Ανακαλύπτοντας το αλπικό μεγαλείο των Βαρδουσίων (Μέρος Β')

Την επόμενη ημέρα ξεκινάμε την ανάβαση στον Κόρακα. Ακολουθούμε τον χωματόδρομο που ανεβάζει προς το δεύτερο καταφύγιο, του Π.Ο.Α....



Διαβάστε:
Ανακαλύπτοντας το αλπικό μεγαλείο των Βαρδουσίων (Μέρος Α')

Αφήνοντας πίσω μας το καταφύγιο. Στο βάθος το Βουνό της Χωμήριανης και πιο πίσω η Οίτη

Πορεία προς το καταφύγιο του Π.Ο.Α. που φαίνεται στο βάθος

Στο καταφύγιο του Π.Ο.Α. στρίβουμε αριστερά, ακολουθώντας πιστά τα κόκκινα σημάδια στα βράχια και αρχίζουμε να ανηφορίζουμε τη μεγάλη επικλινή πλαγιά με τα εντυπωσιακά λούκια στην κατάληξή της.

Στην αρχή της επίπονης ανάβασης. Σε πρώτο πλάνο το καταφύγιο του Π.Ο.Α.Αριστερά οι κορυφές των δυτικών Βαρδουσίων και δεξιά το Βουνό της Χωμήριανης

Ανάβαση στην ανηφορική πλαγιά ακολουθώντας πιστά τη σήμανση

Εντυπωσιακοί βράχινοι σχηματισμοί

Πανόραμα δυτικών Βαρδουσίων

Όσο ανεβαίνουμε η κλίση μεγαλώνει, θα φτάσει τις 40 με 45 μοίρες περίπου. Αυτό σημαίνει ότι τον χειμώνα με τα χιόνια η ανάβαση αποκτά μεγάλο βαθμό δυσκολίας και επικινδυνότητας. Στόχος μας είναι οι «Πόρτες», το πέρασμα στον Μέγα Κάμπο.

Η θέα κόβει την ανάσα. Βλέπουμε το καταφύγιο του Π.Ο.Α., αριστερά το φαρδύ διάσελο Μετερίζια και στο βάθος οι Σούφλες

Ανεβαίνοντας το επικλινές λούκι

Βγαίνοντας στις «Πόρτες», σε υψόμετρο 2.390 μ. περίπου, απλώνεται μπροστά μας το εντυπωσιακό αλπικό οροπέδιο του Μέγα Κάμπου. Ακριβώς απέναντί μας στέκεται αγέρωχος ο Κόρακας.

Οι Πόρτες, το πέρασμα στον Μέγα Κάμπο. Στο βάθος ξεπρόβαλε ο Κόρακας

Ο Μέγας Κάμπος και στο βάθος ο Κόρακας

Αρχίζουμε να κατηφορίζουμε στη βάση του Μέγα Κάμπου. Αν και το μονοπάτι κινείται στη δεξιά πλευρά του Μέγα Κάμπου, εμείς κινηθήκαμε ευθεία και σύντομα βρεθήκαμε στη βάση της κορυφής. Ένα-δυο περάσματα που θέλουν προσοχή και πατήσαμε την κορυφή.

Πορεία προς τον Κόρακα

Τα τελευταία μέτρα πριν την κορυφή

Ο Μέγας Κάμπος

Στην κορυφή με φόντο το βουνό της Χωμήριανης

Στο τελευταίο πέρασμα λίγα μέτρα κάτω από την κορυφή, χρειάζεται να επιδείξουμε ιδιαίτερη προσοχή, ιδιαίτερα όταν είναι χιονισμένο, επειδή είναι εκτεθειμένο και η παρουσία ενός σχοινιού, έστω και για ψυχολογικούς λόγους ίσως είναι απαραίτητη.

Η Γκιώνα δεξιά και η Οίτη αριστερά από τον Κόρακα

Το συνολικό μήκος της πορείας μας είναι 2,84 χλμ. Η υψομετρική διαφορά ανάβασης ήταν 580 μ. και χρειαστήκαμε περίπου 2,5 ώρες για να την ολοκληρώσουμε.

