ΑΝΑΛΕΚΤΑ

Παρουσιάζει: ο Βίκτωρ Σαμπώ

Ο κομπασμός της Αθήνας

Ένας δημαγωγός ρήτορας της αρχαίας Αθήνας καυχιόταν ότι τρεις φορές οι Αθηναίοι αναχαίτισαν τους Σπαρτιάτες στις όχθες του Κηφισού και τους εξανάγκασαν σε υποχώρηση. Όταν άκουσε τον κομπασμό αυτό ο σπαρτιάτης Ανταλκίδας παρατήρησε:

«Είναι πράγματι μοναδικό το κατόρθωμά τους να μας αναχαιτίσουν τρεις φορές στις όχθες του Κηφισού στην αυλή τους. Ενώ εμείς ούτε μία φορά δεν επιτύχαμε κάτι τέτοιο, αφού οι Αθηναίοι δεν κατόρθωσαν να φθάσουν μέχρι τις όχθες του Εύρωτα, στη Σπάρτη, ούτε μία φορά.»......

Ο Φίλιππος και οι αχάριστοι ευεργετηθέντες

 Είπαν στον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο να εκδικηθεί μια ελληνική πόλη, που οι κάτοικοί της τον κατηγορούσαν, ενώ είχαν ευεργετηθεί απ’ αυτόν.

- Πολύ κακή συμβουλή μου δίνετε, αποκρίθηκε ο Φίλιππος. Αν τώρα που είμαι ευεργέτης τους λένε τόσα εναντίον μου, τι θα λένε αν τους βλάψω;

Η υπερηφάνεια του βασιλιά Φιλίππου

      Ο βασιλιάς Φίλιππος, πατέρας του Μ. Αλέξανδρου, ήταν πολύ περήφανος για τις νίκες που είχε καταγάγει στους πολέμους. Έλαβε, λοιπόν, ένα γράμμα από τον βασιλιά της Σπάρτης που του έγραφε:

«Φίλιππε, κοίτα τη σκιά σου στον ήλιο και θα διαπιστώσεις πως δεν έγινε καθόλου μεγαλύτερη απ’ ό,τι ήταν πριν από τις νίκες σου.»

Βαίνομεν προς χρεωκοπίαν...

Ο φιλόσοφος Αντισθένης απέφευγε να συζητεί με οποιονδήποτε πήγαινε να του πιάσει κουβέντα για σοβαρά θέματα. Κάποτε, ένας άσχετος ανίδεος που παραβρέθηκε σε μια τέτοια σοβαρή συζήτηση, θέλησε να πάρει κι αυτός μέρος. Τότε ο Αντισθένης τον σταμάτησε, λέγοντάς του:

- Φίλε μου, η συζήτηση είναι ένα είδος εμπορίου. Αν, λοιπόν, θελήσεις να συμμετάσχεις χωρίς να διαθέτεις κεφάλαια, εμπόριο δεν γίνεται. Βαίνομεν προς χρεωκοπίαν.

Η πιο σκληρή τιμωρία

 Κάποιος επιτέθηκε εναντίον του Σωκράτη κι άρχισε να τον δέρνει άγρια. Ο φιλόσοφος έμεινε απαθής. Κι όταν ο αγροίκος τελείωσε το έργο του και τον άφηκε με το πρόσωπο καταπληγωμένο, ο Σωκράτης ζήτησε να γράψουν στο μέτωπό του, όπως στους ανδριάντες «ο δείνα εποίει». Αυτό μου το έκαμε ο τάδε. Και γύριζε με το πρόσωπο παραμορφωμένο από τα γρονθοκοπήματα και με την επιγραφή: «Είναι έργο τού τάδε». Και ανέφερε το όνομά του. Αυτό το θεώρησε σαν την πιο σκληρή τιμωρία.

Όταν ο Αναξαγόρας έχασε τον γιο του

Όταν ο Αρίστιππος ανήγγειλε στον φιλόσοφο Αναξαγόρα τον θάνατο του παιδιού του, εκείνος απάντησε γαλήνια:

- Το ήξερα ανέκαθεν πως τον είχα φέρει στον κόσμο θνητό.

Το μυστικό της ευτυχίας

Ο κυνικός φιλόσοφος Κράτης ο Θηβαίος συνάντησε κάποτε έναν Αθηναίο, που του ανακοίνωσε ότι είχε ανακαλύψει το μυστικό της ευτυχίας.

- Και ποιο είναι αυτό; ρώτησε ο φιλόσοφος.

- Να, το κανόνισα έτσι ώστε από εδώ και πέρα θα παύσω να εργάζομαι και θ’
απολαμβάνω έτσι την ανάπαυση σ’ όλη μου τη ζωή.

Και ο Κράτης του αποκρίθηκε:

- Ω, ανόητε, η απόλαυση αυτή δεν υπάρχει παρά μονάχα στις λίγες ώρες ή στιγμές, που έπονται από την κούραση.

Το δείπνο στις Πλαταιές

 Μετά τη μάχη των Πλαταιών, όπου οι Σπαρτιάτες νίκησαν τους Πέρσες, ο στρατηγός Παυσανίας κάλεσε νικητές και νικημένους να δειπνήσουν μαζί, φέρνοντας ο καθένας τα φαγητά του.

Οι Σπαρτιάτες σε δέκα λεπτά τα είχαν ετοιμάσει όλα και τα είχαν βάλει στο τραπέζι. Ήταν ο μέλας ζωμός. Οι άλλοιαργούσαν κι έφτασαν φορτωμένοι με πλήθος φαγητά, που τ' άπλωσαν, επιδεικτικά στο τραπέζι. 

Τα κοίταξε ο Παυσανίας και κουνώντας το κεφάλι του είπε: «...Και είχατε την αξίωση εσείς κατάφορτα στομάχια να νικήσετε άνδρες, που δεν τους βάραινε παρά μόνο λίγο ζωμός;»

Η ντροπή της πατρίδας

 Υβριζόμενος κάποτε από έναν Αττικό για τη Σκυθική καταγωγή του (ότι ήταν βάρβαρος), ο Ανάχαρσις του απήντησε: «Εμένα μεν με ντροπιάζει η Πατρίδα μου, συ δε ντροπιάζεις την Πατρίδα σου.»

Ο άνοστος μέλανας ζωμός

Ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος μίσθωσε ένα Σπαρτιάτη μάγειρα και τον διέταξε να του φτιάξει τον περίφημο μέλανα ζωμό. Ο Διονύσιος το δοκίμασε, αλλά δεν του άρεσε.

- Για να σου φανεί νόστιμο, του είπε ο μάγειρας, θα πρέπει προηγουμένως να κάνεις όλες τις στρατιωτικές ασκήσεις, να ιδρώσεις και να κολυμπήσεις πέντε ώρες στον Ευρώτα και κατόπιν δοκίμασε και θα δεις.

Η ευχή του Αριστοτέλη στο νεογέννητο Αλέξανδρο

Ο μέγας φιλόσοφος Αριστοτέλης κλήθηκε να εκφωνήσει λόγο μπροστά στο λίκνο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όταν αυτός γεννήθηκε. Ο Αριστοτέλης, που υπήρξε κατόπιν, ως γνωστόν, διδάσκαλος του Αλέξανδρου, είπε μονάχα τα εξής:

- Εύχομαι, όταν μια μέρα γίνεις βασιλιάς να είσαι το ίδιο αδιάφορος και απαθής στη γλώσσα της κολακείας, όπως είσαι αδιάφορος κι απαθής στο λόγο, που ο πατέρας σου με υποχρέωσε να εκφωνήσω τώρα μπροστά σου.

Το κακοαναθρεμμένο παιδί

Ο κυνικός φιλόσοφος Διογένης συνάντησε μια μέρα στο δρόμο ένα μικρούλη με τον παιδαγωγό του. Το παιδί πήρε τότε μια πέτρα και την πέταξε στον Διογένη, αποδείχνοντας έτσι ότι ήταν κακοαναθρεμμένο. Και ο φιλόσοφος, αντί να μαλώσει τον μικρό, έδωσε ένα ράπισμα στον παιδαγωγό του, θέλοντας να δείξει μ' αυτό ότι εκείνος έφταιγε.

