ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

Παρουσιάζει:  ο Βίκτωρ Σαμπώ

Ένας από τους 12 Αποστόλους, ο επονομαζόμενος και Πρωτόκλητος, επειδή πρώτος αυτός, μαζί με τον αδελφό του Πέτρο, κλήθηκε να ακολουθήσει τον Ιησού. Η μνήμη του γιορτάζεται από τη Χριστιανοσύνη στις 30 Νοεμβρίου......

Ο Ανδρέας καταγόταν από τη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας και ήταν γιος του αλιέα Ιωνά. Ακολούθησε το επάγγελμα του πατέρα του, όπως και ο αδελφός του Πέτρος, έχοντας ως επίκεντρο των δραστηριοτήτων του τη δυτική όχθη της λίμνης Τιβεριάδας (Γεννησαρέτ). Το όνομά του είναι ελληνικό (Ανδρέας σημαίνει γενναίος, από τη λέξη ανδρεία), σύνηθες μεταξύ των ελληνιζόντων Εβραίων της εποχής εκείνης. Δεν υπάρχει καταγεγραμμένο εβραϊκό ή αραμαϊκό όνομα γι’ αυτόν. Και τα δυο αδέλφια φαίνεται να είχαν πνευματικές ανησυχίες, γι’ αυτό είχαν ενταχθεί στον κύκλο των μαθητών του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.

Μία ημέρα ο Ιωάννης ο Πρόδρομος βλέποντας τον Ιησού είπε στον Ανδρέα και τον Πέτρο, που βρίσκονταν κοντά του: «Ίδε ο Αμνός του Θεού». Τα δύο αδέλφια αποφάσισαν να ακολουθήσουν τον Χριστό, με την πρόθεση να συνομιλήσουν μαζί του και όχι να γίνουν μαθητές του. Αυτό συνέβη αργότερα, μετά τη σύλληψη και τη φυλάκιση του Προδρόμου, όταν ο Χριστός τους διαμήνυσε «Δεύτε οπίσω μου και ποιήσω υμάς αλιείς ανθρώπων».

Οι πληροφορίες της Καινής Διαθήκης είναι ελάχιστες για τον Ανδρέα και ανύπαρκτες για το αποστολικό του έργο. Οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς αναφέρουν ότι ο Απόστολος Ανδρέας κήρυξε τον Χριστιανισμό στη Σκυθία (σημερινή Νότια Ρωσία), την Ήπειρο, τη Θράκη και το Βυζάντιο, όπου ίδρυσε εκκλησία με πρώτο επίσκοπο τον Στάχυ. Συνέχεια αυτής της πρώτης εκκλησίας θεωρείται το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως, που τιμά τον Απόστολο Ανδρέα ως ιδρυτή του και πρώτο επίσκοπο του Βυζαντίου.

Κατόπιν ο Απόστολος Ανδρέας μετέβη μέσω της Θεσσαλίας στην Αχαΐα, όπου ίδρυσε εκκλησία και κατόρθωσε να προσηλυτίσει στον Χριστιανισμό τη Μαξιμίλλα, σύζυγο του ανθύπατου Αιγεάτη, την οποία θεράπευσε από μία ανίατη ασθένεια. Ο Ρωμαίος αξιωματούχος εξοργίστηκε και διέταξε στην σταύρωση του Απόστολου Ανδρέα σε σταυρό σχήματος Χ, που ονομάστηκε από τότε «Σταυρός του Αγίου Ανδρέα».

Το λείψανό του, που ενταφιάστηκε με φροντίδα της Μαξιμίλλας και του τοπικού επισκόπου Στρατοκλή, μεταφέρθηκε το 357 στην Κωνσταντινούπολη και εναποτέθηκε στο ναό των Αγίων Αποστόλων. Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης στους Σταυροφόρους το 1204, τμήματα του λειψάνου του Απόστολου Ανδρέα μεταφέρθηκαν στο Αμάλφι της Καμπανίας, ενώ το 1461 ο δεσπότης του Μυστρά Θωμάς Παλαιολόγος, προ του Οθωμανικού κινδύνου, ανέθεσε τη φύλαξη της κάρας του Αγίου στον Πάπα Πίο Β', ο οποίος την εναπόθεσε στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη. Στις 26 Σεπτεμβρίου 1964, η κάρα του Αποστόλου Ανδρέα επιστράφηκε στην Πάτρα, σε μια χειρονομία καλής θελήσεως του Πάπα Παύλου ΣΤ' προς τους Ορθοδόξους. Στις 19 Ιανουαρίου του 1980 επιστράφηκε και ο Σταυρός του Αγίου Ανδρέα. Και τα δύο ιερά κειμήλια φυλάσσονται στο ναό του Αγίου Ανδρέα, που αποτελεί πανελλήνιο προσκύνημα.

Ο Απόστολος Ανδρέας είναι προστάτης Άγιος της Ουκρανίας, της Ρωσίας, της Ρουμανίας, του Μπαρμπέιντος και της Σκωτίας, καθώς και πολιούχος Άγιος της Πάτρας, του Αμάλφι της Ιταλίας, της Λούκα της Μάλτας και της Εσγκέιρα της Πορτογαλίας.