Για την κατάβαση έχουμε τρεις επιλογές:
α) Επιστροφή από τα ίδια στο καταφύγιο. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να κατέβουμε από εκεί που ανεβήκαμε, γι’ αυτό θα πρέπει να έχουμε σαφή εικόνα για την ακριβή τοποθεσία του σημείου εισόδου μας στον Μέγα Κάμπο, δηλαδή τις «Πόρτες», που είναι και το ασφαλέστερο πέρασμα ανάβασης και κατάβασης.
β) Κατάβαση στον Αθ. Διάκο από το περιβόητο «Ασανσέρ». Πρόκειται για μια πολύ θεαματική direct κατάβαση στο χωριό που θα δοκιμάσει τις αντοχές των γονάτων σας. Δεν υπάρχουν σημάδια, αλλά η πορεία είναι προφανής. Φτάνοντας στον χαρακτηριστικό βράχο (1.622 μ.), τον περνάμε από αριστερά, μπαίνουμε στο πυκνό ελατόδασος και φτάνουμε στο χωριό.
γ) Κατάβαση από τα πλατώματα των «Κοπρισιών», όπου θα συναντήσουμε το μονοπάτι που έρχεται από τον Πρ. Ηλία στα 1.600 μ. υψόμετρο. Και εδώ η κλίση είναι μεγάλη και η κατάβαση είναι μια πραγματική δοκιμασία για τα γόνατα. Αυτή τη διαδρομή επιλέξαμε εμείς για την κατάβασή μας.

Κατεβαίνοντας από τις Κοπρισιές με φόντο την Οίτη. Στα δεξιά μας η εντυπωσιακή κόψη του Κόρακα

Στην αρχή κατεβαίνουμε από την κορυφή στον Μέγα Κάμπο. Από έναν χαρακτηριστικό βράχο (που είναι κομμένος στα δυο) στρίβουμε δεξιά με κατεύθυνση ανατολικά, βορειο-ανατολικά. Αρχίζουμε να χάνουμε ύψος έχοντας στα δεξιά μας την επιβλητική κόψη του Κόρακα, ενώ στο βάθος βλέπουμε την κορυφογραμμή της Οίτης. Σημάδια δεν υπάρχουν αλλά η πορεία είναι εμφανής. Κινούμαστε με πορεία προς έναν χαρακτηριστικό μυτερό βράχο.

Το ανάπτυγμα της κόψης του Κόρακα

Κατεβαίνοντας από τις Κοπρισιές. Πίσω μας διακρίνεται ο Κόρακας (αριστερά)

Από εκεί κι ύστερα φροντίζουμε να κινούμαστε κάτω από τη βράχινη κόψη στα δεξιά μας, τραβερσάροντας μια επικλινή πλαγιά με σάρες, μέχρις ότου συναντήσουμε γκρεμισμένη στάνη (ξερολιθιές), οπότε και αρχίζουμε να κατηφορίζουμε στα αριστερά μας. Θα περάσουμε ένα ρέμα από αριστερά (ουσιαστικά από το σημείο που ξεκινάει) και λίγο πιο πέρα θα συναντήσουμε σημάδια και κούκους τα οποία και ακολουθούμε.

Το βουνό της Χωμήριανης

Ένα δύσκολο πέρασμα κατά την κατάβαση

Τραβερσάρουμε την πλαγιά κάτω από του Γκιώνη το Πλάι και πέφτουμε πάνω στον χωματόδρομο που έρχεται από τον Πρ. Ηλία. Από εκεί κι έπειτα ακολουθούμε τη διαδρομή της ανάβασης μέχρι να φτάσουμε στον Αθ. Διάκο.

Πλησιάζοντας στον Πρ. Ηλία. Ο Αθ. Διάκος με φόντο την Γκιώνα

Η εκκλησία του Προφήτη Ηλία

Ο Αθ. Διάκος και η Γκιώνα όπως φαίνονται από την εκκλησία του Πρ. Ηλία

Παρακάτω παραθέτω αυτούσιες τις πολύ σωστές και αναλυτικές οδηγίες-συμβουλές για μια ασφαλή ανάβαση στον Κόρακα που βρήκα στην ιστοσελίδα http://oinoxori.gr και είναι του Ιωάννη Γκοτζιά:

