Οδυσσέας Ανδρούτσος: Τα λιγότερο γνωστά στοιχεία της ζωής του-Μέρος Α’ - Του Ηλία Χρ. Θάνου

Το να γράψεις για ένα πρόσωπο – θρύλο – όπως ο Οδυσσέας Ανδρούτσος αποτελεί δύσκολο εγχείρημα. .....

Η προσπάθεια να σκιαγραφήσεις αλλά και να αποτυπώσεις με λέξεις την προσωπικότητα, αλλά και τον τόσο περίπλοκο χαρακτήρα, ενός τέτοιου προσώπου, όπως ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, στην έκταση ενός άρθρου ή ακόμη και ενός αφιερώματος, ίσως δεν σε οδηγήσει πουθενά, παρά θα περιπλέξει τα πράγματα. Γι’ αυτό και αποφάσισα να αναφερθώ στα λιγότερο γνωστά στοιχεία της ζωής του, αποσπασματικά, έτσι ώστε να καταλάβουμε ποιος ήταν ο τρομερός Ανδρούτσος που έσκιαζε και αγαπούσε και η Ελλάδα και η Τουρκιά.

Η ζωή του Οδυσσέα Ανδρούτσου – Σύντομα1,2,17

Ο Ανδρέας Βερούσης, ο επονομαζόμενος και καπετάν Ανδρούτσος, παντρεύτηκε την Ακριβή Τσαρλαμπά, κόρη προύχοντα της Πρέβεζας και από αυτή την ένωση γεννήθηκε ο Οδυσσέας το 1790 στην Πρέβεζα ή κατ’ άλλους στην Ιθάκη. Ύστερα από κάποια χρόνια, οι Βενετοί συλλαμβάνουν τον καπετάν Ανδρούτσο (πατέρα του νεαρού Οδυσσέα) για την συμμετοχή του στην επανάσταση του Λάμπρου Κατσώνη και τον παραδίδουν στους Τούρκους στην Κωνσταντινούπολη, όπου και αποκεφαλίστηκε το 1797. Η χήρα μητέρα του Οδυσσέα, Ακριβή Τσαρλαμπά, προσέφυγε το 1798 στη Λευκάδα, λόγω του Χαλασμού της Πρέβεζας από τον Αλή πασά Τεπελενλή. Ο νεαρός Οδυσσέας υπήρξε φίλος του μετέπειτα ποιητή και βιογράφου του, Ιωάννη Ζαμπέλιου. Μετά γυρίζουν στην Πρέβεζα, όπου και ζουν μέχρι το 1806. Το 1806, όταν ο Αλή Πασάς έμαθε ότι ο καπετάν Ανδρούτσος, ο πατέρας του Οδυσσέα, τον οποίο συμπαθούσε και μάλιστα τον αποκαλούσε και «λιοντάρι της Ρούμελης», είχε αφήσει πίσω του, μετά τον θάνατό του, γιο, τον πήρε μαζί του στα Γιάννενα. Εκεί ο Οδυσσέας θα μαθητέψει στην μεγαλύτερη, τότε, στρατιωτική σχολή, το παλάτι του Αλή. Δίπλα του θα διδαχθεί τα κόλπα και «τα τερτίπια της πολιτικής και πολεμικής τέχνης», όπως γράφει και ο Σαράντος Καργάκος. Εκεί έμαθε να μιλάει Ιταλικά και Αρβανίτικα και είχε σχέσεις με τους καλύτερους και μεγαλύτερους στρατιωτικούς και πολιτικούς Έλληνες και Αρβανίτες. Το 1816 ο Αλή Πασάς τον απέστειλε αρματολό στη Λειβαδιά με την εντολή να εξοντώσει τους τοπικούς κλέφτες Πανουργιά, Διάκο, Σκαλτσοδήμο κ.α. και να πάρει την επήρεια της περιοχής από τον πασά την Εύβοιας. Ο Ανδρούτσος έπεισε τον Αλή ότι έπρεπε να συμμαχήσουν με τους κλέφτες, και έτσι τους έσωσε γιατί ήξερε ότι θα φανούν χρήσιμοι στον μετέπειτα αγώνα ενάντια στους Τούρκους. Τον Οκτώβριο του 1820, μετά από προστριβή με τους τοπικούς άρχοντες, αναχώρησε και τη θέση του πήρε ο Αθανάσιος Διάκος, φίλος του και τότε πρωτοπαλίκαρό του. Από το 1818 ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας και ολόψυχος υποστηρικτής του Αγώνα. Όταν ο Αλή Πασάς ήρθε σε σύγκρουση με τον Σουλτάνο, ο Ανδρούτσος πήγε εκεί να πολεμήσει μαζί του. Όταν είδε όμως πως δεν θα βγει τίποτα, έπεισε τον Αλή ότι πρέπει να βγει από τα πολιορκημένα Γιάννενα, ο Ανδρούτσος, με 1500 Έλληνες και να χτυπήσει τους άλλους Τούρκους από πίσω. Έτσι, ο Ανδρούτσος κατάφερε να βγάλει από τα Γιάννενα αυτό το σώμα Ελλήνων και αυτοί τότε διασκορπίστηκαν στα γύρω βουνά. Ο δε Ανδρούτσος με τον Καραϊσκάκη πήγαν στα Επτάνησα. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος κατά την διάρκεια του Απελευθερωτικού Αγώνα συμμετείχε σε πολλές μάχες, με κυριότερη και πιο διάσημη αυτή της Γραβιάς, μέχρι την δολοφονία του στις 5 Ιουνίου 1825. Γραβιά, Αγία Μαρίνα, Δαδί είναι μόνο ελάχιστες από τις μάχες τις οποίες έδωσε.

