Στον Δήμο Ευπαλίου του Νομού Φωκίδας, 25-30 χλμ. ΒΑ της Ναυπάκτου, σε υψόμετρο 750 μ., βρίσκεται η ιστορική Μονή της Παναγίας της Βαρνάκοβας, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Εκεί βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, που χρονολογείται, πιθανότατα, από της κτίσεως του Ναού. Είναι άγνωστη η προέλευσή της, αν και πολλοί, εξαιτίας του ονόματός της,εικάζουν ότι προέρχεται από τη Σερβία ή τη Βάρνα της Βουλγαρίας. Πρόκειται μάλλον για αυτοκρατορικό αφιέρωμα στη Μονή, εφόσον αυτή ήταν κάτω από την υψηλή προστασία του αυτοκρατορικού οίκου των Αγγέλων Κομνηνών του Δεσποτάτου της Ηπείρου, στο οποίο ανήκε και εδαφικός.
Είναι εικόνα μεγάλων διαστάσεων και φέρει ασημένιο κάλυμμα με χρυσά τα φωτοστέφανα. Εντύπωση προκαλεί το πρόσωπο του Χριστού, που έχει χαρακτηριστικά μεγάλου άνδρα. Το πρόσωπο της Παναγίας με τα μεγάλα μάτια, το σοβαρό και κάπως μελαγχολικό βλέμμα, φέρει κατά μήκος του προσώπου ένα εμφανές ράγισμα, το οποίο δημιουργήθηκε από τοπικό σεισμό το πρωί της 15ης Αυγούστου του 1940, ενώ τελούνταν η θεία λειτουργία. Το θαυμαστό είναι ότι συνέβη ακριβώς τη στιγμή που έγινε ο τορπιλισμός του εύδρομου «ΕΛΛΗ» στην Τήνο.
Η Μονή της Βαρνάκοβας και ο ιστορικός της ρόλος
Η μονή της Βαρνάκοβας είναι από τα ιστορικότερα μοναστήρια της Ελλάδας. Χτίστηκε το 1077 από τον Όσιο Αρσένιο τον Βαρνακοβίτη (η μνήμη του τιμάται στις 8 Μαΐου). Ανήκε εδαφικός στο Δεσποτάτο της Ηπείρου, γι αυτό είχε την προστασία των Αγγέλων Κομνηνών και αργότερα των Παλαιολόγων. Αναφέρεται σε έγγραφο του 1212 ότι τότε είχε 96 μοναχούς.
Μετά την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας η Μονή παρήκμασε και καταστράφηκε. Το 1520 επανέρχεταιστο προσκήνιο επί ηγουμενίας του Οσίου Δαβίδ (του εν Ευβοία), ο οποίος την καθιστά πάλι ακμάζουσα.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο ως πνευματικό, εθνικό και πατριωτικό κέντρο, ώστε να χαρακτηρίζεται και ως η «Αγία Λαύρα της Ρούμελης». Λειτούργησε ως κρυφό Σχολειό σε επίπεδο Σχολαρχείου. Υπήρξε κρησφύγετο και κέντρο φιλοξενίας πολλών κυνηγημένων από τους Τούρκους, αλλά και ορμητήριο κλεφτών και αρματολών.
Το 1826, λίγο μετά την έξοδο του Μεσολογγίου, 4000 άνδρες υπό τον Κιουταχή πολιόρκησαν το μοναστήριγια πολλές μέρες, οι μοναχοί όμως επικουρούμενοι από οπλαρχηγούς και άλλους αγωνιστές προέβαλαν σθεναρή αντίσταση, με συνέπεια οι Τούρκοι να προσπαθήσουν να την ανατινάξουν, γεγονός που πληροφορήθηκαν οι πολιορκημένοι και έκαναν ηρωική έξοδο στις 15 Μαΐου.
Τελικά η Μονή ανατινάχθηκε και ξαναχτίστηκε, με προσωπική μάλλον επιχορήγηση, από τον Ι. Καποδίστρια το 1831, η έκταση όμως και η περιουσία του είχαν συρρικνωθεί πια αρκετά.
Το 1984 ερημώθηκε ξανά, αλλά από το 1992 επαναλειτουργεί με γυναικεία αδελφότητα
ΤΟ ΠΑΛΗΟ ΠΗΓΑΔΙ
Είναι το πέμπτο αρχαιότερο μοναστήρι της πατρίδας μας
Ο ναός ανεγέρθηκε το 1077 από τον πρώτο μοναχό τον Αρσένιο υπό την προστασία των Κομνηνών( και όπως μαρτυρεί σχετική κτητική επιγραφή ανακαινίστηκε στα 1448),έπειτα περιήλθε το 1204 στη δικαιοδοσία του Δεσποτάτου της Ηπείρου, οι ηγεμόνες του οποίου κόσμησαν το μοναστήρι.
