ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ ΤΗΣ ΑΡΑΧΩΒΑΣ Του Γεωργίου Λ. Οικονόμου

Του Γεωργίου Λ. Οικονόμου

Η Αράχωβα, χτισμένη στις νότιες πλαγιές του Παρνασσού, έχει καιρικές ιδιαιτερότητες, σε σχέση με τα Β-ΒΑ ρεύματα. Εύλογο το ερώτημα πολλών φίλων επισκεπτών της. Πώς γίνεται να χιονίζει σε όλα τα ηπειρωτικά και η Αράχωβα να αποτελεί εξαίρεση απ’ τα φαινόμενα;....

Στο παρακάτω σημείωμα, προσπάθησα να αποτυπώσω λίγα λόγια για τους καιρούς της Αράχωβας, όπου η εμπειρία και η παρατήρηση πολλές φορές ξεπερνούν ακόμη και την προγνωσιμότητα των μοντέλων καιρού.

Όπως κάθε τόπος, έχει τον καιρό του, έτσι κι η Αράχωβα, λόγω του ανάγλυφου της, παρουσιάζει καιρικές ιδιαιτερότητες, τις οποίες οφείλει να γνωρίζει ένας μετεωρολόγος, λαμβάνοντας υπόψιν τη γνώση που αποκτάται από την εμπειρία των κατοίκων της Αραχωβας, η οποία είναι αποτυπωμένη σε αρκετό βαθμό και στη λαογραφία της.\

 Στην ευρύτερη περιοχή του Παρνασσού, με τη διέλευση μιας ατμοσφαιρικής διαταραχής, δημιουργούνται τοπικές κυκλοφορίες μέσης κλίμακας που οφείλονται στο πολύπλοκο ανάγλυφο και την επίδραση του Ιονίου, του Β. Αιγαίου και του Κορινθιακού κόλπου.

Ο προσανατολισμός μιας περιοχής, το υψόμετρο και η γειτνίαση της με τη θάλασσα είναι οι βασικότερες παράμετροι που καθορίζουν την κατανομή του υετού και της θερμοκρασίας.

Η Αράχωβα, χτισμένη στις νότιες πλαγιές του Παρνασσού, έχει μικρότερο αριθμό ημερών χιονόπτωσης και χιονοσκεπούς εδάφους σε σχέση με τις περιοχές ίδιου υψομέτρου που βρίσκονται στις Β‐ΒΑ πλευρές του βουνού. Κυρίαρχοι βέβαια είναι οι άνεμοι οι οποίοι παλαιότερα ονομάζονταν και καιροί.

Οι βασικοί καιροί της Αράχωβας που σχετίζονται με διαταραχές συνοπτικής κλίμακας αναφέρονται στη συνέχεια.

Έτσι λοιπόν τα  περισσότερα φαινόμενα στην Αράχωβα (υετός) παρατηρούνται, τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες.

Γενικότερα η Αράχωβα επηρεάζεται από τους νότιους και δυτικούς ανέμους, με συστήματα χαμηλών βαρομετρικών πιέσεων, που προέρχονται απ’ την περιοχή της Ιταλίας και της Αδριατικής θάλασσας.

Οι ΝΔ άνεμοι ανάλογα με τη διάταξη των βαρομετρικών συστημάτων και τη θέση του χαμηλού, φέρνουν στην Αράχωβα αρκετές βροχές και αξιόλογες χιονοπτώσεις στον Παρνασσό. Μπορεί όμως, όταν οι συνθήκες είναι τέτοιες (καιρός τύπου Π), η Αράχωβα να μείνει ανεπηρέαστη από φαινόμενα και η σχετικά κοντινή περιοχή του Μόρνου (Δυτική Φωκίδα), να παρουσιάζει ικανοποιητικά ύψη υετού (αποκλειστικός καιρός Δυτικής Ελλάδας).

Όταν η θερμοκρασία στην Αράχωβα είναι κοντά στους 0 βαθμούς Κελσίου, και παρουσιαστεί υετός με καιρό ΝΔ ρεύματος, τότε πέφτει αρκετό και πυκνό χιόνι.

Σε περιπτώσεις όμως που οι ΝΔ άνεμοι παίρνουν τη μορφή Λίβα, ανεβάζουν σημαντικά τη θερμοκρασία.

Οι Ν – ΝΑ άνεμοι είναι ίσως οι πιο υετοφόροι για την Αράχωβα με αρκετή ανατροφοδότηση από τον Κορινθιακό κόλπο και με πολύωρη εκδήλωση φαινομένων. Όταν οι θερμοκρασίες το χειμώνα είναι κατάλληλες, πέφτουν άφθονα χιόνια στον Παρνασσό, ενώ όταν έχουν την τάση να γυρίζουν σε ΒΑ ρεύμα, χαρίζουν αρκετές χιονοπτώσεις και στην Αράχωβα, (τοπικά λέγεται Γριπαίος). Γενικά, όταν οι θερμοκρασίες είναι αρκούντως χαμηλές, χιονίζει και στην Αράχωβα, ακόμα και με ανέμους του νότιου τομέα.