Πολλές φορές απασχόλησε (και απασχολεί ακόμα) για τις σχέσεις του με τους Τούρκους και την αγριότητα με την οποία αντιμετώπιζε τα πράγματα. Αυτά στάθηκαν η αφορμή, (όχι η αιτία), να δολοφονηθεί από τα πρώην πρωτοπαλίκαρά του. Δεν θα επεκταθούμε όμως, γιατί θα ξεφύγουμε από τα όρια ενός άρθρου.

Τα λιγότερο γνωστά στοιχεία…

Τα βαφτίσια του Οδυσσέα3,4,5

Νονά του Οδυσσέα Ανδρούτσου ήταν η Μαρουδιά Κατσώνη, γυναίκα του σπουδαίου Λάμπρου Κατσώνη, με τον οποίο ο πατέρας του Οδυσσέα, Ανδρέας Βερούσης ή Ανδρέας Μουτσανάς με καταγωγή είτε από την Λειβαδιά είτε από τις Λιβανάτες της Λοκρίδας, συνεργαζόταν για να πολεμά τους Τούρκους. Μαζί της και ο Ιθακήσιος Γιάννης Ζαβός. Επειδή τον βάφτισαν, το 1792, στην Ιθάκη όπου και γεννήθηκε το 1788, οι νονοί του του έδωσαν το όνομα του ομηρικού βασιλιά του νησιού.

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος και το τρέξιμο6,7,8

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ήταν πολύ καλός στην ιππασία και στο τρέξιμο. Μάλιστα, κάποτε, όταν ακόμη ήταν στην αυλή του Αλή Πασά έβαλε στοίχημα το κεφάλι του το ίδιο ότι θα ξεπεράσει στο τρέξιμο το πιο γρήγορο άλογο της αυλής του Αλή. Έτσι και έγινε. Έτρεξαν το άλογο και αυτός και μάλιστα σε ανηφορικό δρόμο. Αν ο Οδυσσέας δεν νικούσε θα αποκεφαλιζόταν. Όμως τα πράγματα εξελίχθηκαν υπέρ του Οδυσσέα και αυτός νίκησε. Τότε κέρδισε την εύνοια του Πασά και αυτός τον πάντρεψε με μια γυναίκα από το χαρέμι του, την Ελένη Καρέλη, γύρω στο 1815.