Μέχρι την άλωση της Κωνσταντινούπολης η Μονή προστατεύεται από τους Παλαιολόγους.Υπάρχουν αναφορές για την ύπαρξη ελληνικού σχολείου εντός της Μονής μετά το 1530, ένας από τους σημαντικότερους δασκάλους υπήρξε και ο Νικόδημος Καβάσιλας από την Αγιά Θυμιά, τον 17ο αιώνα.
Ο ναός ανεγέρθηκε το 1077 από τον πρώτο μοναχό τον Αρσένιο υπό την προστασία των Κομνηνών( και όπως μαρτυρεί σχετική κτητική επιγραφή ανακαινίστηκε στα 1448),έπειτα περιήλθε το 1204 στη δικαιοδοσία του Δεσποτάτου της Ηπείρου, οι ηγεμόνες του οποίου κόσμησαν το μοναστήρι.
Μέχρι την άλωση της Κωνσταντινούπολης η Μονή προστατεύεται από τους Παλαιολόγους.Υπάρχουν αναφορές για την ύπαρξη ελληνικού σχολείου εντός της Μονής μετά το 1530, ένας από τους σημαντικότερους δασκάλους υπήρξε και ο Νικόδημος Καβάσιλας από την Αγιά Θυμιά, τον 17ο αιώνα.
Η επόμενη χρονική περίοδος 1687-1700 βρίσκει την Μονή στην εξουσία των Βενετών.
1821 – ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΗΣ ΒΑΡΝΑΚΟΒΑΣ (περισσότερα)
Το μοναστήρι της Βαρνάκοβας είναι απ’ τα αρχαιότερα της Χριστιανοσύνης , ιδρύθηκε το 977 επί αυτοκράτορος Μανουήλ Ζ’ του Παραπινάκη . Εκεί έχουν ταφεί δυό Αυτοκράτορες και τρεις Πατριάρχες .
” Ήγαγεν ημάς ώδε θανάτου νόμος Σεβαστοκράτωρ Άννα και Κωνσταντίνος . Και λοίσθον δι’ αυτόν δεσπότης Κωνσταντίνος προ της δίκης ρύσαι με της καταδίκης ” . ( Επιτύμβιος επιγραφή των Αγγέλων Κομνηνών Άννας και Κωνσταντίνου ).
Σ’ όλη την μακραίωνα ιστορία του , το μοναστήρι αυτό ήταν φάρος που φώτιζε και καθοδηγούσε το δυστυχισμένο γένος των Ελλήνων που από τότε που φάνηκε στην ιστορία δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να πολεμάει τους κάθε λογής επιδρομείς που επιβουλεύονται την ανεξαρτησία του .
Στο διάστημα της Τουρκοκρατίας, ήταν το καταφύγιο όλων των διωκομένων ραγιάδων και κρυφό σχολειό όπου καλόγεροι τη νύχτα , με το καντήλι η τα τρεμοσβήνοντα κεριά, μάθαιναν τα Ελληνόπουλα τα λίγα γράμματα που ήξεραν κι’ αυτοί. Τους δίδασκαν την ιστορία κι τη θρησκεία του γένους μας.
Αν δεν υπήρχαν τα μοναστήρια να κρατήσουν , και η ιστορία και η θρησκεία και η γλώσσα μας θα χάνονταν και σήμερα θα ήμασταν όλοι η Τούρκοι , η Φράγκοι η οτιδήποτε άλλο και μόνο Έλληνες δεν θα ήμασταν. Σ’ όλο το διάστημα της Επανάστασης του 1821 , το μοναστήρι έλαβε ενεργότατο μέρος στον αγώνα .Διέθεσε ολόκληρη την περιουσία του και περιέθαλψε γερούς και τραυματίες . Οι καλόγεροι με το όπλο στο χέρι μάχονταν στην πρώτη γραμμή.
Όταν έπεσε το Μεσολόγγι , στις 10 Απριλίου 1826 , ο Κιουταχής στράφηκε προς τη Δωρίδα και τα Σάλωνα . Για να του κόψει το δρόμο ο Καραϊσκάκης , άρρωστος τότε , στέλνει το Σκαλτσά , το Σαφάκα , το Φραγκίστα και τον Καλύβα να πιάσουν το μοναστήρι και τα γύρω . Όλο το μήνα Μάιο , 4.000 Τούρκοι ρίχνονταν σαν τα λυσσασμένα σκυλιά απάνω να πατήσουν το ιστορικό μοναστήρι. Ο γενναίος όμως Καλύβας στεκόταν ακλόνητος από μέσα , ενώ απ’ έξω βοηθούσαν ο Σκαλτσάς και ο Σαφάκας .
