ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΣΟΥΒΑΛΙΩΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ Του Δημήτρη Κατοίκου.

Αερ/Φωτ. Γ.Υ.Σ. 1970. Υποσημειώνεται η διαδρομή της οδικής αρτηρίας.

Ο ΠΙΣΩ ΔΡΟΜΟΣ:«Η οδός Ερμού» της παλιάς Σουβάλας.

Η καταστροφική πλημμύρα της 14-9-1958 επέβαλε την ανάγκη στο

κράτος, να ενεργήσει τάχιστα ώστε να εκβαθύνει, διευθετήσει και

σκεπάσει τα ελεύθερα ανοικτά ξερορέματα που ήταν η αιτία να

πληγούν καίρια πολλά από τα χωριά της παραπαρνάσιας ενδοχώρας. ......

Η ευθύνη για την υλοποίηση του επείγοντος ανακουφιστικού

προγράμματος των πληγέντων, ανατέθηκε στην τότε ακμάζουσα

«Δασική Υπηρεσία» της Γενικής Διευθύνσεως Δασών του Υπουργείου

Γεωργίας , που καλή τη τύχη της διοικείτο (1964-1967), από τον

Ευπατρίδη Σουβαλιώτη Δασοπόνο Ευστάθιο Γεωργούση.

Το 1966, αφού πρώτα καθαρίστηκε και οριοθετήθηκε με τοιχοποιία,

σκεπάστηκε με μπετόν και μεταβλήθηκε σε δρόμο, μέρος του ρέματος

που διέσχιζε τη Σουβάλα, (Ζβαλιωτόρεμα), από Πλατεία μέχρι Κοινοτικό

Γραφείο. (Νυν Δημαρχείο). Στα μετέπειτα χρόνια, σταδιακά, η μεταβολή

του ρέματος σε δρόμο συνεχίστηκε, για να πάρει τη μορφή που έχει

σήμερα, από «Αγκουρτσιά» μέχρι «Καναπίτσα».

Μέχρι τότε και από κτίσεως του χωριού, (1870 και εντεύθεν), η κύρια

οδική αρτηρία, πέριξ της οποίας αναπτύχτηκε η σύγχρονη Σουβάλα,

ήταν ο χωματόδρομος που διέτρεχε κατά μήκος την πολίχνη με

κατεύθυνση περίπου πάνω στον άξονα από ΝΑ προς ΒΔ. Πρόκειται για

τμήμα της πανάρχαιας ημιονικής διάβασης από τον κάμπο προς τις

κορφές του Παρνασσού, που μετά την ίδρυση του σημερινού χωριού

εντάχτηκε στον αστικό ιστό του. Η δυτική έξοδος της οδού συνεχίζεται

με την «Πατερόστρατα», (δρόμος προς το Πατερό του Κηφισού) και

καταλήγει στις χωραφόστρατες του Μεγαλοκύρη. Η ανατολική της είναι

συνέχεια της διάβασης προς Παρνασσό, όπου σε υψηλά υψόμετρα

συναντάται με το ορεινό μονοπατιτικό δίκτυο προς Αμφίκλεια, Αγία

Μαρίνα, Αράχωβα, Επτάλοφο, Αντίκυρα κλπ. Ο δρόμος, στο αστικό του

τμήμα, έχει μήκος 1.500 μ. με τεθλασμένη διαδρομή, λόγω της

οριοθέτησής του από πολλά κτίσματα κατασκευασμένα προ του

Σχεδίου Πόλεως του χωριού (1919). Γι αυτό και μερικά αποκλίνουν από

τις ρυμοτομικές γραμμές.

Ως η κεντρική οδός της παλιάς Σουβάλας, από την κτίση της, αποτέλεσε

τον πόλο έλξης για την ανάπτυξη του συνόλου σχεδόν των μικρών

εμπορικών επιχειρήσεων και οικοτεχνιών και συνέβαλε τα μέγιστα στην

οικονομική πρόοδο και ευημερία των κατοίκων της για πάνω από έναν

αιώνα. Στα τέλη δε της δεκαετίας του ’60, έλαβε και επίσημη ονομασία:

«ΟΔΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ», μαζί με άλλους

σημαντικούς δρόμους του χωριού που ονοματοδοτήθηκαν τότε.

Παρά την διαμόρφωση και εξέλιξη σε Κύρια Οδική Αρτηρία του

σημερινού κεντρικού δρόμου του χωριού, που επάξια φέρει το όνομα

του διαμορφωτή του Στάθη Γεωργούση, ο Πίσω Δρόμος συνέχισε να

φιλοξενεί εμπορικές επιχειρήσεις και βιοτεχνίες για πολλά ακόμα

χρόνια. Δύο απ’ αυτές λειτουργούν ακόμα και σήμερα.

Στο διάβα του χρόνου άλλαξαν πολλά. Τσιμεντοστρώθηκε,

ασφαλτοστρώθηκε, ξεβαφτίστηκε, ερήμωσε, απαξιώθηκε. Όμως ποτέ

δεν έπαψε να αποπνέει μια αύρα ανθρωπιάς και νοσταλγίας, καθώς

διασχίζει τις όμορφες γειτονιές με τις ρούγες και τις αυλόπορτες της

παλιάς Σουβάλας, που αναλλοίωτες και ατόφιες περιμένουν

υπομονετικά την ένταξή τους σε κάποιο πρόγραμμα διατηρητέας

πολιτιστικής κληρονομιάς.

Θα επιχειρήσουμε μια ιστορική καταγραφή πάνω στο τι ήταν και το τι

υπήρξε ως πλουτοπαραγωγική πηγή στον Πίσω Δρόμο του χωριού από

το μακρινό χθες μέχρι σήμερα, βασιζόμενοι στις ιστορικές πηγές, στην

προφορική παράδοση αλλά και στο ότι απέμεινε ως μαρτυρία.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΤΟΙΚΟΣ

ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΕΛΑΣ εα 

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

                                                                                                  ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ......