Ο Απρίλιος του 1821 στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα του Ηλία Χ. Θάνου

 Ο μήνας Απρίλιος χαρακτηρίζεται από έντονη επαναστατική δραστηριότητα στην περιοχή της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας...... Την 1η Απριλίου 1821 ο Βασίλης Μπούσγος κατόπιν εντολής του Διάκου μετέβη στην Θήβα και ύψωσε την επαναστατική σημαία χωρίς μάχη. Αυτό οφείλεται στο ότι οι Τούρκοι εκεί αφού είχαν προβλέψει τον ερχομό του μάζεψαν τα πράγματά και τις οικογένειες τους και μετέβησαν στην Εύβοια. Δυό μέρες αργότερα, στις 3 Απριλίου έγινε η άλωση του φρουρίου της Λιβαδειάς από τον Α. Διάκο. 

Η έλλειψη νερού και τροφίμων ανάγκασε τους κλεισμένους στα φρούρια να βγάλουν λευκή σημαία. Ο Διάκος τα παραδωθέντα όπλα και λάφυρα , τα έδωσε στους προκρίτους για να τροφοδοτηθεί ο στρατός. Αυτός εκστράτευσε κατά της Βοδωνίτσας και των Θερμοπυλών με 600 άνδρες διότι ακουγόταν ότι εχθρικά στρατεύματα μαζεύονταν στο Ζητούνι (Λαμία).

<<Ο οπλαρχηγός των επαρχιών Ζητουνίου(Λαμίας), Βοδονίτσας(Μενδενίτσας),και Τουρκοχωρίου, Γιάννης Δυοβουνιώτης αφού έμαθε τα επαναστατικά γεγονότα στις άλλες επαρχίες μαζί με τους 80 συντρόφους του και αφού στρατολόγησε άλλους 500 και κινήθηκε για την Μενδενίτσα>>

Την ίδια ημέρα, ξεκινά την πολιορκία του φρουρίου της Μενδενίτσας, στο οποίο κλείστηκαν 70 τουρκικές οικογένειες.

Τότε, φτάνουν σε βοήθειά του ο Κομνάς Τράκας (Αγοριανίτης) , τον οποίο έστειλε ο Πανουργιάς με 200 και ο Διάκος με τους δικούς του. Ακόμη, την ίδια ημέρα στην Άμφισσα οι εγκλεισμένοι Τούρκοι στο φρούριο προσπαθούν να βγουν για να κυριεύσουν την κοντινή πηγή αλλά απέτυχαν και σκοτώθηκαν 13 ,μεταξύ τους και ο γνωστός για την ανδρεία του Χάιδας.

Δύο μέρες αργότερα, οι Τούρκοι που ήταν κλεισμένοι στο φρούριο των Σαλώνων (Άμφισσα) αφού πείναγαν και διψούσαν αποφάσισαν να παραδοθούν. 

Εκείνη η ημέρα ήταν Πάσχα. Παρέδωσαν τα όπλα στον Πανουργιά. Τώρα, γυρνάμε στην Μενδενίτσα και πάλι όπου οι οπλαρχηγοί αποφασίζουν να αναχωρήσουν από εκεί για την Λαμία και να αφήσουν μια μικρή δύναμη για να διατηρήσει την πολιορκία.

Στις 10 Απριλίου έφτασαν στην γέφυρα του Σπερχειού. Αφού το ξανασκέφτηκαν, αποφάσισαν να μην προχωρήσουν προς την Λαμία αλλά να σταθούν εκεί μέχρι να συννενοηθούν και με τον οπλαρχηγό του Πατρατζικίου (Υπάτης), Μήτσο Κοντογιάννη.

Μ’ αυτή την σκέψη μετέβησαν στους Κομποτάδες όπου και στρατοπεύδευσαν. Όμως πριν φτάσουν στους Κομποτάδες έστειλαν τον Κομνά Τράκα στην Λαμία για να δει τι δυνάμεις υπάρχουν εκεί.

Στους Κομποτάδες κατέφθασε και ο Πανουργιάς με 500 και έτσι όλο το ελληνικό στράτευμα πλέον ανέβαινε στους 2000.Ο Τράκας κατευθυνόμενος την 14η Απριλίου μέχρι τα τουρκικά <<Καλύβια Κόγκα>> εκεί προσβλήθηκε από ιππείς και πεζούς στρατιώτες και έτσι στράφηκε προς δυτικά και κατέλαβε την εκκλησία του χωριόυ Μπεκί (Σταυρός), και πολεμούσε γενναία.

