Διεθνής Ημέρα Μουσείων σήμερα. Ποιά είναι τα αξιόλογα Μουσεία της περιοχής μας , πόσοι από `μάς τα ξέρουμε και τα έχουμε επισκεφτεί?? Οι Προτάσεις μας.

Του Θανάση Παπακωνσταντίνου

Κάθε χρόνο η 18^η  Μαΐου είναι η παγκόσμια ημέρα Μουσείων. 

Ορίστηκε έτσι απ το 1977. Το θέμα του φετινού γιορτάσου είναι : «Μουσεία για την εκπαίδευση και την έρευνα» με τιμώμενο φορέα στην Ελλάδα το Μουσείο ‘’Νεώτερου Ελληνικού Πολιτισμού’’. ...

Με την επιλογή του φετινού θέματος, επιδιώκεται να αναδειχτούν τα Μουσεία ως χώροι όπου η καινοτομία ενώνεται με την παράδοση στην διαχρονία της, καλύπτοντας  ένα μάλλον ευρύτατο πεδίο ενδιαφερόντων,  για την τέχνη και την ιστορία  ως την επιστήμη και την τεχνολογία. 

Στην χώρα μας κυριαρχούν αριθμητικά τα Μουσεία που φιλοξενούν και προβάλουν κυρίως τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό και τα επιτεύγματά του, έχοντας και την μεγαλύτερη επισκεψιμότητα  λόγω της μοναδικής και ανεκτίμητης  αξίας των εκθεμάτων τους  προκαλώντας  το διεθνές  ενδιαφέρον και εισπράττοντας τον παγκόσμιο θαυμασμό.  

Στα όρια και του δικού μας Δήμου (αλλά και ευρύτερα) υπάρχουν μερικά Μουσεία με θεματολογία εκθεμάτων από την αρχαϊκή και κλασσική περίοδο, ως και την νεώτερη που παρουσιάζεται  βέβαια στα τοπικά Λαογραφικά Μουσεία με εκθέματα  απ` την καθημερινή δραστηριότητα των ντόπιων περασμένων καιρών, την οικογενειακή ζωή, τις ιδιαίτερες μέρες και στιγμές κοινωνικές και οικογενειακές, το νοικοκυριό τους, τις επαγγελματικές ενασχολήσεις  και τα εργαλεία και τα βοηθήματα των περασμένων εποχών, άλλα διάφορα τοπικά χαρακτηριστικά κλπ. 

Εκτός αυτών των στεγασμένων Μουσείων, έχουμε στον τόπο μας (όπως και παντού αλλού στη χώρα μας ) και  ανοιχτά υπαίθρια τρόπον τινά «Μουσεία», που είναι οι χώροι με ορατά ακόμα τα πανάρχαια σημάδια των κατασκευών των προγόνων μας, των τόπων και χώρων διαμονής τους , των δραστηριοτήτων  τους, τους τόπους λατρείας  με τα λείψανα αρχαίων ναών τών μυθικών Θεών τους, τις αρχαίες πηγές νερού που υπάρχουν κι ως τα σήμερα, των οχυρώσεων των πόλεών τους, τους αρχαίους δρόμους τους και τα  μονοπάτια τους, τα δημόσια λουτρά τους, τους χώρους των ταφών τους, τις φρυκτωρίες και τα παρατηρητήρια  κ.αλ. 

Καταγραφή  όλων αυτών και έχει γίνει σε μεγάλο βαθμό για την περιοχή μας  και γνωστά αρμοδίως είναι, αλλά δεν συμβαίνει δυστυχώς το ίδιο με τους  συμπολίτες μας, ελάχιστοι των οποίων νομίζω πως γνωρίζουν ή τα έχουν επισκεφτεί. Κι αν ίσως κάποιοι ελάχιστοι κάτι γνωρίζουν, περιορισμένα και αποσπασματικά θα είναι κι όχι ολοκληρωμένα και με εύρος υπεύθυνης ενημέρωσης τέτοιο, που να δικαιολογεί ισχυρισμό περί επαρκούς γνώσεως για την ιστορική, πολιτιστική και κοινωνική ταυτότητα, πορεία και διαχρονία της περιοχής μας. Που δεν στερείται ενδιαφέροντος, τόσο για το απώτερο παρελθόν της, όσο και για το νεώτερο. 

