ΟΙ ΜΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΟΥΤΣΑΒΑΚΙΑ

Παρουσιάζει: ο Βίκτωρ Σαμπώ

Ο «Μάγκας» ήταν άντρας των λαϊκών αστικών στρωμάτων που χαρακτηριζόταν από υπερβολική αυτοπεποίθηση ή έπαρση, καθώς και από ιδιάζουσα εμφάνιση ή συμπεριφορά. .....

Ήταν ευκατάστατος, κοινωνικός, οξυδερκής αποδεκτός από όλη την γειτονιά. Η κάθε γειτονιά είχε τον μάγκα της. Ο λόγος του ήταν συμβόλαιο, «είχε μπέσα». Ο μάγκας εκτελούσε τον ρόλο του αστυνομικού και του δικαστή στη γειτονιά που ανήκε. Όταν οι παλιοί αθηναίοι είχαν μικροδιαφορές μεταξύ τους πήγαιναν στον μάγκα για να τις λύσει. Αυτός που δικαιωνόταν έδινε τον οβολό του στον μάγκα και αυτός που δεν δικαιωνόταν ήταν υποχρεωμένος να ακούσει τις εντολές του ασυζητητί. Διαφορετικά ο μάγκας έστελνε τα κουτσαβάκια για «να καθαρίσουν». 
Αυτοί ήταν γεροδεμένοι νέοι από πολύ χαμηλά κοινωνικά στρώματα. Ανήκαν στον κάθε μάγκα και τον υπηρετούσαν πιστά. Κατά μία θεωρεία το «κουτσαβάκης» προέρχεται από το όνομα ενός πειραιώτη βαρκάρη του 19^ου αι. που λεγόταν Δημήτριος Κουτσαβάκης. Αυτός κατατάχθηκε στο στρατό, υπηρέτησε ως δεκανέας του ιππικού της οθωνικής περιόδου και έγινε περιβόητος για τους ψευτοπαλικαρισμούς του. Το εξεζητημένο ντύσιμό του και τη βίαιησυμπεριφορά του μιμήθηκαν οι σύγχρονοί του νέοι του αθηναϊκού υποκόσμου κι έτσι «γεννήθηκε» η λέξη «κουτσαβάκης».

Κατ’ άλλη θεωρεία ονομάστηκαν έτσι επειδή περπατούσαν με ιδιόρρυθμο τρόπο, σα να κουτσαίνουν «και τούτο ένεκα πληγής δήθεν, την οποίαν έλαβον κατά τινά συμπλοκήν» ( για να δείξουν έτσι το νταηλίκι τους).

Ακόμα τους έλεγαν και «μόρτηδες» εκ της γαλλικής λέξεως «mort» που σημαίνει θάνατος, διότι κατά την επιδημία χολέρας στην Αθήνα, είχαν αναλάβει εργολαβικά το έργο του νεκροθάφτη ! Αλλά και «τραμπούκους», από τη φίρματων κουβανέζικων πούρων «trabucos», τα οποία τους κερνούσαν οι υποψήφιοι δήμαρχοι της εποχής, για να τουςυποστηρίξουν προεκλογικά με δυναμικό τρόπο, ασκώντας τρομοκρατία στο αντίπαλο στρατόπεδο. 

Επίσης οι υποψήφιοι δήμαρχοι τους επέλεγαν και με βάση την δύναμη της φωνής τους, ώστε να μπορούν να φωνάζουν δυνατά προεκλογικά συνθήματα και να δημιουργούν αέρα νίκης. Κάποιοι όμως από αυτούς δεν είχαν την δυνατότητα να φωνάζουν δυνατά και έτσι δεν επιλέγονταν, αφού «δεν έκαναν ούτε για ζήτω», εξ ου και η γνωστή μας φράση.

Συνηθισμένη εμφάνιση τους ήταν το μακρύ μουστάκι, τα μυτερά παπούτσια με γυρισμένες μύτες, το καβουράκι, το παντελόνι με ρίγα και το κομπολόι. Στη μέση φορούσαν τυλιχτό ζωνάρι, κυρίως για να κρύβουν τα μικρά όπλα -μαχαίρια και πιστόλια - που κουβαλούσαν. Συχνά άπλωναν μπροστά στην καρέκλα τους και πάνω στο έδαφος, την άκρη του μακριού ζωναριού τους και ορμούσαν εναντίον εκείνου που θα τολμούσε να το πατήσει.

Απ’ αυτή τη συνήθεια γεννήθηκε και η φράση «Απλώνει το ζωνάρι του για καβγά». Φορούσαν μόνο το ένα μανίκι απ' το σακάκι για να έχουν ευχέρεια όποτε χρειαζόταν στην κίνηση του μαχαιριού.

Αυτός ήταν ο τύπος του Κουτσαβάκη, που κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα είχε επιβληθεί σε διάφορες πόλεις και σε μερικές αθηναϊκές συνοικίες. Το βασίλειό τους όμως για ολόκληρες δεκαετίες, ήταν η συνοικία του Ψυρρή. Η «Πλατεία των Ηρώων» στου Ψυρρή, όπως και τα γύρω της στενά, αποτελούσαν μόνιμο στέκι και βασίλειο των Κουτσαβάκηδων…

ΠΗΓΗ: