Η ΕΛΑΤΕΙΑ ΣΤΗΝ TABULA PEUTINGERIANA**

 O ρωμαϊκός αυτός υβριδικός χάρτης-πίνακας, σε περγαμηνή, είναι βασισμένος, στο ρωμαϊκό οδικό δίκτυο, και περιλαμβάνει συνδέσεις πόλεων και οικισμών, αποστάσεις και ενδείξεις σταθμών.....
 Σε πολλά σημεία, υπάρχουν ασάφειες και παραμορφώσεις, ενώ πολλές αντιστοιχίσεις είναι λανθασμένες, ίσως λόγω των διαδοχικών αντιγράφων.

Παρά ταύτα αποτελεί, πολύτιμο εργαλείο, για τήν κατανόηση τών δομών τής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, πού οι μεθοδικοί εκείνοι Ρωμαίοι δημιούργησαν, βασιζόμενοι βεβαίως, και στις αρχαιοελληνικές υποδομές. Οι Ρωμαίοι, επέτυχαν με την Pax Romana, να ενώσουν χώρες και πόλεις, με σχετική ασφάλεια, με μετρητές αποστάσεων, οδοδείκτες-μιλλιάρια, καταγράφοντας πολλές πληροφορίες, για τις επικοινωνίες μεταξύ τών πόλεων, χρήσιμες σήμερα, για τήν μελέτη τού πλέγματος οικονομικών, πολιτιστικών και κοινωνικών δεσμών και δομών, οι οποίες παρά τήν ρωμαϊκή επικυριαρχία, διατηρούσαν, μέσω κεκτημένων προνομίων, όπως η Ελάτεια, π.χ., ώς civitas libera et immunis, ( ελεύθερη και αφορολόγητη πόλη ), μία ελεγχόμενη ελευθερία επιλογών και σχέσεων.

Στο παρατιθέμενο τμήμα τής Tabula, fragm. pars I X Αθήναι τ μ 8, απεικονίζεται η κυρία οδός, Λάρισσα - Κραννώνα -Φάλαρα - Θάπεδον-Θερμοπύλες- Σκάρφεια - Ελάτεια. Η καταγραφή είναι άτακτη και περίεργη, αφού πολλά γεωγραφικά σημεία, δεν εμφανίζονται στην σωστή θέση, αλλά πρέπει να ληφθεί υπ’όψιν, ότι πρόκειται για πολύ πρώιμο χαρτογράφημα και όχι χάρτη με την σημερινή έννοια, αλλά για μια Tabula, όπως αποκαλείται. Αυτό δεν μειώνει καθόλου τήν αξία και σημασία της, άλλωστε αποτελεί και Μνημείο τής UNESCO, απολύτως χρήσιμο και ενδιαφέρον για τούς φιλίστορες, πού αγαπούν να διδάσκονται, πλοηγούμενοι, στα διασωθέντα, γραπτώς ομιλούντα στοιχεία, περί τών οδικών αξόνων, πού διευκόλυναν, τήν εξάπλωση τού εμπορίου, τήν διακίνηση τών αγαθών, αλλά και συνακόλουθα τών ιδεών και τού πολιτισμού.

Δεσπόζουσα και σημαντική θέση, κατείχε η Ελάτεια, στην Κεντρική Ελλάδα τότε, πού καταγράφεται, στήν Tabula, με τερματικό σταθμό, μιλλιάριο και διακριτή σήμανση, κυρίας πόλης. Αυτό μάλιστα, είναι διακριτά καίριο, ισχυρό σημείο, πού επιβεβαιώνει τήν σημασία τής παρουσία της, στήν κεντρική σκηνή τής Ιστορίας, επί χιλιετίες. Άλλωστε η Ελάτεια, υπήρξε διαχρονικά, εμπορικό και διαμετακομιστικό κέντρο, επιβεβαιωμένο, με την εύρεση τμήματος τού Διοκλητιανειου ‘Εδίκτου, πού αναφέρεται και στήν τιμολόγηση και εμπορία τών χρυσών, πιθανά και εργαστήρια Χρυσοχοΐας και επεξεργασίας πολυτίμων μετάλλων, ανάλογα. ( P.Paris Elatee la ville...Thorin Paris 1891 ), πού πάντα απευθύνονται, σε υψηλού επιπέδου καταναλωτές. Ήδη έχει δεχτεί τον Χριστιανισμό, λόγω τής μεγάλης διακίνησης ανθρώπων και ιδεών, και, Ιουδαίων εμπόρων, διαθέτει δε και επισκοπική έδρα, ( Notitiae episcopatuum ecclesiae Constantinopolitanae J. Darrouzes, Paris, Hieroklis Sunecdemus 643.8 codex Parisinus 1555a ). Τούς δύο επισκόπους, πού διεκρίθησαν, στήν ταραγμένη αυτή εποχή τών αιρέσεων και αμφισβητήσεων, με το βεληνεκές τών δράσεων των, γνωρίζουμε και με τα ονόματα τους, αφού ο Ηλιόδωρος το 347μ.χ. υπογράφει μεταξύ τών Πατέρων, στήν σύνοδο τής Σαρδικής, ενώ ο Αλέξανδρος στήν σύνοδο τής Κορίνθου, επιστολή πού απευθύνεται, στον αυτοκράτορα Λέοντα.

Η Ελάτεια φαίνεται να αποσύρεται από τήν ιστορική σκηνή, μετά τη2ν καταστροφική επιδρομή τών Γότθων, περί το 450 μ. Χ. και δεν αναφέρεται πλέον με το όνομα της, όπως οι περισσότερες αρχαίες πόλεις, αλλά παρόλα ταύτα η ζωή συνεχίζεται όπως προκύπτει, από τήν νομισματική κυκλοφορία και τα νεώτερα αρχαιολογικά ευρήματα τού εκτεταμένου ερειπιώνα, τής πόλης, στο χώρο της, πού υπήρξε κάποτε η μεγαλύτερη των Φωκέων.

** TABULA PEYTINGERIANA. Έλαβε το όνομα αυτό, από τον Γερμανό συλλέκτη C. Peytinger ( 1465-1547 ) πού διέσωσε, το πολύτιμο αυτό τεκμήριο. Είναι ίσως ο μοναδικός χάρτης, πού μας κληροδότησε η ρωμαϊκή εποχή. Φαίνεται να συμπληρώνεται συνεχώς από τον 1ο μ. X. αι. μέχρι τον 5ο, ενώ τον 13ο αντιγράφεται από ανώνυμο μοναχό, στο Colmar τής Αλσατίας. Υπάρχει επίσης μαρτυρία, για τήν Tabula, από τον Vegetius στήν Κωνσταντινούπολη, περί το 450μ.Χ. , πο2υ τήν αναφέρει ώς " Picta Itineraria ". Ο τυπογράφος Johannes Moretus εκτύπωσε ολόκληρο τον χάρτη στήν Αμβέρσα το 1598. Σήμερα βρίσκεται στήν Εθνική Αυστριακή Βιβλιοθήκη, στήν Βιέννη, χωρίς να είναι προσβάσιμη στο κοινό, ώς εύθραυστη.

Βιβλιογραφία,Tabula Peuntigeriana Codex Vidobonensis, Gratz 2004 P. Struzl, Itineraria Romana, Strecker & SchröDer, Stuttgart 1916.

Περιοχή συνημμένων