Η κατάρρευση του ΕΦΚΑ και οι κυβερνητικές ευθύνες - Μια οφειλόμενη απάντηση

 Αθανάσιος Κ. Μπακαλέξης*

O υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κ. Χατζηδάκης, σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσει την αύξηση των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης και την πολιτική επιλογή να παραδώσει τη δημόσια ασφάλιση στα ιδιωτικά συμφέροντα, επιδίδεται σε διάφορους χαρακτηρισμούς για τον ΕΦΚΑ («σαράβαλο», «γραφειοκράτες τα στελέχη του και τα στελέχη του υπ. Εργασίας», «συγχώνευση φύρδην-μίγδην χωρίς σχέδιο», «καμία φροντίδα για τις υποδομές», «αύξηση των καθυστερήσεων από το 2016» κ.ά.).....

Η συγχώνευση στον ΕΦΚΑ των 8 ασφαλιστικών ταμείων δεν έκανε χειρότερες τις γραφειοκρατικές κληρονομιές και αδυναμίες τους και σε καμία περίπτωση δεν αύξησε τις καθυστερήσεις, αλλά τις ανέδειξε. Ανέδειξε ότι: το π. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ χρησιμοποιούσε απαρχαιωμένο εξοπλισμό με Windows 2000, οι υπάλληλοί του δεν είχαν πρόσβαση στο Internet και σε email, στον π. ΟΑΕΕ η έκδοση των συντάξεων γινόταν χειρόγραφα, το π. ΤΣΑΥ εξέδιδε συνταξιοδοτικές αποφάσεις με πολύ μεγάλη καθυστέρηση και όταν έβρισκε τις ασφαλιστικές εισφορές γιατί είχε αδυναμία παρακολούθησης της καταβολής τους, το π. ΤΥΔΕ (Ταμείο Υγείας Δικηγόρων Επαρχίας) είχε χειρόγραφο σύστημα παρακολούθησης εισφορών και οι δικηγόροι της επαρχίας δεν εισέπρατταν δαπάνες υγείας από το 2009 κ.ά.

Η έναρξη λειτουργίας του ΕΦΚΑ υλοποιήθηκε σύμφωνα με βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο σχεδιασμό. Ο βραχυπρόθεσμος σχεδιασμός προέβλεπε την εξυπηρέτησή του από την ΗΔΙΚΑ όσον αφορά το Μητρώο Ασφαλισμένων και από τον ανάδοχο του π. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ όσον αφορά τις συντάξεις και το Μητρώο Εργοδοτών και Μισθωτών.

Ο μεσοπρόθεσμος σχεδιασμός προέβλεπε τη δημιουργία ΟΠΣ-Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος, ενιαίας ψηφιακής πλατφόρμας και την πλήρη ψηφιοποίηση του ασφαλιστικού ιστορικού. Απόδειξη της ορθότητας του σχεδιασμού είναι το γεγονός ότι το 2017, πρώτο έτος λειτουργίας του ΕΦΚΑ, το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας, ενώ εξελισσόταν ο μετασχηματισμός του φορέα, συνέχισε τη λειτουργία του αδιάκοπα και εξέδωσε 175.000 συνταξιοδοτικές αποφάσεις.

