Β. Αποστόλου: Η αλιεία σε πορεία βιώσιμη και αειφορική

Ομιλία

Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων,

Βαγγέλη Αποστόλου,

για την αλιεία, στην εκδήλωση του Τμήματος Αγροτικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ στη Δραπετσώνα.....

Η αλιεία σε πορεία βιώσιμη και αειφορική

Η αλιεία ενώ αποτελεί βασικό πυλώνα ανάπτυξης και συνδετικό ιστό των παράκτιων και νησιωτικών περιοχών έχει  βιώσει την πλήρη εγκατάλειψη τις τελευταίες δεκαετίες .

Είναι χαρακτηριστική η περιφορά της αρμοδιότητάς της από Υπουργείο σε Υπουργείο, ενώ  η αλλαγή του θεσμικού πλαισίου δεν επέτρεπε στους αλιείς να λειτουργούν ως θεσμικοί εκπρόσωποι του χώρου .

Για να προσεγγίσει όμως κάποιος τα προβλήματα του κλάδου πρέπει να γνωρίζει  ότι τόσο σε εθνικό όσο και σε ενωσιακό επίπεδο, διέπεται από μια σειρά ρυθμιστικών – διαχειριστικών και διαθρωτικών μέτρων, όπως για παράδειγμα η διενέργεια της αλιείας  με συρόμενα και κυκλωτικά αλιευτικά εργαλεία προϋποθέτει την εφαρμογή σχεδίων διαχείρισης, εγκεκριμένων από την Ευρωπαϊκή  Επιτροπή.

Γιατί απλά είμαστε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απολαμβάνουμε τα οφέλη, όπως είναι η οικονομική ενίσχυση και προστασία του κλάδου, αλλά  είμαστε και υποχρεωμένοι να ακολουθούμε τους Κανονισμούς, τους οποίους και συναποφασίζουμε με τα υπόλοιπα Κράτη-Μέλη.

Και δυστυχώς πολλές από αυτές  τις  αποφάσεις  δεν εξυπηρετούν στο μέγιστο βαθμό τη χώρα μας, καθώς η αλιεία στην Ελλάδα είναι πολυειδική.

Είναι πολύ δύσκολο σε μια χώρα η οποία διαθέτει 16.000 χμ ακτογραμμής να εφαρμόσει Κανονισμούς όπως η υποχρεωτική εκφόρτωση των απορριπτόμενων αλιευμάτων ή τις δράσεις ελέγχου των αλιευτικών δραστηριοτήτων.

Πόσο μάλλον όταν διαθέτει περιορισμένους πόρους και λόγω της δημοσιονομικής στενότητας της χώρας αλλά και τα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει με τις συνεχείς μεταναστευτικές ροές.

Στο Υπουργείο  έχουμε  ξεκινήσει μια τιτάνια προσπάθεια να αρθούν οι αγκυλώσεις και τα κακώς κείμενα. Το βασικότερο εργαλείο μας σε αυτή τη διαδρομή είναι οι κοινοτικοί πόροι του  Επιχειρησιακού Προγράμματος  Αλιείας και Θάλασσας, ύψους 389 εκατ. ευρώ, που με την εθνική  συνεισφορά θα ξεπεράσουν τα 523 εκατ, ενώ αν συνυπολογίσουμε την ιδία συμμετοχή τότε ξεπερνάμε τα 720 εκ. ευρώ. 

Βέβαια η προσπάθεια αυτή δύσκολα γίνεται γνωστή, ακόμη και στους άμεσα ενδιαφερόμενους, πόσο μάλλον στο ευρύτερο κοινό .

Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της μεταχείρισης που έτυχαν την ίδια ημέρα (21/7/2017 ) δύο ανακοινώσεις για την αλιεία, μία του WWF, που έτυχε μεγάλης  δημοσιότητας,  με την οποία διαπιστωνόταν για μια ακόμη φορά ότι  η κατανάλωση ψαριών στην Ε.Ε. ξεπερνά τις  δυνατότητες  των θαλασσών της  και μία του ΥΠΑΑΤ, που πέρασε εντελώς απαρατήρητη,  με την οποία γνωστοποιούταν το άνοιγμα  επτά νέων μέτρων   για την αλιεία συνολικού προϋπολογισμού 118 εκατ. ευρώ, που αφορούν παραγωγικές επενδύσεις στην υδατοκαλλιέργεια, στη μεταποίηση προϊόντων αλιείας, στην βελτίωση των αλιευτικών σκαφών.

