ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ.ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΕΘΝΕΓΕΡΤΗΣ "Όποιος ελεύθερα συλλογάται, καλά συλλογάται"

Του"Γ"{Επιλογή  και  σύνδεση  κειμένων, εικόνων  και  βίντεο}

Στις  24  Ιουνίου του  1798  πέθανε   ύστερα  απο  βασανιστήρια  o  Ρήγας  Φεραίος. Γεννήθηκε  το 1757  στο  Βελεστίνο  Μαγνησίας. .....
Το πραγματικό του όνομα ήταν Αντώνιος Κυριαζής.   Τα πρώτα του γράμματα λέγεται ότι τα διδάχθηκε από ιερέα του Βελεστίνου και κατόπιν στη Ζαγορά.  Για περαιτέρω μόρφωση  ο  πατέρας  του  τον  έστειλε  στα  Αμπελάκια.

 Στην ηλικία των είκοσι ετών σκότωσε στο Βελεστίνο έναν Τούρκο πρόκριτο, επειδή του είχε συμπεριφερθεί δεσποτικά, και κατέφυγε στο Λιτόχωρο του Ολύμπου, όπου κατατάχθηκε στο σώμα των αρματολού θείου του Σπύρου Ζήρα. 

                                   

                      

Αργότερα ο Ρήγας Φεραίος βρίσκεται στο Αγιο Ορος, φιλοξενούμενος του ηγουμένου της μονής Βατοπεδίου, Κοσμά με τον οποίο και ανέπτυξε στενή φιλία. Στο Αγιον Ορος έμεινε πολύ λίγο.

Ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη, μετά από πρόσκληση του Πρέσβη της Ρωσίας για σπουδές, στην οικία του οποίου γνώρισε τον Πρίγκιπα Αλέξανδρου Υψηλάντη. Εκεί εργάστηκε ως γραμματικός του Αλέξανδρου Υψηλάντη ο οποίος και φρόντισε για τη μόρφωση του. Εκείνη την περίοδο αρχίζει να υπογράφει με το όνομα Βελεστινλής. Το επίθετο Φεραίος θα του το έδιναν αργότερα σύγχρονοι αλλά και μεταγενέστεροι λόγιοι. Στην Πόλη διεύρυνε τις σπουδές του στη Γαλλική και τη Γερμανική γλώσσα. Όταν ο Υψηλάντης έφυγε για το Ιάσιο, προκειμένου να γίνει ηγεμόνας της Μολδαβίας, ο Ρήγας Φεραίος τον ακολούθησε. 

                                                                 

                                  

                            

Μετά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο και την ήττα της Τουρκίας  ο Ρήγας Φεραίος κατέφυγε στη Βιέννη, την οποία έκανε έδρα της επαναστατικής δράσης του. Το 1790 που φθάνει στη Βιέννη τυπώνει τα δύο πρώτα του βιβλία: Το "Σχολείο των ντελικάτων εραστών" και το "Φυσικής Απάνθισμα"  (σε αυτό το βιβλίο περιλαμβάνεται και η φράση : «Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά»). Ωστόσο, η επαναστατική του δράση θα ξεκινήσει ουσιαστικά το 1796. Τότε εκδίδει μια σειρά από Χάρτες, μεταξύ των οποίων και η Χάρτα της Ελλάδος. Παράλληλα παίρνει μια σειρά από ηγετικές πρωτοβουλίες, συγκεντρώνει τους έλληνες του εξωτερικού και τους μυεί στον επαναστατικό αγώνα.  

ΓΡΑΦΟΥΝ ΟΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ  "ΚΑΛΕΝΤΗ" ΓΙΑ ΤΟ  ΒΙΒΛΙΟ  ΤΟΥ  ΓΙΑΝΝΗ  ΜΑΡΡΕ  ΡΗΓΑΣ  ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ  ΚΑΙ  ΕΘΝΕΓΕΡΤΗΣ.....

