Η ΖΩΗ ΚΑΙ Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΝΑΥΠΛΙΟ 1828-1831. - Του Παναγιώτη Δημάκη

Τα κρατούντα εν Ναυπλίω στήν Ελλάδα τού 1828.
Οι Ιστορικές Αναμνήσεις, τού Ν. Δραγούμη.

O Νικόλαος Δραγούμης, ικανός και άριστος, γνώστης και χειριστής τής γλώσσης, ....

περιγράφει και καταγράφει, με δύναμη και ζωντάνια, μία σκηνή καθημερινότητας, στήν πόλη τού Ναυπλίου, με ανθρώπινους χαρακτήρες και τούς κρατούντες τότε, κώδικες συμπεριφορών και αποτάξεως, τών τοπικών συνηθειών, με τήν κατάδειξη... τής " πολύθρου " φήμης πολυτελείας..., όπως σημειώνει χαρακτηριστικά, πού διαπέρασε τούς εγκριτοτέρους πολίτες, οίτινες φθονούντες, ...ψιαθίνους καθέδρας... περιγράφει ώς ακολούθως και τον κρατούντα εν τή τότε αγωνιζομένη Ελλάδι τρόπο ζωής, ιστορών τάδε: "..... και ή κατ' οίκον δε δίαιτα, μετείχε τών πάλαι έξεων. Τα έπιπλα ήσαν σοφάδες 1, σιλτέδες 2, κουλτούκια 3, υφ' ών τήν μεν ημέραν εκάθηντο, τήν δε νύκτα κατεκλίνοντο, οι οικοδεσπόται και οι φιλοξενούμενοι. Αλλά και εξ αυτών, ευάριθμοι ήσαν, οι πλουτούντες. Οι πολλοί δε, ανάκλιντρον, κλίνην, προσκεφάλαιον και σκέπασμα, είχομεν τήν αχώριστον καπόταν, μετά τών αχωρίστων αυτής, συγκατοίκων. Τινές δε επλούτουν και σοφρά 4 γενόμενοι (sic). Και ρόφημα μεν, σπανίως παρετίθετο, παρετιθέμενον δε, ενίοτε εκ φασιόλων, ερεβίνθων ή φακής, κατεβρόχθιζον οι συνδαιτυμόνες, ουχί μετακενούντες, είς ιδιαίτερα τρυβλία 5, αλλ' εμβάπτοντες, τα ξύλινα κοχλιάρια είς τήν περιέχουσαν αυτά πινάκαν 6. Ενίοτε δε, διά τήν έλλειψιν ικανού αριθμού κοχλιαρίων, διεπορθμεύοντο, τα υπάρχοντα, από τού στόματος τού έχοντος, είς τα χείλη τού απορούντος.

Αι δε καθ' ημάς καθέδραι 7, ήσαν σχεδόν άγνωστοι, και, μόνον όταν αποκατέστημεν εν Ναυπλίω, κατεσκεύασαν τινές, χάριν τών φραγκοφορεμένων, ξύλινα σκαμνία. Ότε δε το 1831, Ιθακήσιος τις πλοίαρχος, αρχαίος φίλος τού εμού πατρός, ελθών εξ Ενετίας και ιδών, τήν γυμνότητα, τής οικίας ημών, παρεχώρησεν αυτώ, αντί μετρίας τιμής, εξ ψιαθίνους καθέδρας, η φήμη τής πολυτελείας, διεδόθη πολύθρους, ανά πάσαν τήν πρωτεύουσαν και, φθονούντες, συνέρρεον οι εγκριτώτεροι, ίνα θαυμάσωσιν αυτάς. Αι δε οικίαι, διηρεμέναι προ τής Αλώσεως ( τού Ναυπλίου, τή 30η Νοεμβρίου 1822 ) είς γυναικωνίτιδας και ανδρώνας, ήσαν μεν, ώς επί το πλείστον ευρύχωροι, αλλ' ερείπια. * Κατέλυσε δε ο Κυβερνήτης, εν τινί, τών ευπρεπεστέρων, τήν τού Εμμανουήλ Ξένου, ανδρός πλουσίου και φιλοπάτριδος, πολλά μεν θυσιάσαντος, υπέρ τού Αγώνος και αποχωρήσαντος, είς Τήνον, όθεν, μετακαλέσασα η Αντιβασιλεία ( τού Όθωνος ), ωνόμασεν Σύμβουλον τής Επικρατείας. Μικρόν όμως επέζησεν, είς τήν δικαίαν ταύτην αμοιβήν ".

Γλωσσάριο. 1-2-3-4. Αυτά στήν Πόλη τού Ναυπλίου, με τον λιμένα, τήν εξωστρέφεια, με πολίτες επιπέδου, μάς δίδει μίαν ιδέα, για τήν κρατούσα κατάσταση τότε, τής Ελλάδος τής δόξης και τών ερειπίων. Οι κατοικίες τής εποχής, δεν διέθεταν χώρους ύπνου χωριστούς, αλλά ένα είδος ανακλίντρων, σοφάδων, από άκρου σε άκρον, ημικυκλικά στο μεγαλύτερο, φωτεινότερο και ευπρεπέστερο δωμάτιο, με προσκέφαλα, σιλτέδες, κουλτούκια, ώς στρώματα και επιστρώματα, από τα καλύτερα έργα χειρών, τού οικογενειακού αργαλιού, βαμβάκινα και μάλλινα, από τούς σπιτικούς γίκους, πού χρησίμευαν και για τήν κατάκλιση ή τήν ανάπαυση, τών οικοδεσποτών και φιλοξενουμένων, μαζί με τα απαραίτητα κυκλοφορούντα έντομα, πού κατέτρωγαν, τούς καθήμενους, όπως χαριτωμένα περιγράφει ο Δραγούμης.

Ο χώρος αυτός χρησίμευε και ώς τραπεζαρία, με τον κυκλικό σοφρά και τήν πινάκαν, το μεγάλο πήλινο, ή μεταλλικό σκεύος, από όπου οι συνδαιτυμόνες, με τα λίγα, διαθέσιμα κοχλιάρια, αλληλοεξυπηρετούντο, εμβαπτίζοντες αυτά, στήν πινάκα με τούς ερεβίνθους, φακή κ.λ.π. Άλλωστε το σοφό κυκλικό, σχήμα τού σοφρά, κρατούσε, σε απόσταση ασφαλείας, λόγω σχήματος, τούς πλέον αποφασιστικούς και λιμώττωντας. 5. Τρυβλίον- πινάκιο 6. Πινάκα- μέγα πινάκιο, εν χρήσει τότε, πήλινο ή μεταλλικό διά τήν εξυπηρέτησιν, τής ομήγυρης . 7 Καθέδρα - καρέκλα γενικώς. Φωτο 8 δείγματα παλαιών επίσης, καρεκλών εκ τής παλαιάς μου οικίας, εν Ελατεία 1850.

* Όσοι εξ ημών, ζήσαμε στήν περιφέρεια και όχι μόνον, θα ενθυμούνται, τα ερειπωμένα οικήματα, τα χάσκοντα πατώματα, θύρες και παραθυρόφυλλα, ακόμη και τήν έλλειψη ταβανωμάτων , αιτία κρυολογημάτων, πού αποδεκάτιζαν τούς ηλικιωμένους. Ο Ν. Μ. Δραγούμης, από το βάθος τού χρόνου, μάς επαναφέρει, εικόνες μίας κοινωνίας, πού διψά να αποτάξει, όχι μόνον τα δεσμά τής δουλείας, αλλά και να συστοιχηθεί, με γοργά βήματα, με τον εισαγόμενο ήδη πολιτισμό τών " φραγκοφορεμένων ", αλλά όπως συμβαίνει πάντα, αυτό δεν ήταν εύκολη επιλογή, με αποτέλεσμα, τήν απώλεια, πολλών εξαίρετων, ηθικών προτερημάτων και τήν εκτροπή άλλων, από τον κληροδοτημένο προγονικό κώδικα ηθικής. Αν ακριβώς έτσι συνέβαιναν, τα γεγονότα σε μία Πόλη, πύλη εισόδου και ιδεολογικών προσαρμογών και αναμίξεων, οι παλαιότεροι εξ ημών, πού βρεθήκαμε στήν καθημερινότητα τής περιφέρειας, σε κωμοπόλεις και χωριά, ακροθιγώς ανηνέχθημεν και τις βαριές και ψυχρές ριπές τών ανέμων, τού Χειμώνα, από τις σ'γράδες.

* Ο Νικόλαος Μ.Δραγούμης. 1809-1879.
Γεννήθηκε στήν Κωνσταντινούπολη τον Απρίλιο τού 1809. Πατέρας του ήταν ο Μάρκος Δραγούμης, ο οποίος ( αν και γεννήθηκε στήν Κωνσταντινούπολη ) καταγόταν όμως, από το Βογατσικό, τού νομού Καστοριάς.

Το 1821 συνελήφθη, επειδή ο πατέρας του ήταν μέλος τής Φιλικής Εταιρείας. Τον έσωσε όμως ένας Τούρκος πρόκριτος, ο οποίος είχε βοηθηθεί από τήν οικογένεια Δραγούμη, σε προηγούμενη περίπτωση. Μετά τήν απελευθέρωση του, ολόκληρη η οικογένεια, μετεγκατεστάθη στήν Ελλάδα, αρχικά στήν Νάξο κι ύστερα στο Ναύπλιο.

Διετέλεσε Γραμματέας στήν Εθνοσυνέλευση τής Ερμιόνης και τής Τροιζήνας και το 1828 , προσελήφθη στο γραφείο τού Κυβερνήτη τής Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια.

Διετέλεσε σε διάφορες θέσεις, επί Όθωνος ( γενικός γραμματέας τής επί τού Βασιλικού Οίκου και επί τών Εξωτερικών Γραμματείας, Διευθυντής τού Νομού Κυκλάδων, Διευθυντής τής επί τών Ναυτικών Γραμματείας ), αργότερα όμως πέρασε στήν Αντιπολίτευση.

Μετά τήν παραχώρηση Συντάγματος, το Σεπτέμβριο τού 1843, επανήλθε στήν θέση του, μέχρι το 1845. Από τότε αποσύρθηκε απ' τήν πολιτική, με εξαίρεση, το σύντομο διάστημα, από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο τού 1862, (έξωση του Όθωνος ), οπότε διετέλεσε Γραμματεύς (Υπουργός ) επί τών Εξωτερικών. Μετά τήν απόσυρσή του, από τήν ενεργό πολιτική ( το 1845 ), το ενδιαφέρον του, μετατοπίστηκε στις πνευματικές δραστηριότητες. Το Δεκέμβριο τού 1849, σε συνεργασία με τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο, τον Αλέξανδρο Ρίζο - Ραγκαβή ( και τον τυπογράφο Χρ. Δούκα ) ίδρυσε το περιοδικό " Πανδώρα ". Παρέμεινε στο περιοδικό μέχρι το 1870.

Ήταν ιδρυτικό μέλος τής " Εν Αθήναις Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας " (1836) καθώς και τής " Εταιρείας Φίλων τού Λαού " ( 1865 ), καθώς και τού " Παρνασσού ".

Πέθανε στήν Αθήνα, το Μάρτιο τού 1879.