Τράπεζες, αναγκαίο κακό?

Η λέξη «τράπεζα», μαρτυρά την προέλευση των τραπεζικών εργασιών στους ναούς. Οι πρώτες τράπεζες προηγήθηκαν χρονικά της εφεύρεσης των χρημάτων,....
καθιερώθηκαν πιθανώς κατά τη διάρκεια της 3ης χιλιετίας π.Χ. και ήταν οι θρησκευτικοί ναοί του αρχαίου κόσμου. Τις καταθέσεις αποτελούσαν αρχικά το σιτάρι και αργότερα άλλα αγαθά, συμπεριλαμβανομένων των βοοειδών, γεωργικών μέσων και τελικά πολύτιμα μέταλλα όπως ο χρυσός. Οι ναοί και τα παλάτια ήταν οι ασφαλέστερες θέσεις για να αποθηκευτεί ο χρυσός καθώς παρακολουθούνταν συνεχώς, ήταν καλοχτισμένοι, αλλά και σαν ιερές θέσεις, οι ναοί αποτελούσαν ένα πρόσθετο αποτρεπτικό παράγοντα στους δυνάμει κλέφτες. 

Αν και πολλές από τις τραπεζικές πράξεις έχουν την καταγωγή τους σε πανάρχαιες εποχές όπως στην αρχαία Βαβυλώνα οι πρώτες πραγματικές τραπεζικές εργασίες εντοπίζονται στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό με τους «τραπεζίτες» και στο ρωμαϊκό με τους «argentari», οι οποίοι δέχονταν καταθέσεις και χορηγούσαν δάνεια, ενώ παράλληλα εκτελούσαν πληρωμές και για λογαριασμό τρίτων. Ο ‘Pythius’, που λειτούργησε ως εμπορικός τραπεζίτης σε όλη τη Μικρά Ασία στην αρχή του 5ου αιώνα Π.Χ., είναι ο πρώτος μεμονωμένος τραπεζίτης του οποίου υπάρχουν αρχεία σήμερα. Πολλοί από τους πρώτους τραπεζίτες στις ελληνικές πόλεις-κράτη ήταν “μέτοικοι”. Περίπου το 371 Π.Χ., ο ‘Pasion’, ένας σκλάβος, έγινε ο πλουσιότερος και διασημότερος ελληνικός τραπεζίτης, ο οποίος κέρδισε την ελευθερία και την Αθηναϊκή υπηκοότητά του. Επίσης, οι ποιο γνωστοί ίσως στην ιστορία για την χρέωση τόκου επάνω στα δάνεια ήταν οι Εβραίοι. Οι Εβραίοι απαγορευόταν να χρεώνουν τόκο επάνω στα δάνεια που χορηγούνται σε άλλους Εβραίους, αλλά είχαν την άδεια για να χρεώνουν τόκο στις συναλλαγές με τους μη Εβραίους, ή τους πολυθεϊστές. 

Μετά την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας η πείρα των τραπεζικών χάθηκε μαζί με τους τραπεζίτες. Οι επόμενες μορφές τραπεζικών συναλλαγών εμφανίζονται στο Μεσαίωνα όπου οι αργυραμοιβοί, οι χρυσοχόοι και οι έμποροι δέχονταν καταθέσεις για τις οποίες εξέδιδαν πιστοποιητικά – βεβαιώσεις. Το 18ο αιώνα στην Αγγλία οι αποδείξεις κατάθεσης για σταθερά ποσά αποτέλεσαν τα πρώτα τραπεζογραμμάτια. Έτσι σιγά - σιγά με την ανταλλαγή των τραπεζογραμματίων, οι τράπεζες άρχισαν να αποκτούν τον ρόλο που κατέχουν σήμερα στην σύγχρονη οικονομία. 

Ανάμεσα στις υπηρεσίες που προσφέρουν είναι οι καταθέσεις, χορηγήσεις δανείων, έκδοση εγγυητικών επιστολών, εμβάσματα εξωτερικού-εσωτερικού κτλ. και έχουν ειδικά σχεδιασμένα προϊόντα τα οποία απευθύνονται σε ιδιώτες και επιχειρήσεις.

Τα κυριότερα είδη των τραπεζών που λειτουργούν σήμερα είναι:

• Οι Κεντρικές Τράπεζες, οι οποίες ελέγχουν συνήθως τη νομισματική πολιτική και μπορούν να είναι ο δανειστής της τελευταίας λύσης σε περίπτωση κρίσης. Έχουν τον έλεγχο της διάθεσης χρήματος, συμπεριλαμβανομένης της έκδοσης νομίσματος. Παραδείγματα κεντρικών τραπεζών είναι η Τράπεζα της Ελλάδος και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. 

• Οι Εμπορικές Τράπεζες. Ο όρος χρησιμοποιείται για μια κανονική τράπεζα για να τη διακρίνει από μια τράπεζα επενδύσεων. Μιας και αυτές οι δύο δεν είναι πλέον υποχρεωτικό να λειτουργούν κάτω από χωριστή ιδιοκτησία, ορισμένοι χρησιμοποιούν τον όρο "εμπορική τράπεζα" για να αναφερθούν σε μια τράπεζα ή ένα τμήμα τράπεζας που ασχολείται κυρίως με εταιρίες ή μεγάλες επιχειρήσεις. 

• Οι Τράπεζες κοινοτικής ανάπτυξης, οι οποίες παρέχουν οικονομικές υπηρεσίες και πίστωση σε μη ανεπτυγμένες αγορές ή πληθυσμούς. 

• Οι Επενδυτικές Τράπεζες, οι οποίες δίνουν εγγυητικές επιστολές για πώληση μετοχών και χρεογράφων συμβουλεύουν για τις συγχωνεύσεις. 

• Τα Ταχυδρομικά Ταμιευτήρια, τα οποία είναι ταμιευτήρια που συνδέονται με τα εθνικά ταχυδρομικά συστήματα.

• Οι Συνεταιριστικές Τράπεζες, οι οποίες αποτελούν πρωτοβουλίες τοπικού κυρίως χαρακτήρα, με κύριο σκοπό την ενίσχυση των τοπικών συμφερόντων.
N.Σ.