......"Ο  εθνεγέρτης  και μάρτυρας  Ρήγας  Βελεστινλής τιμάται  όσο  λίγοι  από  το  έθνος  μας  για  τους  αγώνες  του  και  για  τη  θυσία  του.......Κύρια  χαρακτηριστικά  της  προσωπικότητας  του    Ρήγα  ήταν η  αγάπη  για  την  πατρίδα  και  την  ελευθερία.......Τα  χαρακτηριστικά  αυτά τα  παρουσιάζει  γλαφυρά στο  βιβλίο  του  ο  Γιάννης  Μαρρές ,ο οποίος  έχοντας  μελετήσει  όλες  τις  ιστορικές  πραγματείες συνέθεσε  ένα  κείμενο κατατοπιστικό,εκλαικευτικό  και  ωραίο".

                                     

 Ο Ρήγας απέβλεπε στην απελευθέρωση και ενοποίηση όλων των Βαλκανικών λαών και φυσικά όλου του ελληνικού στοιχείου που ήταν διασκορπισμένο στην Ανατολή και τα ευρωπαϊκά κέντρα. Επηρεασμένος από τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, πίστεψε βαθιά στην ανάγκη της επαφής των Ελλήνων με τις νέες ιδέες που σάρωναν την Ευρώπη και αυτό τον ώθησε στη συγγραφή ή μετάφραση βιβλίων σε δημώδη γλώσσα και τη σύνταξη της Χάρτας, ενός μνημειώδους για την εποχή του χάρτη, διαστάσεων 2,07 x 2,07 μ, που αποτελείτο από επί μέρους τμήματα.

                                                    

                                      Ο Ρήγας Φεραίος στα μέρη της Εύβοιας, έργο Νίκου Εγγονόπουλου.

Οι πληροφορίες για τη μυστική επαναστατική δράση του Ρήγα είναι ασαφείς και προέρχονται κυρίως από μαρτυρίες βιογράφων και και πληροφορίες τις οποίες απέσπασε η ανάκριση των Αυστριακών αρχών μετά τη σύλληψη του Ρήγα και των συντρόφων του. Το συμπέρασμα ούτως ή άλλως είναι ότι δεν υπήρχε οργανωμένος επαναστατικός συνομωτικός πυρήνας αλλά διάσπαρτες επαφές με ομοεθνείς, τους οποίους διήγειρε ο επαναστατικός ενθουσιασμός του Ρήγα. Η τελευταία φάση προετοιμασίας του συνδέεται με δύο επαναστατικές προκηρύξεις, το Επαναστατικό Μανιφέστο και την Προκήρυξη, που τυπώθηκε σε μεγάλο αριθμό αντιτύπων. Οι δύο προκηρύξεις στάλθηκαν στον Αντώνη Νιώτη στην Τεργέστη, για να τα παραλάβει ο Ρήγας και να τα προωθήσει στην Ελλάδα. 

                      

                                             

                                                         

Η επιστολή, όμως, με την οποία ενημέρωνε ο Ρήγας για την αποστολή των εντύπων του, έπεσε στα χέρια του Δημητρίου Οικονόμου, εμπορικού συνεργάτη του Αντώνιου Κορωνιού, προς τον οποίο απευθυνόταν η επιστολή. Ο Οικονόμου κατέδωσε και τους δύο στην αυστριακή αστυνομία. Ο Ρήγας συνελήφθη στην Τεργέστη την 1η Δεκεμβρίου του 1797. Μετά την σύλληψη του θα αποπειραθεί να αυτοκτονήσει χρησιμοποιώντας ένα κοντυλομάχαιρο, όπως ανέφερε η σχετική έκθεση. Κατόπιν οδηγήθηκε στη Βιέννη, όπου ανακρίθηκε μαζί με τους υπόλοιπους συντρόφους του. 