Επισημαίνεται, ότι τα φαινόμενα του εγκλωβισμού ψυχρών αερίων μαζών, που με την προσέγγιση του θερμού μετώπου, οδηγούν στην εκδήλωση χιονοπτώσεων, γενικά δεν παρατηρούνται στην Αράχωβα.

Οι ΒΔ άνεμοι (καιρός Βλαχιώτης), συνδέονται με άστατο καιρό, είναι αρκετά ασταθείς με γρήγορες εναλλαγές ηλιοφάνειας με συννεφιά, όπου εκδηλώνονται πρόσκαιρες και τοπικές μπόρες ή χιονομπόρες.

 Γενικά αυτός ο άνεμος που ονομάζεται και «Μέγας», χαρίζει στον Αραχωβίτικο ορίζοντα, καταπληκτική διαύγεια και ορατότητα,(ειδικά την περίοδο των Αλκυονίδων ημερών).

Ο ΒΑ άνεμος (Κατεβατός), που έχει στην Αράχωβα πέντε «ομπασιές», (εισόδους) είναι πολύ ψυχρός και πυκνός άνεμος (βαρύς), παίρνει τη μορφή ανεμοκαταρράκτη, που κατεβαίνοντας τις απότομες πλαγιές, αποκτά μεγάλη ταχύτητα.

Με την επικράτηση του «Κατεβατού», γενικά δεν παρατηρείται υετός, αλλά ορισμένες φορές ο κανόνας δεν ισχύει. Αυτό σχετίζεται με το κατακόρυφο shear του ανέμου, όπως αντίστοιχα συμβαίνει με το Βαρδάρη της Θεσσαλονίκης.

Έτσι λοιπόν οι ΒΑ άνεμοι δεν ευνοούν σε φαινόμενα την Αράχωβα σε σχέση με την ευρύτερη περιοχή του Παρνασσού και κυρίως τις βόρειες και ανατολικές περιοχές αυτού (Αμφίκλεια, Πολύδροσο, Επτάλοφος, Δαύλεια).

Αυτό οφείλεται, κυρίως, στο γεγονός, ότι οι υψηλές κορφές του Παρνασσού, που βρίσκονται βόρεια της Αράχωβας εμποδίζουν τη διέλευση του υετού που προέρχεται απ’ το Αιγαίο πέλαγος προς την Αράχωβα (ομβροσκιά), με αποτέλεσμα τα περισσότερα φαινόμενα να εστιάζονται στις προσήνεμες στο ΒΑ ρεύμα, περιοχές του Παρνασσού ενώ στην Αράχωβα παρατηρείται συνήθως ανοιχτός καιρός.

Όταν όμως οι μετεωρολογικές συνθήκες είναι τέτοιες που ο ΒΑ άνεμος αποκτήσει δυναμική, τότε κάποιες φορές ο υετός περνά και στην υπήνεμη περιοχή της Αράχωβας με φαινόμενα  (βροχή-χιόνι), ασθενούς ως μέτριας έντασης, ενώ σε πιο σπάνιες συνθήκες, ο Β-ΒΑ άνεμος παρουσιάζει τέτοια δυναμική ενέργεια (Κατεβατός), που πνέουν θυελλώδεις άνεμοι στην Αράχωβα, όπου το χειμώνα συνοδεύονται από παρασυρόμενο χιόνι και δημιουργούν μεγάλες καταστροφές. (Λέγεται πως αντίστοιχος καιρός είχε επικρατήσει το Νοέμβριο στα 1826, στην ιστορική μάχη της Αράχωβας).

Βιβλιογραφία:

• Οικονόμου Γεώργιος – Δαλαρούγκας Νικόλαος: Ο καιρός και το κλίμα της Αράχωβας 2014.

• Πρακτικά 1^ης Επιστημονικής Ημερίδας Μετεωρολογίας, 2014, Αράχωβα Βοιωτίας, υπό την αιγίδα του Arahovameteo group.: ΣΙΟΥΤΑΣ Μ. – ΖΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Δ.- ΜΑΖΑΡΑΚΗΣ Ν. – ΦΛΟΚΑ ΕΛ. – ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΑΙΚ.

• Οικονόμου Γεώργιος: Καταγραφή του αραχωβίτικου καιρού, απ’ τη λαογραφία στη σύγχρονη επιστημονική σκέψη, 2008.