Από τα πλέον σημαντικά όμως έργα  για την αλιεία, για τα οποία έχει ουσιαστικά εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη χρηματοδότησή του, είναι το Εθνικό Πρόγραμμα Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων.

 Ένα πρόγραμμα που δεν υλοποιούνταν πλήρως για αρκετά χρόνια και αρκετές χρονιές  καθόλου, παρότι αποτελεί το βασικό εργαλείο κάθε χώρας για να μπορέσει να εφαρμόσει αλιευτική πολιτική.

Αυτό θα μας δώσει τις απαραίτητες πληροφορίες για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε τα βιώσιμα και αειφόρα, τα ιχθυοαποθέματα στη χώρα μας, να διατηρήσουμε βιώσιμο το επάγγελμα των αλιέων, με προτεραιότητα αυτού των παράκτιων αλιέων, οι οποίοι αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της μικρής παράκτιας αλιείας.

Στο Υπουργείο ετοιμάζουμε σειρά νομοθετικών πρωτοβουλιών, με τα οποία ευελπιστούμε  να βελτιώσουμε  αισθητά την κατάσταση που διέπει τον κλάδο.

Ήδη βρίσκεται σε επεξεργασία νέος νόμος για τις κυρώσεις στην αλιεία, ο οποίος  θα αυστηροποιεί και θα συμπληρώνει το ελλιπές μέχρι σήμερα θεσμικό πλαίσιο, θα αποτρέπει την παράνομη και λαθραία αλιεία δίνοντας ιδιαίτερη  έμφαση στη ιχνηλασιμότητα των αλιευτικών προϊόντων.

Στόχος μας αποτελεί η θωράκιση  του εισοδήματος των επαγγελματιών αλιέων και η  προστασία ιδιαίτερα των ευαίσθητων ιχθυοαποθεμάτων, τα οποία όπως καταγγέλλετε και σεις οι ψαράδες  τείνουν να εκλείψουν, όπως για παράδειγμα οι ροφοί, οι στείρες, τα μαγιάτικα. 

Αναθεωρείται επίσης το απαρχαιωμένο θεσμικό πλαίσιο που διέπει τον κλάδο, με απαρχή την αλλαγή της νομοθεσίας για την επαγγελματικότητα των αλιέων και τον τρόπο έκδοσης των αδειών επαγγελματικής αλιείας, το οποίο εφαρμόζεται από  Βασιλικό Διάταγμα του 1966!

Η καινοτομία και το αναπτυξιακό κριτήριο που θα φέρει το εν λόγω νομοθέτημα, είναι τόσο το ξεκαθάρισμα του κλάδου, σε αυτούς που πραγματικά αποζούν από την αλιεία και δραστηριοποιούνται σε αυτή, όσο  και στην  έκδοση για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, νέων αδειών αλιείας, που θα εξαρτώνται πλέον από το απόθεμα αλιευτικής ικανότητας που διαθέτει η χώρα μας.

Δεν αρκεί για να γίνει επαγγελματίας αλιέας κάποιος, το να αγοράσει υπάρχουσα επαγγελματική άδεια αλιείας. Θα πρέπει να υπάρχει η στοιχειώδης κατάρτισή του, ώστε να κατανοεί ότι αν δεν αλιεύει βιώσιμα στο παρόν, δεν θα έχει τη δυνατότητα να αλιεύει στο μέλλον, και το χειρότερο είναι ότι θα στερήσει τη δυνατότητα από τις επερχόμενες γενεές, από τα παιδιά του, το δικαίωμα της αλιείας.

Πρέπει να ενστερνιστούμε όλοι όσοι εμπλεκόμαστε στον κλάδο, ότι δεν υπάρχει μέλλον σε αυτόν, αν δεν διαφυλάξουμε οι ίδιοι τους διαθέσιμους βιολογικούς πόρους και αν δεν καταφέρουμε να απαλείψουμε τις κακές πρακτικές που εφαρμόζονται σήμερα. 

Μια ακόμη νομοθετική πρωτοβουλία που επεξεργαζόμαστε αφορά στην επαναφορά των ερασιτεχνικών αδειών αλιείας και στη δημιουργία μητρώου ερασιτεχνών .

Με αυτόν τον τρόπο θα υπάρξει μια πιο ολιστική προσέγγιση για τη βιωσιμότητα των ιχθυοαποθεμάτων, καθώς σήμερα κανείς δεν γνωρίζει πόσοι είναι οι ερασιτέχνες αλιείς και ποιος ο αντίκτυπός τους στα ιχθυοαποθέματα.