                               

                                     

Κατάληξη των ανακρίσεων, σε συνδυασμό με τις συνεννοήσεις με τον Σουλτάνο, ήταν να εκτοπισθούν από τους συλληφθέντες οι Αυστριακοί και άλλων εθνοτήτων υπήκοοι, εκτός από τους Οθωμανούς, που απελάθηκαν. Ο Ρήγας και οι επτά σύντροφοί του που ανήκαν στην ίδια κατηγορία, με συνοδεία των αυστριακών αρχών παραδόθηκαν στις 10 Μαΐου 1798 στον Τούρκο καϊμακάμη του Βελιγραδίου και φυλακίστηκαν στον πύργο Νεμπόισα, παραποτάμιο φρούριο του Βελιγραδίου. Εκεί, ύστερα από συνεχή βασανιστήρια, στις 24 Ιουνίου του 1798, στραγγαλίστηκαν και τα σώματά τους ρίχτηκαν στον Δούναβη.

Ο Ρήγας πεθαίνοντας είπε : 

" Λύσσαξε Τούρκε!
Δεν εξαλείφεις μ' ημάς και το σπόρο της Ελευθερίας.

Οι εκδικηταί μας γλήγορα θ' αναβλαστήσωσι! "

                                    

ΣΠΑΝΙΟ ΒΙΝΤΕΟ  ΜΕ  ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ  ΓΙΑ  ΤΟ  ΡΗΓΑ  ΤΟΥ  ΔΗΜΗΤΡΗ  ΛΑΓΙΟΥ.

                  

"4 Επαναστατικά τραγούδια" του Ρήγα Φεραίου
Μουσική ανασύνθεση: Γεώργιος Γ. Λαδάς
Ενορχήστρωση-Διεύθυνση Ορχήστρας-Ερμηνεία: Δημήτρης Λάγιος

Πρόκειται για τον πρώτο δίσκο που κυκλοφόρησε ο Δ.Λάγιος, το 1975 με την φροντίδα του ιστορικού Γεωργίου Λαδά, ο οποίος προλογίζει το κάθε τραγούδι. Ο δίσκος κυκλοφόρησε εκτός εμπορίου σε 1000 μόλις αντίτυπα κι όπως ήταν φυσικό γρήγορα εξαφανίστηκε από το προσκήνιο και ξεχάστηκε εντελώς.

1. Θούριος
2. Ύμνος Πατριωτικός
3. Επαναστατικό Τραγούδι
4. Ω, Παιδιά μου, Ορφανά μου (βασισμένο στη μουσική της "Μασσαλώτιδας")

1. ΘΟΥΡΙΟΣ
Ως πότε παλικάρια να ζούμε στα στενά,
μονάχοι, σαν λιοντάρια, στες ράχες στα βουνά;
σπηλιές να κατοικούμεν, να βλέπωμεν κλαδιά,
να φεύγωμ` απ` τον κόσμον, για την πικρή σκλαβιά;
να χάνωμεν αδέρφια, Πατρίδα και γονείς,
τους φίλους, τα παιδιά μας κι όλους τους συγγενείς;

Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή,
παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή

2. ΥΜΝΟΣ ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟΣ
Όλα τα Έθνη πολεμούν
και στους τυράννους τους ορμούν
Εκδίκησιν γυρεύουν
και τους εξολοθρεύουν
και τρέχουν για την δόξαν
με χαρά στη φωτιά.

Ν' αρχίσουν τώρα να λαλούν
με όργανα να κελαηδούν
οι Μούσες την ανδρειάν μας
Τώρα στην ελευθεριάν μας
πώς τρρέχουμεν με πόθον
και χαρά στη φωτιά.

3. ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
Ο καιρός αδελφοί, της ελευθερίας φθάνει
και το Γένος ημών τας δυνάμεις του λαμβάνει.
Γενναίοι Ρουμελιώται, Μωραϊται και νησιώται
το αίμα των τυράννων χύστε ποταμηδόν.

Μη φοβήστε Γραικοί, ότι είθε τάχ' ολίγοι,
η Ευρώπη ιδού, τας αγκάλας της ανοίγει.
Ο τύραννος κλονείται, την πτώσιν του φοβείται.
Ο ζήλος της πατρίδος, ας λάμψ' εις τας ψυχάς.

4. Ω, ΠΑΙΔΙΑ ΜΟΥ ΟΡΦΑΝΑ ΜΟΥ
Ω, παιδιά μου ορφανά μου, σκορπισμένα 'δω κ' εκεί
διωγμένα, υβρισμένα απ' τα έθνη πανοικί.

