Το μετάλλιο Fields, το βραβείο Άμπελ και άλλα… Γράφει ο Ηλίας Χρ. Θάνος

 Προπτυχιακός Φοιτητής του Τμήματος Μαθηματικών Α.Π.Θ.

Υπάρχει υψηλότερη διάκριση για κάποιον που εργάζεται στα Μαθηματικά; Βεβαίως και υπάρχει αλλά αυτή δεν είναι το βραβείο Νόμπελ. Γιατί; ....

Μα είναι είναι πολύ απλό… Το βραβείο Νόμπελ δεν απευθύνεται σε μαθηματικούς. Ο Alfred Nobel Σουηδός χημικός, βιομήχανος και εφευρέτης του δυναμίτη, δημιούργησε το βραβείο Nobel, ωστόσο Λόγω της ιδιότητας του δεν καθιέρωσε ένα βραβείο για τα Μαθηματικά. 

Η υψηλότερη διάκριση των Μαθηματικών είναι το μετάλλιο Fields. Το μετάλλιο απονέμεται κάθε 4 χρόνια από την Διεθνή Μαθηματική Ένωση. Το βραβείο αυτό συνοδεύεται βέβαια από μικρό χρηματικό ποσό, σε σχέση με το βραβείο Nobel, περίπου 13.500 δολάρια (το 2006),20.000 περίπου τώρα, αλλά αυτό που προσφέρει είναι ανυπολογιστου αξιας για έναν καθηγητή Μαθηματικών. Προσφέρει κύρος και δεκάδες ευκαιρίες για δουλειά και διαλέξεις απ’ όλο τον κόσμο. Ωστόσο, το βραβείο αυτό προσφέρεται σε μαθηματικούς μέχρι 40 ετών. Καθιερώθηκε από τον Καναδό μαθηματικό John Charles Fields και απονεμήθηκε για πρώτη φορά το 1936. Ο Fields δώρισε 47000 δολάρια με την διαθήκη του για αυτό το βραβείο. 

Στην μπροστινή πλευρά του μεταλλίου απεικονίζεται ο μεγάλος μαθηματικός και γεωμέτρης Αρχιμήδης, ενώ στο πίσω μέρος υπάρχει στα λατινικά μια φράση που αποδίδεται ελεύθερα στο εξής:<<Οι μαθηματικοί που συγκεντρώθηκαν από ολόκληρο τον κόσμο απένειμαν [αυτό το μετάλλιο] για εξαίρετα συγγράμματα.>> 

Αξίζει να αναφερθεί η περίπτωση του Ρώσου μαθηματικού Grigori Perelman ο οποίος αν και κέρδισε το βραβείο για μια τεράστια συμβολή του στα μαθηματικά, το απέρριψε λέγοντας ότι δεν είχε σημασία γι’ αυτόν. Ακόμη, ο επίσης Ρώσος μαθηματικός Grothendieck μποϊκοτάρισε την τελετή βράβευσής του στη Μόσχα για να διαμαρτυρηθεί για την παρουσία του σοβιετικού στρατού στην Ανατολική Ευρώπη. Αξίζει να σημειώσουμε ότι, το 25% των βραβευθέντων με το βραβείο είναι εβραϊκής καταγωγής και περίπου οι μισοί από το σύνολο των βραβευθέντων είχαν θέσεις στο Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών του Νιου Τζέρσεϊ. Τέλος, να πούμε ότι ο σαρανταπεντάρχος τότε μαθηματικός Άντριου Γουάιλς έχασε το βραβείο για την απόδειξη του τελευταίου θεωρήματος του Φερμά λόγω ηλικίας (ήταν άνω των 40). 

Επιπλέον, υπάρχει και το βραβείο Άμπελ των μαθηματικών που χρηματοδοτήθηκε από κάποιον εύπορο Νορβηγό. Αυτό το βραβείο θεσμοθετήθηκε το 2002 προς τιμήν ενός από τους πιο προικισμένους μαθηματικούς που δυστυχώς <<έφυγε>> μόλις στα 27 του χρόνια και του οποίου το έργο δεν πρόλαβε να αναγνωριστεί παρά μόνον μετά τον θάνατό του. Αυτός ήταν ο Νηλς Χένρικ Άμπελ και που πρόσφερε πολλές και σημαντικές ανακαλύψεις σε διάφορα πεδία των μαθηματικών.

