο κρούσμα αδιαφορίας ο αγώνας, κυρίως εκ μέρους της πλειοψηφίας του δημοτικού συμβουλίου, για την διατήρηση με κάθε κόστος των ελαχίστων πλέον θέσεων εργασίας του μεταλλευτικού τομέα και η πλήρης απαξίωση όλων των άλλων. Αν δεν αντιληφθούμε το πρόβλημα δεν υπάρχει περίπτωση και να κάνουμε κάτι για να το αντιμετωπίσουμε. Και μακάρι αυτό να γίνει όσο είναι ακόμη νωρίς, πριν ο «ομφαλός της γης» καταντήσει γηροκομείο.

Γ. Σκόκας

ΠΗΓΗ : amfissaface.gr