Το παρατσούκλι του Οδυσσέα9

Οι επίσημοι καπεταναίοι της Επανάστασης είχαν μεταξύ τους διάφορα παρατσούκλια. Το παρατσούκλι του Οδυσσέα Ανδρούτσου ήταν Γέρο- Χουλιάρας για τις πονηριές και τα τερτίπια του. Ακόμη, σε επιστολή του Ανδρούτσου προς τον Κολοκοτρώνη, τον αποκαλεί «Αδερφέ Γύφτο», επειδή αυτό ήταν το παρατσούκλι του Γέρο του Μοριά, εξαιτίας του χρώματός του.

Τρεις απόπειρες να δολοφονηθεί ο Οδυσσέας10

Ο Νικηταράς ορθώνει την καταγγελία: γίνονται τρεις απόπειρες να δολοφονηθεί ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, όλες σχεδιασμένες από τον Κωλλέτη. Μία, μάλιστα, έγινε μέσα στο σπίτι του Νικηταρά και όταν ο ίδιος πήρε το βόλι και το έδειξε στον Κωλλέτη, εκείνος του απάντησε ότι δεν ήταν δική του δουλειά και να πάει σπίτι του.

Πηγές-Παραπομπές:

1) Οδυσσέας Ανδρούτσος - Βικιπαίδεια (wikipedia.org) (https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%B4%CF%85%CF%83%CF%83%CE%AD%CE%B1%CF%82_%CE%91%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%BF%CF%8D%CF%84%CF%83%CE%BF%CF%82)

2) Οδυσσέας Ανδρούτσος - Βιογραφία - Σαν Σήμερα .gr (sansimera.gr) (https://www.sansimera.gr/biographies/840) 

3) Θεόδωρος Δημοσθ. Παναγόπουλος, Τα Ψιλά Γράμματα της Ιστορίας, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΝΑΛΙΟΣ, Σελ. 101-102

4) ΓΙΑΝΝΗΣ Β. ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ, ΕΥΘΥΜΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΑ ΤΩΝ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΟΥ 1821, εκδόσεις ΣΑΪΤΗΣ, Σελ. 47

5) Τατιάνα Μενελαΐδου: Οδυσσέας Ανδρούτσος, μεταπτυχιακή εργασία κατατεθείσα στον Τομέα Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής και Παγκόσμιας Ιστορίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τον Ιούλιο του 2013, Σελ. 24

6) Θεόδωρος Δημοσθ. Παναγόπουλος, Τα Ψιλά Γράμματα της Ιστορίας, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΝΑΛΙΟΣ, Σελ.104-105

7) ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΡΥΝΤΑΚΗΣ- ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΑΛΚΟΣ- ΑΓΓΕΛΟΣ ΧΟΡΤΗΣ- ΕΚΤΟΡΑΣ ΧΟΡΤΗΣ, ΟΣΑ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΑΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821, εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, Σελ. 157

8) ΓΙΑΝΝΗΣ Β. ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ, ΕΥΘΥΜΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΑ ΤΩΝ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΟΥ 1821, εκδόσεις ΣΑΪΤΗΣ, Σελ. 48

9) ΓΙΑΝΝΗ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗ, ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ, ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΗ ΧΟΡΗΓΙΑ ΕΜ. Α. ΜΠΕΝΑΚΗ, ΑΘΗΝΑΙ 1927, Σελ. 201

10) Θεόδωρος Δημοσθ. Παναγόπουλος, Τα Ψιλά Γράμματα της Ιστορίας, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΝΑΛΙΟΣ, Σελ. 107 με παραπομπή στο Γεωργ. Τερτσέτης, Βίος Νικήτα Σταματελόπουλου ή Νικηταρά 

17) ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821, ΤΟΜΟΣ Α- Δ (Δεστάελ), ΤΟ ΒΗΜΑ και ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΕΔΕΜΑΔΗ, Σελ. 128-134