"Για τις Πόρτες ακολουθούμε το μονοπάτι που ξεκινά από τα καταφύγια, και μετά το καταφύγιο του Π.Ο.Α. υπάρχει σήμανση που υποδεικνύει το σημείο ανάβασης για την κορυφή. Η κλίση της πλαγιάς δεν θα μας δυσκολεύσει. Το μονοπάτι ανεβαίνει με μικρή κλίση και μόνο τα σημεία ψηλά στην πλαγιά που είναι εκτεθειμένα δημιουργούν καθυστερήσεις, αν δεν τα περάσουμε με προσοχή. Η επικινδυνότητα οφείλεται κυρίως στις πτώσεις πέτρας, από προπορευόμενα άτομα που βρίσκονται ψηλότερα και περπατούν στα σαθρά. Άρα χρειάζεται να εφαρμόσουμε κανόνες ασφαλείας για «παράλληλη κίνηση». Μια σωστή απόφαση είναι να κάνουμε υπομονή ώσπου να απομακρυνθεί η προπορευόμενη ομάδα, ώστε να μην βρεθούμε πίσω και σε χαμηλότερο επίπεδο. Αν αποφύγουμε να εκτεθούμε σε αυτόν τον κίνδυνο, μένει μόνο η έμμεση επικινδυνότητα από τη δυσκολία που έχει κάποιος σε αυτού του είδους τα πεδία. Το τελευταίο κομμάτι πριν την έξοδο μας στο Μέγα Κάμπο χρειάζεται προσοχή και καλό είναι βγαίνοντας από τη διαδρομή να παρατηρούμε σημάδια επιστροφής. Αυτό θα μας διευκολύνει σε περίπτωση που ανεβούμε και το χειμώνα, καθώς οι Πόρτες είναι το μοναδικό ασφαλές πέρασμα ανόδου και καθόδου. Από εδώ η θέα είναι κάτι παραπάνω από εκπληκτική. Ένα οροπέδιο, σχεδόν σε διαστάσεις γηπέδου και στο βάθος η ψηλότερη κορυφή των Βαρδουσίων, ο Κόρακας (2.495 μ.). Το τελευταίο αυτό κομμάτι είναι εύκολο και μέχρι την κορυφή δεν υπάρχουν πολλές δυσκολίες.

Π Ρ Ο Σ Ο Χ Η όμως στο μικρό πέρασμα, δέκα μέτρα πριν την κορυφή, όπου για τρία-τέσσερα βήματα βρισκόμαστε εκτεθειμένοι στο κενό που δεν δικαιολογεί λάθος. Αν έχετε μαζί σας σχοινί και καρφιά ορειβασίας και γνωρίζετε την πρακτική ασφάλισης σε βράχο, είναι συνετό να κάνετε χρήση, ώστε τα μέλη της ομάδας που δεν έχουν την απαιτούμενη εμπειρία να το χρησιμοποιήσουν. Και μην σκεφτείτε ότι είναι ντροπή να κρατηθούμε από το σχοινί. Το βουνό δεν θα μας χαριστεί σε ενδεχόμενο λάθους.

Τα δυτικά Βαρδούσια χιονισμένα

Επιστροφή: Κόρακας–Πόρτες: Προσοχή και πάλι στο σημείο μετά την κορυφή, καθώς κινούμαστε σε βραχώδες πεδίο και για κάποια λίγα, αλλά εκτεθειμένα στο κενό μέτρα δεν επιτρέπεται σφάλμα. Η είσοδος στις Πόρτες ξεχωρίζει από το μεγάλο βράχο, αλλά αν δεν προσέξουμε το σημείο, κάθε άλλη έξοδος –όπως για παράδειγμα τα λούκια (οι νεροσυρμές που σχηματίζονται ανάμεσα στα βράχια) είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για κατάβαση– πόσο μάλλον, αν δεν υπάρχει σαφής εμπειρία ή αν υπάρχει κάποιο μέλος στην ομάδα που ανεβαίνει για πρώτη φορά. Η επιστροφή από το ίδιο μονοπάτι της πλαγιάς είναι η ασφαλέστερη. Με την είσοδό μας στις Πόρτες ακολουθούμε το μονοπάτι και είμαστε προσεκτικοί στα εκτεθειμένα σημεία και ειδικά στα περάσματα μετά την πρώτη αναγκαστική πορεία αριστερά. Προσεκτικοί είμαστε καθ’ όλη την κατάβαση μας λόγω της μορφολογίας του πεδίου. Υπάρχουν σαθρά και πέτρες σε απότομα κατηφορικά σημεία. Θεωρώ ότι αν κινηθούμε με προσοχή δεν υπάρχει πρόβλημα, όπως επίσης προσοχή χρειάζεται αν συγχρόνως με εμάς ανεβαίνουν και άλλα άτομα, σε ψηλότερα ή χαμηλότερα σημεία. Η πτώση πέτρας είναι συχνό φαινόμενο. Η όλη πορεία θα εξελιχθεί ασφαλέστερα και πιο άνετα αν χρησιμοποιούμε ορειβατικά μπαστούνια.