Τότε οι Κομποτάδες, για να λύσουν την πολιορκία των εν Μπεκί σκέφτηκαν το εξής τέχνασμα: μάζεψα άλογα και μουλάρια χωρικών και διέταξαν πεζούς στρατιώτες να τους ιππεύσουν και να πάνε προς Λαμία περνώντας από τον Σπερχειό. Οι Τούρκοι βλέποντας αυτούς νόμισαν ότι είναι ιππικό που κατευθύνεται στην Λαμία και επειδή ήταν αφρούρητη, έλυσαν αμέσως την πολιορκία κατά το μεσσημέρι και έφυγαν.

Οι Έλληνες εξήλθαν αβλαβείς σκοτώνοτας λίγους Τούρκους. Ο Κομνάς Τράκας ο ίδιος σκότωσε τον πρώην υπηρέτη του Βελή ο οποίος είχε πλησίασε την εκκλησία και του φώναξε:<<Αφέντη Κομνά Τράκα, σήμερα θα σε πιάσω ζωντανό>>.

Οι δε Έλληνες του φώναξαν: <<Βελή και σεις οι άλλοι Τούρκοι, από τώρα και εις το εξής Τούρκοι και Γραικοί θα χωρισθούμε για πάντα και ή θα σας φάμε όλους ή θα μας φάτε, άπιστοι>>.

Όταν έγινε γνωστό ότι ο στρατός του Ομερ Βρυώνη και του Κιοσέ Μεχμέτ ήταν πολύς στάλθηκε ο Κομνάς Τράκας , ο οποίος ήξερα τα μέρη, με 250, για να δει τι γίνεται.

Όμως, στο χωριό Δερβέν Φούρκα (Καλαμάκι Φθιώτιδας) υπήρχαν στρατεύματα υπό τον Τελεχάμπεη. Οι Έλληνες συνεπλάκησαν μαζί τους την 16η Απριλίου 1821 και σκότωσαν κάποιους Τούρκους ένα εκ των οποίων των σημαιοφόρο του Τελεχάμπεη και από τότε ο τόπος λέγεται <<του Μπαϊρακτάρη>>.Από τους Έλληνες σκοτώθηκαν 17 και ο σημαιοφόρος του Τράκα και πληγώθηκαν μερικοί, ένας απ’αυτούς ήταν και ο Αγοριανίτης Λουκάς Κοφίνης. Τότε, οι Τούρκοι κλείσθηκαν στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου αλλά οι Έλληνες του πολιόρκησαν. Αλλά την ίδια μέρα ο Ομέρ Βρυώνης και ο Κιοσέ Μεχμέτ έλυσαν την πολιορκία. Ο Τράκας και οι δικοί του ανεχώρησαν για του Κομποτάδες.

Τώρα, στους Κομποτάδες,οι οπλαρχηγοί κάλεσαν τον Κοντογιάννη 3 φορές να συνεκστρατεύσει μαζί τους αλλά αυτός δεν τους άκουσε. Πέρασαν 8 ημέρες. Τελικά τα ανήψια και υποπλαρχηγοί του κατάφεραν να τον πείσουν. Σ’αυτό βοήθησε και ότι ήξερε πως οι άλλοι οπλαρχηγοί θα κινηθούν κατά της Υπάτης έτσι και αλλιώς.

Αφού ενώθηκε και ο Κοντογιάννης δεν έμεινε οπλαρχηγός που να μην ήταν στον αγώνα. Έτσι όλοι μαζί αποφάσισαν να κινηθούν κατά της Υπάτης. Το σχέδιο ήταν να προσβάλλει ο Κοντογιάννης από δυτικά και οι υπόλοιποι από ανατολικά. Οι Τούρκοι στην Υπάτη , οι οποίοι ανέβαιναν σε 800 ενόπλους αφού έμαθαν τα γεγονότα στην Άμφισσα οχυρώθηκαν και ετοιμάστηκαν για μάχη.

Οι περισσότεροι κίνησαν για το ρυάκι στα προάστια της Υπάτης. Οι Έλληνες στις 18 Απριλίου έπεσαν ορμητικά επάνω τους και τους ανάγκασαν να υποχωρήσουν από τους Μπογόμυλους που ήταν και να περιοριστούν στην πόλη. Αφού έκαψαν τα σπίτια στους Μπογόμυλους μπήκαν στην πόλη πολεμώντας και καίοντας. 