Ένα απ` τα σημαντικά Μουσεία της περιοχής και του Δήμου μας είναι ασφαλώς το αρχαιολογικό και ιστορικό  Μουσείο της Ελάτειας. Φιλοξένει πολύ αξιόλογα ευρήματα τής αρχαίας πόλεως, των ταφικών μνημείων της και του λαμπρότερου και σημαντικότερου μνημείου της, του Ναού της Κραναίας Αθηνάς. (Εκθέτονται και πολλά ενδιαφέροντα ευρήματα παλαιολιθικής εποχής της περιοχής Παλαιοχωρίου σε μία αίθουσα του Μουσείου). Σώζονται επίσης υπαίθρια στις πλαγιές του Καλλίδρομου ορατά λείψανα του Ναού της Αθηνάς και των ταφικών μνημείων, όπως και δείγματα των οικοδομημάτων πέριξ της περιοχής ενδιαφέροντος σημαντικά,  που αυτό ακριβώς πιστοποιεί και η συνεχιζόμενη ανασκαφική δραστηριότητα που σχεδόν ετησίως  γίνεται  στην περιοχή αυτή από ξένες και Ελληνικές αποστολές. 

Το ίδιο θυμίζουμε πως γίνεται και στην περιοχή της Τιθορέας ( Βελίτσας ) που κυρίως η Γερμανική σχολή σε συνεργασία με Γερμανικές αρχαιολογικές σχόλες ερευνούν και ανασκάπτουν το χώρο.  Στην Βελίτσα επίσης , στεγάζεται  και μικρή αρχαιολογική συλλογή που αφορά περισσότερο σε τοπικά ευρήματα, παρουσιάζοντας κι αυτή ενδιαφέρον, χωρίς όμως να είναι και ευρύτερα γνωστή αφού η δυνατότητα επίσκεψης και ξενάγησης  παρουσιάζει  δυσκολίες με περιορισμούς και προβλήματα που δεν διευκολύνουν στην κατεύθυνση αυτή.  Ορατή ακόμα σήμερα είναι και η γνωστή αρχαία οχύρωση της αρχαίας πόλης της Τιθορέας με πύργους και μακρά τείχη που ανηφορίζουν στην ορθοπλαγιά μέχρι και πολύ ψηλότερα απ το άνω τμήμα της σημερινής κοινότητας, προκαλώντας  θαυμασμό για τις δυνατότητες των προγόνων στον κατασκευαστικό τομέα εκείνων των εποχών δίχως τις σημερινές διευκολυντικές  μηχανές και μεθόδους  που καθιστούν τα δύσκολα… εύκολα. 

Μουσεία  θεματικά και Λαογραφικά με εκθέματα της νεώτερης εποχής , εδρεύουν σε κάποια χωριά της ευρύτερης περιοχής μας  με συλλογές αντικειμένων κυρίως του περασμένου αιώνα. Στην Αμφίκλεια για παράδειγμα υπάρχει το γνωστό Πανελλήνια και πολύ αξιόλογο Θεματικό Μουσείο  ψωμιού, ένα απ` τα λιγοστά ανάλογα στον Ελλαδικό χώρο και μεταξύ των λίγων στον Βαλκανικό.  Στον ίδιο χώρο του ΠΑΠΑΚΩΣΤΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΜΦΙΚΛΕΙΑΣ  στεγάζεται και το Μουσείο παραδοσιακών επαγγελμάτων με υποδειγματική οργάνωση και έκθεση των αντικειμένων του κατά τρόπο που επιβάλλει η σύγχρονη Μουσειακή αντίληψη. Και τα δύο αυτά καλοστημένα Μουσεία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον  και καταγράφουν «σοβαρή» ετήσια  επισκεψιμότητα. Σε άλλα μικρά Λαογραφικού χαρακτήρα  Μουσεία της περιοχής , περιορίζεται νομίζω το ενδιαφέρον στα μελή της κοινότητας και μάλλον περισσότερο σ` εκείνα της διασποράς. Γιαυτο θα πρέπει θεωρώ να επανεξεταστεί σοβαρά  η σκοπιμότητα ύπαρξης αυτών των μικρών Λαογραφικών και περιορισμένου ενδιαφέροντος τοπικων εδώ κι εκεί Μουσείων, γιατί καταλαμβάνουν  χώρους που θα μπορούσαν ενδεχομένως να αξιοποιηθούν επωφελεστέρα για την κοινότητα καλύπτοντας  πχ μικρές έστω ανάγκες φιλοξενίας με δημιουργία στους  χώρους αυτούς  κοινοτικών  ξενώνων με παραχώρηση εκμετάλλευσης και λειτουργίας τους σε ανθρώπους ή φορείς ή ομάδες προσώπων  που ίσως  θα εκδήλωναν ενδιαφέρον γιαυτή την δραστηριότητα.