Η σημαία της Σκωτίας φέρει τον σταυρό του Αγίου Ανδρέα. Μετά την ένωση της Σκωτίας με την Αγγλία, ο χιαστός σταυρός απεικονίζεται και στη σημαία της Μεγάλης Βρετανίας. Η σημαία του πολεμικού ναυτικού της Ρωσίας φέρει τον σταυρό του Αγίου Ανδρέα, όπως και η σημαία της Συνομοσπονδίας (Νοτίων) στον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο.

Απολυτίκιο

Ως των Αποστόλων Πρωτόκλητος
και του κορυφαίου αυτάδελφος
τον Δεσπότην των όλων, Ανδρέα,
ικέτευε, ειρήνην, τη οικουμένη δωρήσασθαι
και ταις ψυχαίς ημών το μέγα έλεος.

Λαογραφία

Ο Νοέμβριος ονομάζεται και Αντριάς, επειδή πιστεύεται ότι το κρύο «αντρειεύει» την ημέρα της εορτής του Αγίου Ανδρέα. Ο Άγιος Ανδρέας λέγεται και Τρυποτηγανάς, επειδή, όπως έλεγαν, τρυπούσε τα τηγάνια όσων δεν έκαναν τηγανίτες την ημέρα της γιορτής του.

Η ιστορία του ονόματος

Ανδρέας  Ανδρεάνα

Παραλλαγές & Υποκοριστικά

Ντρίτσας, Ντρίτσουλας, Ντίτσης 

Ανδριάννα. Ανδριάνα, Ανδριανή

Ετυμολογία

Από τη λέξη ανήρ (γεν. ανδρός)

Εορτασμός

30 Νοεμβρίου († Ανδρέου Αποστόλου του Πρωτοκλήτου)

XΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΣΤΟΝ: Ανδρέα,   Ντρίτσα, Ντρίτσουλα, Ντίτση. 

XΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΣΤΗΝ: Ανδρεάνα, Ανδριάννα, Ανδριάνα, Ανδριανή

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΓ. ΑΝΔΡΕΟΥ ΣΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ

Απόστολος Ανδρέας: Ο πρώτος που δέχτηκε την πρόσκληση του Χριστού να τον ακολουθήσει. Ψαράς στη λίμνη της Γεννησαρέτ, υιός του Ιωνά και αδερφός του Σίμωνος Πέτρου. Το όνομα Ανδρέας είναι ελληνικό. Συχνά απαντάται στον Ηρόδοτο, στον Πλούταρχο και σε άλλους συγγραφείς. Η απόφαση της οικογένειάς του να δοθεί σε ένα από τα τέκνα της το όνομα αυτό, αποδεικνύει ευαισθησία προς την ελληνική σκέψη και τον ελληνικό πολιτισμό. Επίσης, ο Ανδρέας είναι ελληνομαθής, γνωρίζει την ελληνική γλώσσα.

Όταν κάποια στιγμή μια ομάδα Ελλήνων προσηλύτων αναζητούν μια ευκαιρία να συναντήσουν τον Ιησού, καταφεύγουν στον Απόστολο Φίλιππο. Ο Φίλιππος με τη σειρά του απευθύνεται στον Ανδρέα για να μεσολαβήσουν για την πραγματοποίηση αυτής της συνάντησης. Ο Ιησούς, όταν του το αναγγέλλουν, απαντά « Ελήλυθεν η ώρα ίνα δοξασθή ο Υιός του ανθρώπου » (Ιωαν.ΚΒ’,23-24). Ο ιερός Χρυσόστομος σχολιάζει ότι επειδή οι μεν Ιουδαίοι επέμεναν στην απείθεια, οι δε Έλληνες ήθελαν να προσέλθουν, για αυτό και είπε ο Χριστός « καιρός είναι πλέον να προχωρήσω στο Πάθος εφόσον όλα έχουν εκπληρωθεί ».

Επίσης, κατά τον Άγιο Νεκτάριο « Από τον πόθο των Ελλήνων να Τον αναζητήσουν, διέκρινε ότι ήταν πρόθυμοι να δεχθούν τη διδασκαλία Του, προέβλεψε ότι θα δοξαστεί από την πίστη των εθνών ». 

Συνοψίζοντας, βλέπουμε πως στο περιστατικό με τους Έλληνες που περιγράφει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, διεδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο ο Απόστολος Ανδρέας. Η συνάντηση Ελληνισμού και Χριστιανισμού έχει λοιπόν « την αφετηριακή της βάση στα πρώτα βήματα ήδη από τη στιγμή της οικοδόμησης της ομάδας των Δώδεκα του Ιησού ».

Βιβλιογραφία: 

• Αγ. Ι.Χρυσοστόμου, Υπόμνημα εις το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, τόμος 74, εκδόσεις ²Ωφέλιμο Βιβλίο².

• Αγ. Νεκταρίου, Περί της Ελληνικής Φιλοσοφίας ως προπαιδείας εις το Χριστιανισμόν, βιβλιοπωλείο Ν.Παναγόπουλος.

• Τ. Γριτσόπουλος, Ο Απ. Ανδρέας και αι Πάτραι, Πρωτοκλήτεια 2003.

• Γ. Πατρώνος, Ο Απ. Ανδρέας κατά την Καινή Διαθήκη με αναφορά και στα απόκρυφα, Πρωτοκλήτεια 1996-1997.