Αυτά έγιναν από το ανατολικό μέτωπο. Τότε κινήθηκαν και οι υπό τον Κοντογιάννη του δυτικού μέρους. Αφού ξεκίνησαν από την μονή Αγάθωνος, διαβήκαν την Ξηριά και έπεσαν στον Μισαλά διώχνοντας τους εκεί Τούρκους προς την πόλη και εισήλθαν και αυτοί πολεμώντας και καίοντας. Οι Τούρκοι βαστούσαν γερά και έφτασε Μεσονύκτιο όταν πια εξασθένισε ο πόλεμος. 

Τότε οι Έλληνες είδαν εχθρικά πυρά από το Λιανοκλάδι. Φοβούμενοι μην αποκλειστούν εκεί από το ιππικό, ανεχώρησαν την επόμενη μέρα. Ο Κοντογιάννης στα μέρη του και οι υπόλοιποι στους Κομποτάδες. Άφησαν την πόλη μισοκαμμένη. Σ’αυ΄τη την επιδρομή σκοτώθηκαν 6 Έλληνες και πληγώθηκαν 5 ένας εκ των οποίων ο Ρούκης (αξιωματικός του Διάκου). Σκοτώθηκαν 10 Τούρκοι και άλλοι 10 πληγώθηκαν. 

Στις 18 Απριλίου επίσης παραδόθηκε και του φρούριο της Μενδενίτσας.

Τέλος, στις 23 Απριλίου 1821 έλαβε χώρα η γνωστή μάχη της Αλαμάνας την οποία θα αναλύσουμε σε επόμενο άρθρο επίσης αξίζει αναλυτικής γραφής.

Βιβλιογραφία (και για τα δύο άρθρα):

-ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ, Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, Τόμος 27,έκδοση ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α.Ε.,σελ.111-113

-Γεωργίου Π. Κρέμου, Χρονολόγια της Ελληνικής Ιστορίας προς χρήση παντός φιλομαθούς ιδία δε των εν τοις γυμασίοις μαθητών, Τμήμα Γ’ ,σελ.8-9

-Τρικούπη, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, ΕΚΔΟΣΙΣ ΔΕΥΤΕΡΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΘΕΙΣΑ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΘΗΣΑ ΕΝ ΛΟΝΔΙΝΩ, Τόμος Α’, σελ.170-176

-Δημήτριος Ιωάν. Βασιλείου, 1821-1822 τα σημαντικότερα γεγονότα της ευρυτέρας περιοχής του Δαδίου, Δαδί 2021,σελ.29-32

-ΣΑΡΑΝΤΟΣ Ι. ΚΑΡΓΑΚΟΣ, Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821, εκδόσεις Realnews,Β’ ΜΕΡΟΣ, σελ.133-139

-ΧΡ.Α.ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ, ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821,ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΕΔΕΜΑΔΗ, Τόμος Α’, σελ.85-87 και Τόμος Β’ σελ.22

-ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΩΝΟΣ,ΧΡΗΣΤΟΥ Ι. ΒΛΑΣΣΟΠΟΥΛΟΥ, ΑΘΗΝΑΙ 1930, ΕΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥΑ.Ε., ΟΔΟΣ ΣΤΑΔΙΟΥ-4, σελ.32-34

-ΓΕΩΡΓΙΟΥ Π.ΚΡΕΜΟΥ,ΝΕΩΤΑΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΩΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΤΟΜΟΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ Α. ΠΟΛΥΖΩΪΔΟΥ, ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ, ΠΑΡΑ ΡΩ ΕΚΔΟΤΗ Σ.Κ.ΒΛΑΣΤΩ,ΟΔΟΣ ΕΡΜΟΥ 63-ΟΔΟΣ ΝΙΚΗΣ 14,1890,σελ 783-788

-ΣΠΥΡΙΔΟΣ ΤΡΙΚΟΥΠΗ,ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ, ΕΚΔΟΣΙΣ ΤΡΙΤΗ,ΤΟΜΟΣ Α’,ΕΚΔΟΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΣΛΑΝΗΣ,ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ,ΕΚ ΤΟΥ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ ΤΗΣ <<ΩΡΑΣ>>,1888, σελ.176