Ο Απρίλιος του 1821 στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα - του Ηλία Χρ. Θάνου

 Ο μήνας Απρίλιος χαρακτηρίζεται από έντονη επαναστατική δραστηριότητα στην περιοχή της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας. Μετά την απελευθέρωση της Λιβαδειάς ο Α. Διάκος μετέβη στο Δαδί (σημερινή Αμφίκλεια Φθιώτιδας) όπου εκεί τον περίμενε από την 31η Μαρτίου 1821 ο Γιάννης Δυοβουνιώτης, ο οποίος είχε φτάσει με 80 παλληκάρια.....

Και οι δυο μαζί κάλεσαν τους Δαδιώτες σε επανάσταση και κήρυξαν την επανάσταση στην μέση της πλατείας της κωμόπολης. Γύρω από την σημαία τους συντάχθηκαν 500 παλληκάρια από το Δαδί.

Την 1η Απριλίου 1821,ακόμη, ο Βασίλης Μπούσγος κατόπιν εντολής του Διάκου μετέβη στην Θήβα και ύψωσε την επαναστατική σημαία χωρίς μάχη. Αυτό οφείλεται στο ότι οι Τούρκοι εκεί αφού είχαν προβλέψει τον ερχομό του μάζεψαν τα πράγματά και τις οικογένειες τους και μετέβησαν στην Εύβοια. Δυο μέρες αργότερα, στις 3 Απριλίου έγινε η άλωση του φρουρίου της Λιβαδειάς από τον Α. Διάκο.

Η έλλειψη νερού και τροφίμων ανάγκασε τους κλεισμένους στα φρούρια να βγάλουν λευκή σημαία.

Ο Διάκος τα παρεδωθέντα όπλα και λάφυρα , τα έδωσε στους προκρίτους για να τροφοδοτηθεί ο στρατός. Αυτός εκστράτευσε κατά της Βοδονίτσας και των Θερμοπυλών με 600 άνδρες διότι ακουγόταν ότι εχθρικά στρατεύματα μαζεύονταν στο Ζητούνι (Λαμία).

Τώρα, στις 8 Απριλίου 1821 υψώνεται η επαναστατική σημαία στην Φθιώτιδα.

Ο οπλαρχηγός των επαρχιών Ζητουνίου (Λαμίας), Βοδονίτσας (Μενδενίτσας),και Τουρκοχωρίου, Γιάννης Δυοβουνιώτης αφού έμαθε τα επαναστατικά γεγονότα στις άλλες επαρχίες μαζί με τους 80 συντρόφους του και αφού στρατολόγησε άλλους 500 από τις επαρχίες ξεκίνησε την επανάσταση στην Λαμία, Μενδενίτσα και Τουρκοχώρι.

Την ίδια ημέρα, ξεκινά την πολιορκία του φρουρίου της Μενδενίτσας, στο οποίο κλείστηκαν 70 τουρκικές οικογένειες.

Τότε, φτάνουν σε βοήθειά του ο Κομνάς Τράκας (Αγοργιανίτης) , τον οποίο έστειλε ο Πανουργιάς με 200 και ο Διάκος με τους δικούς του. Ακόμη, την ίδια ημέρα στην Άμφισσα οι εγκλεισμένοι Τούρκοι στο φρούριο προσπαθούν να βγουν για να κυριεύσουν την κοντινή πηγή αλλά απέτυχαν και σκοτώθηκαν 13,μεταξύ τους και ο γνωστός για την ανδρεία του Χάιδας.

Δύο μέρες αργότερα, οι Τούρκοι που ήταν κλεισμένοι στο φρούριο των Σαλώνων (Άμφισσα) αφού πείναγαν και διψούσαν αποφάσισαν να παραδοθούν. Εκείνη η ημέρα ήταν Πάσχα. Παρέδωσαν τα όπλα στον Πανουργιά. Τώρα, γυρνάμε στην Μενδενίτσα και πάλι όπου οι οπλαρχηγοί αποφασίζουν να αναχωρήσουν από εκεί για την Λαμία και να αφήσουν μια μικρή δύναμη για να διατηρήσει την πολιορκία.

Στις 10 Απριλίου έφτασαν στην γέφυρα του Σπερχειού. Αφού το ξανασκέφτηκαν, αποφάσισαν να μην προχωρήσουν προς την Λαμία, αλλά να σταθούν εκεί μέχρι να συνεννοηθούν και με τον οπλαρχηγό του Πατρατζικίου (Υπάτης), Μήτσο Κοντογιάννη.

Μ’ αυτή την σκέψη μετέβησαν στους Κομποτάδες όπου και στρατοπέδευσαν.

Όμως πριν φτάσουν στους Κομποτάδες έστειλαν τον Κομνά Τράκα στην Λαμία για να δει τι δυνάμεις υπάρχουν εκεί. Στους Κομποτάδες κατέφτασε και ο Πανουργιάς με 500 και έτσι όλο το ελληνικό στράτευμα πλέον ανέβαινε στους 2000.