Παράλληλα, προσπαθούμε να βρούμε και τρόπους να περιορίσουμε, αν όχι να εξαλείψουμε, παράνομες πρακτικές που χρησιμοποιούνται από μια μικρή μερίδα ερασιτεχνών αλιέων, η οποία πλήττει ανεπανόρθωτα τόσο τα ιχθυοαποθέματα, όσο και το εισόδημα των επαγγελματιών αλιέων.

Η ερασιτεχνική αλιεία είναι ένας χώρος τον οποίο οφείλουμε να χαρτογραφήσουμε και μάλιστα, ήδη, μέσω το Εθνικού Προγράμματος Αλιευτικών Δεδομένων, έχει ξεκινήσει μια πρώτη καταγραφή τόσο για τον αριθμό των ερασιτεχνών αλιέων, όσο για τις ποσότητες, τα είδη και τη συχνότητα που αλιεύουν.

Άλλωστε, σε διεθνές επίπεδο, ήδη έχει ξεκινήσει μια τεράστια προσπάθεια για την οριοθέτηση της ερασιτεχνικής αλιείας, με συμμετοχή τόσο των Κρατών μελών της Ε.Ε., της Γενικής Γραμματείας για την Αλιεία στη Μεσόγειο και των Κρατών της Μεσογείου. Ελπίζω να μην αναγκαστούμε  αυτή τη φορά να αποσύρουμε τη διάταξη .

Σε διεθνές επίπεδο   μέσω των παρεμβάσεών μας , ιδιαίτερα  στο Συμβούλιο Υπουργών Αλιείας της Ε.Ε. έγινε δεκτό το αίτημα της Ελλάδας, να ξεκινήσει η συζήτηση για τις επιπτώσεις των Λεσσεψιανών μεταναστών, τόσο στην αλιεία, όσο και στο θαλάσσιο οικοσύστημα.

 Ήδη η Κύπρος έχει τεράστια προβλήματα από την εισβολή των εν λόγω ειδών, από τη διώρυγα του Σουέζ, ενώ στη χώρα μας οι περιοχές που παρουσιάζουν τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι η Κρήτη και τα Δωδεκάνησα.

Θέλω να καταστήσω σαφές προς όλου ότι όλες αυτές οι νομοθετικές πρωτοβουλίες δεν είναι δυνατόν να γίνουν ερήμην των αλιέων.

Η γνώμη των αλιέων για θέματα που τους αφορούν είναι απαραίτητη προϋπόθεση για εμάς, ώστε συνεκτιμώντας την επιστημονική συμβουλή και την Κοινοτική νομοθεσία να μπορέσουμε να εκσυγχρονίσουμε του εθνικό πλαίσιο που διέπει την αλιεία, με γνώμονα τη διατήρηση με βιώσιμο τρόπο αυτής της πολύ σημαντικής δραστηριότητας της αλιείας.

Έτσι, ήδη επεξεργαζόμαστε το θεσμικό πλαίσιο για την συνδικαλιστική οργάνωση του πρωτογενή τομέα, μετά και από την δημόσια διαβούλευση που προηγήθηκε.

Είναι πολύ σημαντικό για εμάς να οργανωθεί ο κλάδος, ώστε να μπορέσει να εκπροσωπηθεί και σε θεσμικά όργανα όπως το Συμβούλιο Αλιείας, η Επιτροπή Παρακολούθησης του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας και Θάλασσας 2017-2020 κα.

Στόχος όλων μας θα πρέπει να είναι στο μέλλον, η εκπροσώπηση του κλάδου να είναι ενιαία και όχι κατακερματισμένη. Γνωρίζουμε απόλυτα τα προβλήματα συνεννόησης που υπάρχουν ανάμεσα στην παράκτια και τη μέση αλιεία, εντός της παράκτιας με αυτούς που δουλεύουν με στατικά εργαλεία, με αυτούς που λειτουργούν βιντζότρατες, αλλά ακόμα και εντός των αλιέων που έχουν μόνο στατικά εργαλεία.

Οι διενέξεις πολλές φορές αφορούν στον ίδιο αλιευτικό σύλλογο, στην ίδια περιοχή. Πρέπει να γίνει από όλους αντιληπτό πως η θάλασσα είναι μία.