Κατασκήνωση στο Μέγα Κάμπο: Για όσους θελήσουν να διανυκτερεύσουν στο οροπέδιο, το πεδίο είναι κατάλληλο, αν και μια ανάβαση και κατάβαση με τον απαιτούμενο εξοπλισμό χρειάζεται πάλι προσοχή. Το μονοπάτι για τις Πόρτες μας ανεβάζει με σχετική ασφάλεια, αλλά στο βουνό δεν είναι τίποτα δεδομένο. Ειδικά όταν έχουμε σακίδιο γεμάτο εξοπλισμό camping, καλό θα είναι να φιξάρουμε σχοινί στα περάσματα που κρίνουμε επικίνδυνα και ιδιαίτερα στο τελευταίο κομμάτι της διαδρομής. Θα πείτε υπερβολή, αλλά είναι καλό να εφαρμόζονται οι κανόνες ασφάλειας σε ένα πεδίο που δεν σηκώνει κανένα λάθος. Κατά την παραμονή μας στο οροπέδιο μόνο οι καιρικές συνθήκες μπορεί να είναι εμπόδιο, ειδικά όταν φυσούν ισχυροί Β/ΒΑ άνεμοι που τα σαρώνουν όλα. Κάτι που δεν πρέπει να αψηφούμε είναι η ομίχλη και η χαμηλή νέφωση, καθώς σε περίπτωση που μας κλείσει ο καιρός δεν υπάρχει δρόμος διαφυγής παρά μόνο οι Πόρτες.

Καταφύγια Π.Ο.Α. και Ε.Ο.Σ. Άμφισσας–Προφήτης Ηλίας–Αθανάσιος Διάκος: Ουσιαστικά η επιστροφή μας μετά τα καταφύγια γίνεται από το ίδιο μονοπάτι (Ε4).

Χειμερινό πανόραμα δυτικών Βαρδουσίων, Χωμήριανης και Μουσουνιώτικων Λιβαδιών

Τα Βαρδούσια το χειμώνα: Όσοι επισκεφτούν τα Βαρδούσια χειμώνα θα συναντήσουν εντελώς διαφορετικές συνθήκες, που θυμίζουν έντονα μικρογραφία των Άλπεων. Από την πλευρά του Αθανάσιου Διάκου, τα χιόνια αρχίζουν συνήθως από την περιοχή του Προφήτη Ηλία και καλύπτουν όλη τη διαδρομή ως την κορυφή. Σε περίοδο μεγάλης χιονόπτωσης η επικινδυνότητα που αντιμετωπίζουμε στις πλαγιές των Σκόρδων Μουσουνίτσας είναι μεγάλη, όπως μεγάλος είναι ο κίνδυνος και η συχνότητα πτώσης χιονοστιβάδας!!! Ο χωματόδρομος χάνεται κάτω από τα χιόνια και ακολουθούμε αυστηρά τα κολωνάκια πορείας που σηματοδοτούν τη διαδρομή μέχρι τα καταφύγια. Τις πλαγιές των Σκόρδων Μουσουνίτσας και Σκόρδων Πιτιμάλικου, που ορθώνονται αριστερά μας, είναι συνετό να τις διανύουμε νωρίς το πρωί. Επίσης, αν το χιόνι είναι πολύ παγωμένο, για αυτές τις τραβέρσες είναι απαραίτητο να χρησιμοποιούμε κραμπόν. Κατά τις απογευματινές ώρες το χιόνι αλλάζει σύσταση και από μαλακό γίνεται απότομα παγωμένο (σκληρό), λόγω του ψυχρού αέρα και είναι εύκολο να έχουμε μοιραία πτώση. Κατά την ανάβαση στην κορυφή Κόρακας, αν έχουμε επιλέξει τη διαδρομή που περνά από τις Πόρτες, θα μας είναι απαραίτητη η χρήση χειμερινού εξοπλισμού, όπως κραμπόν και αλουμινογωνίες (για τη δυνατότητα ασφάλισης με σχοινιά). Όλες οι άλλες διαδρομές στον ορεινό όγκο των Βαρδουσίων, χαρακτηρίζονται ως διαδρομές χειμερινής αναρρίχησης και η γνώση και χρήση του χειμερινού εξοπλισμού αναρρίχησης επιβάλλονται.