 Ο Τράκας κατευθυνόμενος την 14η Απριλίου μέχρι τα τουρκικά <<Καλύβια Κόγκα>> εκεί προσβλήθηκε από ιππείς και πεζούς στρατιώτες και έτσι στράφηκε προς δυτικά και κατέλαβε την εκκλησία του χωριού Μπεκί(Σταυρός), και πολεμούσε γενναία. Τότε οι συγκεντρωμένοι στους Κομποτάδες, για να λύσουν την πολιορκία των εν Μπεκί σκέφτηκαν το εξής τέχνασμα: μάζεψα άλογα και μουλάρια χωρικών και διέταξαν πεζούς στρατιώτες να τους ιππεύσουν και να πάνε προς Λαμία περνώντας από τον Σπερχειό. Οι Τούρκοι βλέποντας αυτούς νόμισαν ότι είναι ιππικό που κατευθύνεται στην Λαμία και επειδή ήταν αφρούρητη, έλυσαν αμέσως την πολιορκία κατά το μεσημέρι και έφυγαν. Οι Έλληνες εξήλθαν αβλαβείς σκοτώνοντας λίγους Τούρκους. Ο Κομνάς Τράκας ο ίδιος σκότωσε τον πρώην υπηρέτη του Βελή ο οποίος είχε πλησιάσει την εκκλησία και του φώναξε:<<Αφέντη Κομνά Τράκα, σήμερα θα σε πιάσω ζωντανό>>. Οι δε Έλληνες του φώναξαν:<<Βελή και σεις οι άλλοι Τούρκοι, από τώρα και εις το εξής Τούρκοι και Γραικοί θα χωρισθούμε για πάντα και ή θα σας φάμε όλους ή θα μας φάτε, άπιστοι>>.

Όταν έγινε γνωστό ότι ο στρατός του Ομέρ Βρυώνη και του Κιοσέ Μεχμέτ ήταν πολύς στάλθηκε ο Κομνάς Τράκας , ο οποίος ήξερε τα μέρη, με 250, για να δει τι γίνεται. Όμως, στο χωριό Δερβέν Φούρκα (Καλαμάκι Φθιώτιδας) υπήρχαν στρατεύματα υπό τον Τελεχάμπεη.

Οι Έλληνες συνεπλάκησαν μαζί τους την 16η Απριλίου 1821 και σκότωσαν κάποιους Τούρκους έναν εκ των οποίων τον σημαιοφόρο του Τελεχάμπεη και από τότε ο τόπος λέγεται <<του Μπαϊρακτάρη>>.

Από τους Έλληνες σκοτώθηκαν 17 και ο σημαιοφόρος του Τράκα και πληγώθηκαν μερικοί, ένας απ’ αυτούς ήταν και ο Αγοργιανίτης Λουκάς Κοφίνης. Τότε, οι Τούρκοι κλείσθηκαν στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου αλλά οι Έλληνες τους πολιόρκησαν. Αλλά την ίδια μέρα ο Ομέρ Βρυώνης και ο Κιοσέ Μεχμέτ έλυσαν την πολιορκία.

Ο Τράκας και οι δικοί του αναχώρησαν για τους Κομποτάδες.

Τώρα, στους Κομποτάδες, οι οπλαρχηγοί κάλεσαν τον Κοντογιάννη 3 φορές να συνεκστρατεύσει μαζί τους αλλά αυτός

δεν τους άκουσε. Πέρασαν 8 ημέρες. Τελικά τα ανίψια και υποπλαρχηγοί του, κατάφεραν να τον πείσουν. Σ’ αυτό βοήθησε και ότι ήξερε πως οι άλλοι οπλαρχηγοί θα κινηθούν κατά της Υπάτης έτσι και αλλιώς. Αφού ενώθηκε και ο Κοντογιάννης δεν έμεινε οπλαρχηγός που να μην ήταν στον αγώνα. Έτσι όλοι μαζί αποφάσισαν να κινηθούν κατά της Υπάτης. 

Το σχέδιο ήταν να προσβάλλει ο Κοντογιάννης από δυτικά και οι υπόλοιποι από ανατολικά. Οι Τούρκοι στην Υπάτη , οι οποίοι ανέβαιναν σε 800 ενόπλους αφού έμαθαν τα γεγονότα στην Άμφισσα οχυρώθηκαν και ετοιμάστηκαν για μάχη. Οι περισσότεροι κίνησαν για το ρυάκι στα προάστια της Υπάτης. Οι Έλληνες στις 18 Απριλίου έπεσαν ορμητικά επάνω τους και τους ανάγκασαν να υποχωρήσουν από τους Μπογόμυλους που ήταν και να περιοριστούν στην πόλη. Αφού έκαψαν τα σπίτια στους Μπογόμυλους μπήκαν στην πόλη πολεμώντας και καίοντας. Αυτά έγιναν από το ανατολικό μέτωπο. Τότε κινήθηκαν και οι υπό τον Κοντογιάννη του δυτικού μέρους. Αφού ξεκίνησαν από την μονή Αγάθωνος, διέβηκαν την Ξηριά και έπεσαν στον Μισαλά διώχνοντας τους εκεί Τούρκους προς την πόλη και εισήλθαν και αυτοί πολεμώντας και καίοντας. Οι Τούρκοι βαστούσαν γερά και έφτασε μεσονύκτιο όταν πια εξασθένισε ο πόλεμος. 