 Το ποσό που συνοδεύει το βραβείο Άμπελ είναι περίπου 700.000 δολάρια και το βραβείο απονέμεται κάθε χρόνο. Με σειρά έχουν κερδίσει το βραβείο οι: Ζαν-Πιερ Σερ(2003), Σερ Μάικλ Ατίγια και Ίσιντορ Σίνγκερ(2004), Πήτερ Λαξ (2005) και Λένναρτντ Κάρλεσον (2006) κα. 

Επιπροσθέτως, υπάρχει το βραβείο Βολφ το οποίο απονέμεται μια φορά το χρόνο από το ίδρυμα Βόλφ του Ισραήλ, το Βραβείο Νεβάνλινα που απονέμεται κάθε τέσσερα χρόνια στο Διεθνές Συνέδριο Μαθηματικών για εξαιρετική συνεισφορά στις μαθηματικές πλευρές των επιστημών της πληροφορίας  και το έχει κερδίσει και ο Έλληνας Κωνσταντίνος Δασκαλάκης και το Βραβείο Οστρόβσκι το οποίο είναι βραβείο που απονέμεται κάθε περιττό έτος και αναφέρεται σε σημαντικά επιτεύγματα των μαθηματικών και θεσμοθετήθηκε όταν ο καθηγητής  Οστρόβσκι δώρισε στο πανεπιστήμιο της Βασιλείας ένα κτήμα ακριβώς για τον σκοπό αυτό. Δηλαδή ένα βραβείο για εξαιρετικά επιτεύγματα στα γνήσια μαθηματικά και τα θεμέλια των αριθμητικών μαθηματικών. 

Τέλος, έχουν θεσμοθετηθεί μερικά βραβεία για άλλα μαθηματικά επιτεύγματα. Για παράδειγμα από το 2000 και μετά έχει θεσπιστεί βραβείο αξίας ενός εκατομμυρίου δολαρίων για εφτά από τα δυσκολότερα μαθηματικά προβλήματα. 

Έχουν ελπίδα οι ερασιτέχνες; 

Δεδομένου ότι οι περισσότερες επιστήμες βρίσκονται σε περίοδο μεγάλης εξειδίκευσης, και με αυτό εννοούμε ότι τα προφανή όλα έχουν αποδειχθεί, είναι δύσκολο σε κάποιον μη ειδικό να καταφέρει ένα επίτευγμα όχι μόνο στα μαθηματικά αλλά σε όλες τις επιστήμες. Ωστόσο, και εδώ έρχεται το αλλά, μεγάλα επιτεύγματα στην ιστορία των μαθηματικών έχουν προκύψει από ερασιτέχνες. Μεγάλα παραδείγματα αποτελούν οι Μπέυζ και Μπυφφόν με σημαντικές συνεισφορές στα μαθηματικά της τύχης και των πιθανοτήτων καθώς και ο μεγάλος μαθηματικός Φερμά ο οποίος στην πραγματικότητα ήταν νομικός! Άρα ποια είναι η απάντηση; Αφήνεται ως άσκηση…

ΠΗΓΕΣ:

1)EHRHARD BEHRENDS, Μαθηματικά Πεντάλεπτα, 100 ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ, Μετάφραση: Μιχάλης Παπανικολάου, Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδόγγονας, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ, Σελ.122-123 και 215

2)Clifford A. Pickover,Το ΒΙΒΛΙΟ των Μαθηματικών, Μετάφραση: Κωνσταντίνα Γεωργούλια, Επιμέλεια: Χαρά Χαραλάμπους, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α.Ε.,Σελ.368

3)Βραβείο Οστρόβσκι - Βικιπαίδεια (wikipedia.org)( https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CF%81%CE%B1%CE%B2%CE%B5%CE%AF%CE%BF_%CE%9F%CF%83%CF%84%CF%81%CF%8C%CE%B2%CF%83%CE%BA%CE%B9)

4)Βραβείο Βολφ Μαθηματικών - Βικιπαίδεια (wikipedia.org) (https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CF%81%CE%B1%CE%B2%CE%B5%CE%AF%CE%BF_%CE%92%CE%BF%CE%BB%CF%86_%CE%9C%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD)

5)Βραβείο Νεβάνλινα - Βικιπαίδεια (wikipedia.org) (https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CF%81%CE%B1%CE%B2%CE%B5%CE%AF%CE%BF_%CE%9D%CE%B5%CE%B2%CE%AC%CE%BD%CE%BB%CE%B9%CE%BD%CE%B1)