ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΣΟΥΒΑΛΙΩΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ «Στ’ Καραγιάνν’ τ’ γκοτρώνα». Του Δημήτρη Κατοίκου

Λίγα μέτρα πριν το βλέμμα και η ψυχή  αιχμαλωτιστούν από το μεγαλειώδες θέαμα του έργου της Φύσης και των Ανθρώπων, στο χώρο των πηγών του Φωκικού Κηφισού, ο επισκέπτης αντιπερνά και περιφρονεί  ένα ταπεινό τσιμεντένιο γεφυράκι . .....

Το ασήμαντο αυτό νεοελληνικό έργο, γεφυρώνει ένα αβαθές στενό ξερόρεμα, που κατέρχεται από τις υπερκείμενες των πηγών, δυτικές απολήξεις του Παρνασσού και αμέσως εκβάλει στα πρώτα βήματα του ποταμού που σχηματίζουν. 

Η διαδρομή του ρέματος δεν είναι καθόλου σύντομη. Αποτελεί τη συνέχεια της βαθειάς και βίαιης τεκτονικής τεθλασμένης που δημιούργησε το «Μηλιόρεμα», νοτιοδυτικά της Σουβάλας και ενίοτε, σε περιόδους καταιγίδων, ενεργοποιείται και πλημμυρίζει. Αιτία είναι, όχι τόσο οι απορροές της στείρας και δασωμένης βουνοχαράδρας, όσο η πηγή στη ρίζα του βράχου της φωτογραφίας, που «ξυπνά» όταν χρειάζεται. Βρίσκεται αριστερά του δρόμου προς τις πηγές και σε απόσταση περ.800 μ. από το γεφυράκι, στο αριστερό πρανές της ρεματιάς και λίγα μέτρα άνωθεν της κοίτης της. 

Η, από το 1993, «επισκέψιμη» υπόγεια λίμνη των πηγών του Κηφισού, σύμφωνα με τους εξερευνητές της, εκτείνεται σε μεγάλο βάθος προς διάφορες κατευθύνσεις. Η προέλευση του νερού όμως, έχει διαπιστωθεί ότι προέρχεται από τα ανατολικά των πηγών. Οι έντονες καταιγίδες και το λιώσιμο του χιονιού, παράγουν τεράστιες ποσότητες νερού που καταβαραθρώνεται στις «λούζες» της Λιάκουρας, αλλά και των πιο κάτω κλιτύων που λειτουργούν σαν υδατοσυλλέκτες. Μέσα από τα έγκατα του Παρνασσού, καθοδηγούμενο από υπόγεια υδάτινα τούνελ το νερό, αναβλύζει σε διάφορα σημεία των ριζών του. Είναι προφανές ότι, όταν η πλημμυρίδα αδυνατεί να εξέλθει μαζικά από την βραχώδη στενή οπή της «Μάνας», συσσωρεύεται στην υπόγεια φυσική δεξαμενή, η στάθμη της υπόγειας λίμνης ανεβαίνει και το νερό ξεχειλίζει από την πηγή«στ’ Καραγιάνν’», που λειτουργεί σαν μια τρόπον τινά βαλβίδα εκτόνωσης. Τις λοιπές ημέρες του χρόνου η πηγή ευρίσκεται «εν υπνώσει» και η οπή της χάσκει στο κενό. Προσφέρει όμως και τότε χρήσιμο έργο, τροφοδοτώντας την ατμόσφαιρα του θόλου της υπόγειας λίμνης με οξυγόνο, χρήσιμο για την επιβίωση της πανίδας που διαβιεί εντός της.(Ζει ένα σπάνιο είδος μαύρης πετροπέστροφας).

Η ονοματοδοσία της ριζιμιάς κοτρώνας, μας είναι άγνωστη. Σε καμιά γραπτή ιστορική πηγή δεν αναφέρεται κάτι σχετικό. Ούτε και η προφορική παράδοση μας κληροδότησε έστω και κάτι. Η πιθανότερη εκδοχή είναι ότι, η περιοχή πήρε το όνομα κάποιου παλιού Σουβαλιώτη ονόματι Καραγιάννη που είχε εκεί μικρή αγροτική έκταση ή ποιμνιοστάσιο. Λίγα μέτρα πιο κάτω από τη ρίζα του βράχου, σχεδόν μέσα στην κοίτη, επισημαίνονται υπολείμματα παλιάς ξερότοιχης τοιχοποιίας, απροσδιόριστης ηλικίας και χρήσης. 

Στις ιστορικές πηγές αναφέρεται το όνομα των Σουβαλιωτών αγωνιστών της Επανάστασης του 1821, Λουκά και Νικολάου Καραγιάννη. Προφανώς πρόκειται για αδέρφια που μετά την απελευθέρωση δεν συνέχισαν να ζουν στη Σουβάλα. Ουδείς με το επώνυμο αυτό είναι εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων από το 1839 και εντεύθεν, ούτε και στον εκλογικό κατάλογο των Σουβαλιωτών ψηφοφόρων του 1864 εμφανίζεται το όνομα αυτό. 

 Όπως και να έχει το θέμα λίγη είναι η σημασία της αιτίας απόδοσης του ονόματος στην τοποθεσία. Μεγάλη όμως βαρύτητα και ουσία έχει η καταγραφή και γνωστοποίηση του τοπωνύμιου στους τωρινούς και μελλοντικούς επισκέπτες του Ιερού Χώρου που θέλουν να έχουν μια σφαιρική αντίληψη της κεντρικής λειτουργίας του υδάτινου κύκλου των πηγών, αλλά και των περιφερειακών φυσικών παραμέτρων τους.