Τότε οι Έλληνες είδαν εχθρικά πυρά από το Λιανοκλάδι. Φοβούμενοι μην αποκλειστούν εκεί από το ιππικό, αναχώρησαν την επόμενη μέρα. Ο Κοντογιάννης στα μέρη του και οι υπόλοιποι στους Κομποτάδες. Άφησαν την πόλη μισοκαμμένη. Σ’ αυτή την επιδρομή σκοτώθηκαν 6 Έλληνες και πληγώθηκαν 5 ένας εκ των οποίων ο Ρούκης (αξιωματικός του Διάκου), τον οποίο πήγαν στην μονή Δαμάστας για νοσηλεία. Σκοτώθηκαν 10 Τούρκοι και άλλοι 10 πληγώθηκαν. Στις 18 Απριλίου επίσης παραδόθηκε και του φρούριο της Μενδενίτσας. 

Τέλος, στις 23 Απριλίου 1821 έλαβε χώρα η γνωστή μάχη της Αλαμάνας την οποία θα αναλύσουμε σε επόμενο άρθρο επειδή αξίζει αναλυτικής γραφής.

Βιβλιογραφία:

-ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, Τόμος 27,έκδοση ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α.Ε.,σελ.111-113

-Γεωργίου Π. Κρέμου, Χρονολόγια της Ελληνικής Ιστορίας προς χρήσιν παντός φιλομαθούς ιδία δε των εν τοις γυμνασίοις μαθητών, Τμήμα Γ’ ,σελ.8-9

-Τρικούπη, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, ΕΚΔΟΣΙΣ ΔΕΥΤΕΡΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΘΕΙΣΑ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΘΗΣΑ ΕΝ ΛΟΝΔΙΝΩ, Τόμος Α’, σελ.170-176

-Δημήτριος Ιωάν. Βασιλείου, 1821-1822 τα σημαντικότερα γεγονότα της ευρυτέρας περιοχής του Δαδίου, Δαδί 2021,σελ.29-32

-ΣΑΡΑΝΤΟΣ Ι. ΚΑΡΓΑΚΟΣ. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821, εκδόσεις Realnews,Β’ ΜΕΡΟΣ, σελ.133-139

-ΧΡ.Α.ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ, ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821,ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΕΔΕΜΑΔΗ, Τόμος Α’, σελ.85-87 και Τόμος Β’ σελ.22

-ΧΡΗΣΤΟΥ Ι. ΒΛΑΣΣΟΠΟΥΛΟΥ,ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΤΟΥ ΑΓΩΝΟΣ, ΑΘΗΝΑΙ 1930 ΕΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥΑ.Ε., ΟΔΟΣ ΣΤΑΔΙΟΥ-4, σελ.32-34

-ΓΕΩΡΓΙΟΥ Π.ΚΡΕΜΟΥ,ΝΕΩΤΑΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΩΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΤΟΜΟΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ Α. ΠΟΛΥΖΩΪΔΟΥ, ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ, ΠΑΡΑ ΡΩ ΕΚΔΟΤΗ Σ.Κ.ΒΛΑΣΤΩ,ΟΔΟΣ ΕΡΜΟΥ 63-ΟΔΟΣ ΝΙΚΗΣ 14,1890,σελ784-786

-ΣΠΥΡΙΔΟΣ ΤΡΙΚΟΥΠΗ,ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ, ΕΚΔΟΣΙΣ ΤΡΙΤΗ,ΤΟΜΟΣ Α’,ΕΚΔΟΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΣΛΑΝΗΣ,ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ,ΕΚ ΤΟΥ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ ΤΗΣ <<ΩΡΑΣ>>,1888 σελ.176

- Η ΑΜΦΙΚΛΕΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΙΧ. ΕΝΙΣΛΕΙΔΗ, ΕΚΔΟΣΙΣ ΔΕΥΤΕΡΑ, ΕΚΔΟΣΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛ. ΟΡΕΙΒΑΤ. ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΜΦΙΚΛΕΙΑΣ, ΑΘΗΝΑΙ 1978, Σελ. 316-324

Εικόνες:

1) https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/71/Athanasios_Diakos.JPG

2) https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/88/Trakas.jpg

3) https://action-plus.gr/action-plus-wp/wp-content/uploads/2018/09/IPATI3.jpg