Τα ιχθυαποθέματα είναι κοινά και αν δεν καταφέρουμε να έχουμε μια κοινή προσέγγιση για τη λύση των αναρίθμητων προβλημάτων που υπάρχουν και παρουσιάζονται καθημερινά στον κλάδο, ο κλάδος δεν θα έχει μέλλον.

Παράλληλα με τις νομοθετικές πρωτοβουλίες όμως, ως βασικό εργαλείο για την οικονομική ενίσχυση του τομέα, αποτελεί το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας και Θάλασσας, όπως προανέφερα.  Ήδη έχουν ενεργοποιηθεί Μέτρα ύψους 250 περίπου εκ. ευρώ.

Τα Μέτρα αφορούν ενδεικτικά:

1.     στο Πρόγραμμα Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων.

2.   σε κατασκευές και εκσυγχρονισμό αλιευτικών καταφυγίων και ιχθυοσκαλών στη χώρα

3.   στην εφαρμογή της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής

4.   στην Τεχνική Βοήθεια τους Προγράμματος (Μελέτες και εμπειρογνωμοσύνες που βοηθούν στην υλοποίηση του ΕΠΑΛΘ)

5.    στα Προγράμματα Τοπικής Ανάπτυξης (Leader Αλιείας), τα οποία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών.

6.   στην οριστική παύση αλιευτικών δραστηριοτήτων, το οποίο δεν αποτελεί αναπτυξιακό εργαλείο μεν, αλλά δεν μπορούμε να στερήσουμε τη δυνατότητα αυτή στους αλιείς, αφού μάλιστα πολλοί από εσάς το ζητάτε και πιθανόν το εν λόγω Μέτρο να μην εφαρμοστεί ξανά στο μέλλον.

Στο  Μέτρο αυτό έχουμε ενεργοποιήσει και μια ειδική     ρήτρα, ώστε τα

σκάφη τα παραδοσιακά, τα οποία αποτελούν ζωντανή απόδειξη της μακράς

Παράδοσης της χώρας μας στη ναυπηγική, να μπορούν αντί να

καταστρέφονται, να χρησιμοποιούνται για μουσειακούς σκοπούς.

7.    στις παραγωγικές Επενδύσεις στην Υδατοκαλλιέργεια,(αύξηση ενεργειακής απόδοσης και μετατροπή σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αποδοτική χρήση των πόρων κα)

8.   στη μεταποίηση των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας

9.   στις επενδύσεις επί των αλιευτικών σκαφών (υγεία και ασφάλεια, ενεργειακή απόδοση και μετριασμός της κλιματικής αλλαγής)

10.                      στις επενδύσεις επί των αλιευτικών σκαφών που αφορούν στην προστιθέμενη αξία, ποιότητα των προϊόντων και χρήση των ανεπιθύμητων αλιευμάτων.

11.στην αγορά και εκσυγχρονισμό πλωτών και εναέριων μέσων για την εφαρμογή του ελέγχου στην αλιεία.

Παράλληλα, ήδη προετοιμάζουμε την ενεργοποίηση Μέτρων, τα οποία θα ενισχύσουν ακόμη περισσότερο τον κλάδο, όπως:

1.     η αποζημίωση των διχτυών από τα θαλάσσια θηλαστικά, ένα Μέτρο το οποίο εξαιτίας θεμάτων ανταγωνισμού, δεν ήταν δυνατόν να εφαρμοστεί στη χώρα μας τα προηγούμενα χρόνια.

2.   ο εκσυγχρονισμός των αλιευτικών σκαφών

3.   η ενίσχυση των νέων αλιέων για αγορά πρώτου αλιευτικού σκάφους

4.   οικονομική ενίσχυση των δράσεων ελέγχου

Ο κλάδος βρίσκεται σε οριακό σημείο. Χρειάζεται όλοι μας να υπερβάλλουμε εαυτούς, να αφήσουμε πίσω μας τις διενέξεις και όλοι μαζί να μπορέσουμε να συμβάλλουμε στην ανάταση του κλάδου.

Είμαστε υποχρεωμένοι τόσο προς την κοινωνία όσο προς την ιστορία, να παραδώσουμε στα παιδιά μας και στα εγγόνια μας ένα καλύτερο αύριο.

Να διασφαλίσουμε ότι και αυτά θα έχουν τη δυνατότητα να τρώνε φρέσκα, ποιοτικά και αειφόρα αλιευόμενα ελληνικά αλιεύματα.