Το κακό είναι ότι πέντε χρόνια μετά την ίδρυσή του, ο ΕΦΚΑ συνεχίζει να λειτουργεί σε γενικές γραμμές σύμφωνα με το ίδιο βραχυπρόθεσμο σχέδιο, ενώ έχει διακοπεί η διαδικασία δημιουργίας ΟΠΣ, για το οποίο, το έτος 2019, είχε εξασφαλιστεί η χρηματοδότησή του από το ΕΣΠΑ με 6 εκατ. και βρισκόταν ένα στάδιο πριν από την προκήρυξή του. Μία από τις δικαιολογίες για τη μη προώθηση του ΟΠΣ ήταν η «με αναλυτικό σχεδιασμό» ένταξη του ΕΤΕΑΕΠ στον ΕΦΚΑ! Βέβαια η μη προώθηση του ΟΠΣ εξυπηρετεί και την ΗΔΙΚΑ, η οποία θα έχανε μεγάλο κύκλο εργασιών, και τον ανάδοχο του π. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, στον οποίο ανατίθενται όλες οι αποσπασματικές εφαρμογές για τις συντάξεις, αυξάνοντας την εξάρτηση του ΕΦΚΑ από τον ανάδοχο με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Σε ό,τι αφορά τις υποδομές, το 2017 (πρώτο έτος λειτουργίας του ΕΦΚΑ) αποφασίστηκε η προμήθεια 1.000 υπολογιστών, κατακυρώθηκε το Εργο Καταπολέμηση Φοροδιαφυγής και Εισφοροαποφυγής, που εξασφάλισε εξοπλισμό για τον φορέα. Παράλληλα έγιναν όλες οι αναγκαίες ενέργειες προκειμένου να ενταχθούν στο ΕΣΠΑ τα Εργα για την Αμεση Απονομή Σύνταξης, Ψηφιοποίηση Ασφαλιστικού Χρόνου και Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα ΕΦΚΑ. Οι όποιες καθυστερήσεις προέκυψαν αργότερα είναι αποκλειστικά ευθύνη της διοίκησης που ανέλαβε μετά τις εκλογές του 2019.

Ολα τα παραπάνω σε συνδυασμό με αυταρχικές συμπεριφορές, με την προσπάθεια υλοποίησης των αποσπασματικών εξαγγελιών του κ. Βρούτση, για τις οποίες διετίθετο μεγάλος αριθμός στελεχών, και την αυξημένη συνταξιοδότηση προσωπικού, είχαν αποτέλεσμα οι εκκρεμείς αιτήσεις από 113.938 στις 31/12/2017, να ανέλθουν σε 151.000 στις 31/12/2020.

Αν συγκρίνουμε την απόδοση του έτους 2020 (161.000 αποφάσεις) μ’ εκείνη του 2017, πρώτου χρόνου λειτουργίας του ΕΦΚΑ (175.000 αποφάσεις), διαπιστώνουμε ότι είναι μειωμένη κατά 8% και με την απόδοση του 2018 (206.000 αποφάσεις) είναι μειωμένη κατά 21,84%.

Οπως έχει διαμορφωθεί σήμερα η κατάσταση, μετά τη διετή διακυβέρνηση της Ν.Δ., πρωτοβουλίες όπως ο ορισμός project manager (ενώ υπάρχουν διοικητής και τέσσερις δποδιοικητές) και η αντισυνταγματική εμπλοκή πιστοποιημένων επιστημόνων στην απονομή συντάξεων είναι μέτρα που δεν πρόκειται να βοηθήσουν, αλλά αντίθετα θα δημιουργήσουν πρόσθετη καθυστέρηση.

Για την επιτάχυνση του ρυθμού εκκαθάρισης πρέπει να ληφθούν μέτρα άμεσης απόδοσης, όπως: απλοποίηση της διαδικασίας έκδοσης συντάξεων με διαδοχική ασφάλιση, αύξηση του ύψους των ορίων οφειλής αυτοαπασχολουμένων, ελευθέρων επαγγελματιών και αγροτών, κάτω από τα οποία μπορεί να εκδοθεί άμεσα συνταξιοδοτική απόφαση, εντατικοποίηση της διαδικασίας ψηφιοποίησης του ασφαλιστικού ιστορικού.

Τέλος, ν’ αυξηθεί ο αριθμός των ατόμων που θα απασχοληθούν στις συντάξεις με 18μηνες συμβάσεις έργου από 100 σε 400, μέχρι την πρόσληψη των 186 μόνιμων υπαλλήλων μέσω ΑΣΕΠ 2022-2023 και την αναπλήρωση μέρους του προσωπικού που συνταξιοδοτήθηκε. Κατανοώ ότι η υλοποίηση των προτάσεων αυτών θαμπώνει το φιλελεύθερο αφήγημα της κυβερνητικής πολιτικής, πλην όμως είναι οι μόνες που μπορούν να δώσουν λύση στο πρόβλημα την παρούσα χρονική στιγμή.

* Πρώτος διοικητής ΕΦΚΑ

https://www.efsyn.gr/