Ο Δημοσθένης και ο κλέφτης

Ένας κλέφτης τα ‘χασε όταν τον έπιασε ο Δημοσθένης να κλέβει το σπίτι του. Θέλοντας δε να δικαιολογηθεί του είπε:

«Δεν ήξερα ότι είναι δικό σου». 

Αλλά ο Δημοσθένης τον αποστόμωσε: «Ήξερες, όμως, ότι δεν είναι δικό σου».

Μία μάχη που δεν δόθηκε ποτέ...

Όταν ο βασιλιάς της Σπάρτης Κλεομένης Α’ εξεστράτευσε κατά του Άργους βρήκε στα τείχη της πόλης να τον περιμένουν ένοπλες γυναίκες με επικεφαλής την ποιήτρια Τελλέσιλα. Οι άνδρες τους είχαν χάσει στο πεδίο της μάχης. Ο Κλεομένης μόλις είδε το θέαμα αυτό διέταξε τους άνδρες του να αποχωρήσουν, γιατί σε μια τέτοια πολεμική σύγκρουση η νίκη, είπε, δεν παρέχει δόξα, η δε ήττα φέρει εξευτελισμό.

Η πρόκληση μετά τη νίκη

 Ένας Πέρσης ευγενής, συνελήφθη αιχμάλωτος. Ο Μέγας Αλέξανδρος διέταξε να τον μεταχειρίζονται καλά και να μην του λείψει τίποτε. Κατόπιν, τον κάλεσε μπροστά του και του μίλησε με ευγένεια και καλοσύνη. Αλλά ο Πέρσης αποκρίθηκε βάναυσα και με περιφρόνηση.

Τότε, ο Μέγας Αλέξανδρος είπε στους αξιωματικούς του: «Πάρτε τον από εδώ για να μη με κάνει και θυμώσω με την αυθάδειά του. Νίκησα αυτόν τον άνθρωπο στη μάχη. Αλλά τώρα -πράγμα πολύ δύσκολο- πρέπει να νικήσω τον εαυτό μου στην πρόκλησή του».

Aν...

 Ένας Πέρσης στρατηγός έστειλε γράμμα στο ναύαρχο των Λακεδαιμονίων Λύσανδρο, με το οποίο τον απειλούσε ότι θα περνούσε δια πυρός και σιδήρου την πατρίδα του.

Αν μπω στη χώρα σου, τού έγραφε, δεν θα αφήσω τίποτε όρθιο, θα την πυρπολήσω. Θα γκρεμίσω τους ναούς της. Θα, θα, θα...

Ο Λύσανδρος, σ’ εκείνη την πολυσέλιδη επιστολή με τις απειλές απάντησε με δικό του γράμμα, που περιείχε μια και μόνη λέξη: «Αν».

Στην ενηλικίωση του Αλκιβιάδη...

Όταν ο Αλκιβιάδης γιόρτασε τα 18 χρόνια του και ανελάμβανε τη διαχείριση της μεγάλης πατρικής περιουσίας, ο Σωκράτης αντί για άλλη προσφώνηση του υπενθύμισε:

Στην Περσία όταν γεννηθεί ο διάδοχος τον παραδίδουν σε τέσσερις σοφούς. Στον ευλαβέστερο για να του εμπνεύσει το θρησκευτικό αίσθημα, στον εντιμότερο για να του μάθει να λέει την αλήθεια, στον φρονιμότερο για να τον διδάξει πώς να εξουσιάζει τα πάθη του και στον γενναιότερο για να τον κάνει παλικάρι.

Το όραμα ενός σιδηρουργού για τον γιο του

Ο Αριστείδης συνάντησε κάποτε στο δρόμο του ένα σιδηρουργό, που συμβούλευε το παιδάκι του.

– Για πες μου, τι σκοπεύεις να κάνεις το γιο σου, όταν μεγαλώσει;

– Θέλω να τον κάνω, αποκρίθηκε ο σιδηρουργός, αυτό που εσύ δεν θα μπορέσεις ποτέ να κάνεις το δικό σου παιδί.

– Δηλαδή; απόρησε ο Αριστείδης. Τι θα τον κάνεις λοιπόν;

– Καλύτερο στη δουλειά μου αυτή. Ανώτερο και σπουδαιότερο σιδηρουργό από μένα.

Οδηγίες προς πολιτευομένους...