Τα Σκόρδα Πιτιμάλικου

Η ανάβαση μέχρι το Μέγα Κάμπο και τον Κόρακα συχνά επιφυλάσσει ακόμη έναν κίνδυνο, αυτόν του wind chill (παγωμένος άνεμος). Ο παγωμένος αυτός άνεμος είναι ένα καιρικό φαινόμενο που κατεβάζει απότομα, επικίνδυνα και ύπουλα τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος και παρατηρείται σε όλες τις εποχές του χρόνου. Ακόμα κι αν η ανάβαση ως το Μέγα Κάμπο μας φανεί εύκολη, προτείνω και είναι καλό, να φιξάρουμε σχοινί σε όλο το μήκος (τελευταίο μέρος) της διαδρομής για τη ράχη του Κόρακα. Είναι απαραίτητη η χρήση κραμπόν και πιολέ και κράνους. Για την κατάβαση, δυσκολία υπάρχει από τον Κόρακα ως το Μέγα Κάμπο, στο σημείο που είναι εκτεθειμένο, λίγα μέτρα μετά την κορυφή. Το επόμενο σημείο δυσκολίας είναι από τις Πόρτες έως και τα μέσα της πλαγιάς που φτάνει στα καταφύγια. Επειδή συνήθως η επιστροφή γίνεται προς το μεσημέρι, προσέχουμε τη συσσώρευση όγκων χιονιού στα λούκια, όταν ο καιρός είναι ζεστός μετά από χιονόπτωση. Επίσης αποφεύγουμε τις κορνίζες που τυχόν έχουν σχηματιστεί στις προεξοχές των βράχων. Ο λόγος είναι ότι, με την άνοδο της θερμοκρασίας ο όγκος του χιονιού μπορεί να ζεσταθεί, να ξεκολλήσει απότομα και να κυλήσει με ταχύτητα στην πλαγιά, δημιουργώντας μικρή ή μεγάλη χιονοστιβάδα. Δύο είναι οι τρόποι να φτάσουμε ως τα καταφύγια: κατεβαίνοντας την πλαγιά κάθετα, αν η εμπειρία μας αρκεί γι’ αυτό το επιχείρημα, ή τραβερσάροντας με κλίση. Όσο θελκτικό αν είναι το τοπίο και όσο μαγευτική κι αν ακούγεται μια περιπέτεια στα Βαρδούσια χειμώνα, καλό θα είναι να εκτιμήσουμε σωστά την εμπειρία, τις γνώσεις και τις ικανότητές μας. Ας ανεβούμε το χειμερινό βουνό με το ανάλογο δέος και σεβασμό".

Σε περίπτωση που οι καιρικές συνθήκες δεν επιτρέπουν την ασφαλή ανάβαση στον Κόρακα, υπάρχει μια καλή εναλλακτική ανάβαση, αυτή στο Βουνό της Χωμήριανης (2.294 μ.), την ψηλότερη κορυφή του Βορείου συγκροτήματος των Βαρδουσίων. Αν, βέβαια, υπάρχει παγωμένο χιόνι, τότε ο βαθμός δυσκολίας της ανάβασης μεγαλώνει μιας και η κλίση της πλαγιάς που ανεβαίνουμε είναι αρκετά μεγάλη.

Η πορεία από το καταφύγιο του Ε.Ο.Σ. Άμφισσας

Ανεβαίνοντας την επικλινή πλαγιά της Χωμήριανης

Με αφετηρία το καταφύγιο του Ε.Ο.Σ. Άμφισσας (1.900 μ.) θα κατέβουμε στη θέση «Σταυρός» (1.750 μ. περίπου). Διασχίζουμε κάθετα τον χωματόδρομο και αρχίζουμε να ανεβαίνουμε την νότια πλαγιά του Βουνού της Χωμήριανης.

Η διαδρομή που ακολουθούμε για την ανάβαση στο καταφύγιο του Ε.Ο.Σ. Άμφισσας όπως φαίνεται από τη Χωμήριανη

Όσο ανεβαίνουμε η κλίση μεγαλώνει. Αφού καλύψουμε 500 μ. υψομέτρου ανάβασης «βγαίνουμε» στην προκορφή του Βουνού της Χωμήριανης (περίπου 2.250 μ.). Η κυρίως κορυφή φαίνεται στο βάθος.