Μια σχετικά πρόσφατη αποκατάσταση πολύ ενδιαφέροντος αρχαίου ταφικού μνημείου με ανοιχτή και επιτρεπόμενη πλέον δυνατότητα επίσκεψης, αποτελεί ο Μυκηναϊκός θολωτός τάφος στην νεκρόπολη του αρχαίου Τιθρωνίου. Συνορεύει σχεδόν  (150 μέτρα ανατολικότερα ) με την αρχαία οχυρωμένη Ακρόπολη του Τιθρωνίου ( διακρίνονται σαφώς τα ψηλά επιβλητικά τείχη  από λαξευτούς ογκόλιθους ) και αποτελεί ένα απ τα σημαντικότερα και μοναδικά ευρήματα της Μυκηναϊκής περιόδου για ολόκληρη την περιοχή  απ` τον Ορχομενό ως το Ξινονέρι Καρδίτσας και το Διμήνι  Μαγνησίας που απαντάμε κι εκεί ανάλογα ευρήματα . Ο τόπος ολόγυρα του Μυκηναϊκού τάφου Τιθρωνίου είναι μείζονος αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και έχει ενταχθεί σε προγράμματα σταδιακής ανασκαφής που θα εξελίσσεται στο μέλλον με προσδοκίες  και καλούς οιωνούς για εξίσου σημαντικά ευρήματα. Σ` αυτό το θέμα,  θα αναφερθούμε πολύ σύντομα  γιατί επιβάλλεται και δεσμευόμαστε να το κάνουμε. 

Συντομεύοντας  το σημερινό μας σημείωμα όσο μπορέσαμε και παρά τις ‘’συνήθειές’’ μας, ας μου συγχωρεθεί κάθε παράλειψη αναφοράς σε Μουσειακούς χώρους και ιστορικές τοποθεσίες με αρχαιολογικά  προαιώνια χνάρια σπουδαία και  ενδιαφέροντα όπως στην περιοχή του Μοδίου, του Παλαιοχωρίου , της Δρυμαίας, την παραποτάμια περιοχή Κηφισού γνωστή ως «συντέλειο» αλλά και με τα τρία-τέσσερα  τοξωτά πέτρινα γεφύρια και λείψανα Μύλων του 18^ου και 19^ου αιώνα. Φυσικά την Ακρόπολη και τα τείχη της αρχαίας Αμφίκλειας με τον Ενετικό πύργο που δεσπόζει του χώρου, το αρχαίο μονοπάτι στα «Ισιωματα» καλ. 

Και οπωσδήποτε  τα μνημεία της περιοχής Πολυδρόσου - Λιλαίας  με την Αγία Ελεούσα και τον αρχαίο Ναό της  Δήμητρας ή Αρτέμιδος ( διορθώστε με αν κάνω λάθος )  πάνω απ την εντυπωσιακή πηγή, λίγο πιό πέρα την αρχαία Λίλαια με την σπουδαία οχύρωσή της και τις επίσης αρχαίες εκεί πηγές τού Κηφισού και τόσα άλλα ακόμα σε ολόκληρη την γύρω και την ευρύτερη περιοχή. 