Ξυπνείστε τέκνα! Κι ήλθεν η ώρα.
Ξυπνείστε όλα, τρέξατε τώρα
κι ήλθεν ο δείπνος ο μυστικός!

Που με κόπους κατά τόπους τρέχετε για μια τροφήν
εις δεσπότας κ' ιδιώτας, δούλου δέχεσθε μομφήν.

Εμπρός παιδιά, προπατείτε, προσπαθείτε
δόξης να ύβρητε πηγήν.

                                                   

                                                       

Το  ξεχωριστό αλλά  και  επαναστατικό  έργο  του Ρήγα είναι  ο  Θούριος. Αξίζει να αναφέρουμε εδώ μερικές χαρακτηριστικές απόψεις  για αυτό έργο.

• Ο Γάλλος ιστορικός Φρανσουά  Πουκεβίλ είχε γράψει: "...Οι Έλληνες πολεμούσαν έχοντας στα χείλη τους τις τρομερές στροφές του Ρήγα..."
• Ο αγωνιστής του 1821,δικαστής και ιστορικός Γεώργιος Τερτσέτης,το χαρακτήρισε ως "Το ιερότερο άσμα της φυλής μας"
• Ο συγγραφέας Δημήτριος Φωτιάδης, είχε γράψει ότι: "Όσοι από τους Ιερολοχίτες στο Δραγατσάνι δεν βρήκαν το θάνατο στη μάχη παρά πέσανε στα χέρια των τυράννων, τραγουδάγανε το Θούριο όταν τους οδηγούσαν να τους σφάξουν..."
• Ο ιστορικός Ιωάννης  Κορδάτος  ονόμασε τον  Θούριο  "Παμβαλκανικό εμβατήριο".
• Ενώ τέλος για τον ίδιο τον Ρήγα, ο θρυλικός Γέρος του Μωριά, Θεόδωρος  Κολοκοτρώνης, είχε πει:"Εστάθη ο μεγαλύτερος ευεργέτης της φυλής μας. Το μελάνι του θα είναι πολύτιμο ενώπιον του Θεού, όσο το αίμα του άγιο."

                                           

Όλα τα έθνη

Ποίηση: Ρήγας Φεραίος
Μουσική: Χρήστος Λεοντής

Όλα τα έθνη πολεμούν
και στους Τυράννους τους ορμούν
εκδίκησιν γυρεύουν
και τους εξολοθρεύουν
και τρέχουν για την δόξαν
με χαρά στη φωτιά!

Έτζι κι εμείς,ω αδελφοί,
να σηκωθούμε με ορμή,
εκδίκησιν ζητούντες,
Τυράννους απολούντες,
για την Ελευθερίαν,
με χαρά,μπρε παιδιά!

Ως πότ' ημείς υπομονή,
και να μην βγάνωμεν φωνή;
Σα να 'μαστε δεμένοι,
ζούμε τυραννισμένοι,
και καταφρονημένοι,
στη φωτιά,μπρε παιδιά!

Όλα τα έθνη το θωρούν,
και παλ' ευθύς το απορούν,
πως τέτοια παλληκάρια,
που 'ναι σαν τα λιοντάρια,
να ζουν στην τυραννίαν,
στη φωτιά,μπρε,παιδιά!

Λοιπόν,τινάξετε για μια,
την τυραννίαν και σκλαβιά!
Παράδειγμα μας είναι
των προπατόρων μνήμαι,
καθώς εκείνοι ζούσαν.
Στη φωτιά,μπρε παιδιά!

Τα παλληκάρια τα καλά
ποτέ δεν ζούνε σφαλιστά.
Αλλά με την ανδρείαν
τινάζουν Τυραννίαν,
και ζουν μ' Ελευθερίαν,
στο δουνιά,μπρε παιδιά!

Αυτούς που βλέπετ' αντικρύ,
είναι κονιάρηδες χοντροί.
Κι εσείς,μπρε παλληκάρια,
είστε σαν τα λιοντάρια.
Χτυπάτε τους τυράννους
με χαρά,στη φωτιά! 

"Γ"