Ο Περίανδρος, ο τύραννος της Κορίνθου έστειλε κάποτε στον Θρασύβουλο [τύραννος της Μιλήτου] ένα κήρυκά του και γύρευε να μάθει με ποια πολιτική θα διαχειριζόταν ασφαλέστατα τα πράγματα της πόλης και κάλλιστα θα τη διαφέντευε.

Ο Θρασύβουλος, λοιπόν, έβγαλε τον απεσταλμένο του Περιάνδρου έξω από την πόλη, τον έμπασε σ' ένα χωράφισπαρμένο και μαζί του περνούσε ανάμεσα από τα στάχυα, ρωτώντας κι εξετάζοντας τον κήρυκα εξαρχής ποιος λόγος τον έφερε από την Κόρινθο, ενώ ταυτόχρονα έκοβε, κάθε φορά που έβλεπε ένα στάχυ να ξεπερνά τα αλλά, και αποκεφαλίζοντάς το το έριχνε χάμω, ώσπου μ’ αυτό τον τρόπο κατέστρεψε τα πιο ψηλά και τα πιο ωραία στάχυα του χωραφιού. Κι αφού πέρασε από άκρου σ' άκρο το χωράφι, δίχως να δώσει καμία άλλη συμβουλή, στέλνει πίσω τον κήρυκα.

Γυρνώντας στην πατρίδα του την Κόρινθο, ο κήρυκας βρέθηκε μπρος στον Περίανδρο, που ανυπόμονος εγύρευε να μάθει την υποθήκη του Θρασύβουλου. Όμως, αυτός ισχυριζόταν πως ο Θρασύβουλος δεν έδωσε καμιά υποθήκη και μάλιστα απορούσε σε τι λογής άνθρωπο τον έστειλε ο Περίανδρος, παράφρονα σχεδόν, να καταστρέφει τα ίδια του τα χτήματα - κι έτσι διηγήθηκε ο κήρυκας όσα είχε δει να κάνει ο Θρασύβουλος.

Ο Περίανδρος, όμως, έπιασε το νόημα της πράξης αυτής και πήρε απόφαση να συμπεριφερθεί όπως τον εσυμβούλευε ο Θρασύβουλος: σκοτώνοντας όσους πολίτες κάπου εξεχώριζαν, έδειξε έτσι όλη την κακότητά τουαπέναντι στην πόλη και τους κατοίκους της.

«Οι Ελληναράδες μου τα φάγανε!»

Ελεγχόμενος κάποτε στη Βουλή για τη σπατάλη του δημοσίου χρήματος, ο πρωθυπουργός Ιωάννης Κωλέττης (1774-1847) δικαιολογήθηκε:

«Ηγαπητοί, οι Ελληναράδες μου τα φάγανε!». 

Σχεδόν ένα αιώνα μετά, στην αρχή της περιπέτειας των μνημονίων, ο Θεόδωρος Πάγκαλος έδωσε από το βήμα της Βουλής μία ανάλογη απάντηση στους αγανακτισμένους πολίτες που ρωτούσαν τους πολιτικούς «πώς τα φάγατε τα λεφτά;».

«Σας διορίσαμε. Τα φάγαμε όλοι μαζί. Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής».

Τα ...γλυκόλογα του Κωλέττη

Κάποια μέρα, ο πολιτικός και συγγραφέας Νικόλαος Δραγούμης (1809-1879) συνάντησε έξω από τη Βουλή τον οπλαρχηγό Θεοδωράκη Γρίβα:

«Έλα μέσα να δεις τι θα κάνω σ' αυτόν τον ψεύτακα (τον Ιωάννη Κωλέττη). Είκοσι φορές με γέλασε. Θα τον λούσω πατόκορφα και δεν θα τον χαιρετήσω πλέον!»

Και έμπλεως οργής μπήκε στο γραφείο του πρωθυπουργού. Όταν, μετά από ώρα, βγήκε από το γραφείο, ο Δραγούμης τον ρώτησε:

«Τον ύβρισες δυνατά;»

 Και ο Γρίβας του αποκρίθηκε:

«Με γέλασε πάλι! Με έπιασε με τα γλυκά λόγια και είμαι βέβαιος ότι ούτε λέξιν αληθινήν με είπεν!»