ΠΡΟΤΑΣΗ : Όλα αυτά της μείζονος περιοχής, πρέπει κατά την ταπεινή μας  γνώμη να αποτελέσουν άμεσα αντικείμενο κοινού ενδιαφέροντος και συνεργασίας των όμορων περιοχών και Δήμων μας , ώστε να καταγραφούν επακριβώς , να χαρτογραφηθούν, να φωτογραφηθούν, να  ψηφιοποιηθεί κάθε διαθέσιμο στοιχείο και να  προβληθούν με την ανάλογη τεκμηρίωση για να αποτελέσουν αξιόλογα  επισκέψιμα σημεία για κάθε ενδιαφερόμενο που θα βρεθεί στην περιοχή μας ( την ευρύτερη ξανατονίζω ). Θα επανέλθουμε σύντομα  με προτάσεις  και ιδέες περί της κοινής αυτής προσπάθειας που προτείνουμε , αφού την θεωρούμε και χρήσιμη και αμοιβαία επωφελή, την δε συνεργασία με καλή διάθεση και κοινή στόχευση, επιτεύξιμη.

 

Για σήμερα  Σάββατο 18 Μαΐου, ημέρα που η επίσκεψη στα Μουσεία  είναι δωρεάν  και σχεδόν ολοήμερα είναι αυτά ανοιχτά στο κοινό, θα προτείναμε και θα προτρέπαμε  για μιά ενημερωτική επίσκεψη στο κοντινό μας αρχαιολογικό Μουσείο Ελάτειας, που σίγουρα θα μας αφήσει πολύ καλές εντυπώσεις και θα μάς προσφέρει την ικανοποίηση ότι  έστω δοθείσης αφορμής κάναμε ένα πρώτο βήμα ενδιαφέροντος  για τα Μουσειακά εκθέματα του τόπου μας , που μας δίνουν την δυνατότητα  επαφής μας με την απώτερη τοπική ιστορία μας και την προγονική καταγωγή μας.  

Αν αναρωτηθούμε αγαπητοί φίλοι  , πότε ή πόσες φορές και ποιοί από `μάς, έχουμε επισκεφτεί το σημαντικό αυτό  Μουσείο της Ελάτειας, νομίζω πως θα οδηγηθούμε σε απαντήσεις (οι συντριπτικά περισσότεροι αν όχι σχεδόν όλοι μας) πως ποτέ ΔΕΝ ΤΟ ΕΠΙΣΚΕΦΤΗΚΑΜΕ  ούτε νοιώσαμε την ανάγκη να το κάνουμε. Είναι καιρός αν μη τι άλλο , να αναθεωρήσουμε  και να πιστέψουμε πως αποτελεί μιά απ` τις σημαντικές υποχρεώσεις μας η γνώση της τοπικής ιστορίας  και της εξελικτικής πορείας της μείζονος περιοχής μας , κοινωνικά , πολιτιστικά , οικονομικά και όπως αλλιώς. Και αυτή η επιλογή αφορά όλους μας , μικρότερους και μεγαλύτερους  ως και πολύ μεγαλύτερους!!  Είναι πολύ κοντά μας η Ελάτεια  για να σκεφτούμε πως δυσκολευόμαστε για την μετάβαση.  

ΥΓ1 :  Εναλλακτικά προτείνουμε για επίσκεψη και το επίσης σημαντικότατο  με πλούτο σπουδαίων εκθεμάτων  αρχαιολογικό Μουσείο της Αταλάντης, που φιλοξενεί και ευρήματα περιοχών του Δήμου μας όπως για παράδειγμα απ την Αμφίκλεια και τα τριγύρω αυτής . 

ΥΓ2 : επίσης, αν βρεθείτε για όποιους λόγους σήμερα στην Λαμία και έχετε λίγο χρόνο διαθέσιμο, ανεβείτε ως το Κάστρο με το σπουδαίο Μουσείο αρχαιολογικών εκθεμάτων  -ακόμα και με ωραιότατα ευρήματα  απ` την περιοχή μας-. Θα το ευχαριστηθείτε  σάς το εγγυώμαι και το τονίζω αυτό!!!

 

ΘΑΝΑΣΗΣ  ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ (έκανα ότι μπορούσα για να μην σάς κουράσω σήμερα, αλλά μάλλον δεν τα πολυκατάφερα, συγχωρέστε με ). 17-5-2024