Συνεχίζουμε την πορεία μας με κατεύθυνση βόρεια, κινούμενοι πάνω στο διάσελο μεταξύ των δυο κορυφών, έχοντας υπέροχη θέα στα αριστερά μας των κορυφών του Δυτικού συγκροτήματος των Βαρδουσίων και σύντομα χωρίς δυσκολίες φτάνουμε στην κορυφή. Επιστροφή από τα ίδια.

Τα δυτικά Βαρδούσια από τη Χωμήριανη

Στα Βαρδούσια υπάρχουν άφθονες αναρριχητικές διαδρομές, κατά βάση στο νότιο και δυτικό συγκρότημα. Στα Σκόρδα Μουσουνίτσας υπάρχουν τρία χαρακτηριστικά λούκια, τα οποία τον χειμώνα δημιουργούν εντυπωσιακές αναρριχητικές διαδρομές. Στα Σκόρδα Πιτιμάλικου οι διαδρομές είναι επίσης πολλές. Η τοποθεσία των Σκόρδων με τη βορινή κατεύθυνση συχνά δημιουργεί πάγο, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται όμορφες χειμερινές αναρριχητικές διαδρομές, με το χιόνι να διατηρείται μέχρι και τα τέλη Μαΐου. Όμορφες χειμερινές διαδρομές υπάρχουν επίσης στο Πάνω και Κάτω Ψηλό, στου Γκιώνη το Πλάι και στα νότια του Κόρακα.

Οι απόκρημνες πλαγιές των Σκόρδων Πιτιμάλικου από το καταφύγιο του Ε.Ο.Σ. Άμφισσας, το πιο δημοφιλές πεδίο χειμερινής αναρρίχησης στην Ελλάδα

Παρά το μέγεθος και την ποιότητα του χιονιού που δέχονται κάθε χειμώνα, τα Βαρδούσια έχουν γλιτώσει από την επέλαση των χιονοδρομικών κέντρων, διατηρώντας σε μεγάλο βαθμό την αγριότητα του φυσικού περιβάλλοντός τους. Πάντως το βουνό προτείνεται για ορειβατικό σκι. Παρόλα αυτά, οι δρόμοι που έχουν ανοιχτεί –κυρίως για την εξυπηρέτηση των κτηνοτρόφων- έχουν πληγώσει την εικόνα του βουνού, ενώ το καλοκαίρι γεμίζουν από αυτοκίνητα.

Το φεγγάρι ξεπροβάλει πάνω από τις απόκρημνες πλαγιές των Βαρδουσίων

Τα χαρακτηριστικά μυτίκια του Κάτω Ψηλού, ο ελικοειδής όγκος του Γιδοβουνίου, οι χαρακτηριστικές κορυφές στις Σούφλες, η κόψη της Αλογόραχης, ο μεγαλοπρεπής Μέγας Κάμπος, η κορυφή του Γκιώνη το Πλάι και ο αγέρωχος Κόρακας, είναι κορυφές που σε μαγνητίζουν και σε μαγεύουν. Ένας ορειβατικός παράδεισος για όσους αναζητούν κάτι πιο δύσκολο και οριακό και ένα πραγματικό σχολείο για τους νεοεισερχόμενους στον κόσμο της ορειβασίας.

Τα Βαρδούσια είναι δύσκολο βουνό, ειδικά τον χειμώνα, οπότε και χρειάζονται εμπειρία και πολύ καλό εξοπλισμό, ενώ τις υπόλοιπες εποχές θα απαιτήσουν το μέγιστο των δυνάμεών σας για να γνωρίσετε. Δικαιωματικά θεωρούνται ένα από τα πιο άγρια και εντυπωσιακά βουνά της Ελλάδας και μαζί με την Γκιώνα δημιουργούν ένα καθαρό αλπικό τοπίο που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει με αντίστοιχα της κεντρικής Ευρώπης.
Θα ήθελα να τελειώσω αυτήν την παρουσίαση παραθέτοντας ένα καταπληκτικό video, με τίτλο "Vardousia in August", την επιμέλειa του οποίου είχε ο Κωνσταντίνος Παπανικολάου. Απολαύστε το:

Πηγές

naturagraeca.com
mountainsgreece.com
klepanafpaktias.blogspot.gr
panas.gr
fokida.gr
http://hikingexperience.blogspot.gr/