Όλοι οι καλόγεροι , περί τους εκατό , με επικεφαλής τον ηρωικό ηγούμενο Κοσμά , πολεμούσαν λιονταρίσια στις πολεμίστρες , ενώ συγχρόνως έψελναν μεγαλόφωνα παρακλήσεις προς τη Θεοτόκο, και οι καμπάνες χτυπούσαν ασταμάτητα όλη μέρα. Απελπισμένοι οι Τούρκοι έσκαψαν λαγούμια αλλά τους πρόδωσε ένας Αρβανίτης και απέτυχαν. Τότε έφεραν κανόνια και έκαναν ρήγμα στους τοίχους .
Μετά απ’ αυτό οι Έλληνες , τα μεσάνυχτα της 26ης Μαΐου 1826 , και μετά από αγώνα ενός μηνός σχεδόν , ξιφήρεις βγήκαν έξω σκορπίζοντας τον όλεθρο . Εκεί ο ήρωας Καλύβας έχασε το χέρι του . Οι Τούρκοιέβαλαν φωτιά και έκαναν στάχτη το μοναστήρι . Ξαναχτίστηκε το 1831 με χρήματα που έδωσε ο Καποδίστριας ( 1.800 φοίνικες ). Επέζησαν μόνο εννιά καλόγεροι οι , Κοσμάς ηγούμενος , Παρθένιος , Ανατόλιος , Ιωακείμ , Κυπριανός , Κάλιστρος , Θεόφιλος , Διονύσιος και Χρύσανθος , όλοι οι άλλοι χάθηκαν….
Το 1831 (με τα χρήματα του Καποδίστρια) το καθολικό του έγινε πάνω στο σχέδιο του παλιού – τρίκλιτη βασιλική με τρούλο, νάρθηκα και εξωνάρθηκα.
Στο δάπεδό του διατηρούνται μαρμαροθετήματα με παραστάσεις του 11ου ή 12ου αι.
Στο δάπεδό του διατηρούνται μαρμαροθετήματα με παραστάσεις του 11ου ή 12ου αι.
Ακολούθησε σχεδόν ένας αιώνας, κατά τον οποίον το μοναστήρι της Βαρνάκοβας άλλοτε ανέκαμπτε κι άλλοτε υπέφερε δεινά. Η Βαρνάκοβα αποτέλεσε προπύργιο του Απελευθερωτικού Αγώνα και θέατρο αιματηρών μαχών.
Το διάστημα 1941-1949, δοκιμάστηκε σκληρά τόσο κατά τη διάρκεια της ξενικής κατοχής όσο και κατά τον εμφύλιο.
Σήμερα ο επισκέπτης της Μονής θα βρει φιλοξενία από την γερόντισσα Θεοδοσία και την αδελφότητα των 10 μοναχών γυναικών.
Πολλοί είναι εκείνοι που πάνε με τα πόδια για προσκύνημα στην εικόνα της Παναγιάς κάθε Αύγουστο
Πολλοί είναι εκείνοι που πάνε με τα πόδια για προσκύνημα στην εικόνα της Παναγιάς κάθε Αύγουστο
Αξιοθέατα είναι μεταξύ άλλων τρία σημεία της Μονής.
1. Η εντοιχισμένη κτητορική επιγραφή. Πέτρινη πλάκα μήκους 1,52μ. και ύψους 0,22μ. επάνω από την θύρα εισόδου από τον πρόναο στον κυρίως Ναό.
2. Η βυζαντινή τοιχογραφία της βρεφοκρατούσας Θεοτόκου κατά τον τύπο της Οδηγήτριας. Κατά τον Ορλάνδο κατασκευάσθηκε προ του 1453.
3. Το δάπεδο της Μονής το οποίο είναι μαρμαροθετημένο και εκτείνεται σε όλη την επιφάνεια του κυρίως Ναού και του εσωνάρθηκα, δηλαδή εκτάσεως 100τ.μ. Διατηρεί την αρχική διάταξη και είναι πλούσιο σε παραστάσεις ζωικές και γεωμετρικές.
Θεωρείται μοναδικό και άριστο βυζαντινό παράδειγμα του 11ου και 12ου μ. Χ. αιώνα. Η Βαρνάκοβα είναι για την μείζονα περιοχή μας Ιερό σημείο αναφοράς, παράδοσης και Ιστορίας. Κατά την εορτή της Παναγίας πλήθος κόσμου συρρέει εκεί από όλα τα μέρη της Ελλάδας.
Για αιώνες η ΒΑΡΝΑΚΟΒΑ είναι το κέντρο αναφοράς για όλους τους Δωριείς, όπου της γης.
29 Ιανουαρίου 2017: Μεγάλη πυρκαγιά στην Ιερά Μονή Βαρνάκοβα
Πυρκαγιά κατέστρεψε σχεδόν στο σύνολό της την Ι.Μ.Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Βαρνάκοβα του νομού Φωκίδας.
Η πυρκαγιά σύμφωνα με κάποιες πηγές φέρεται να προήλθε από τον ξυλολέβητα της Μονής και γρήγορα επεκτάθηκε στα υπόλοιπα τμήματα λόγω των εύφλεκτων υλικών.
Από την καταστροφική μανία της φωτιάς γλύτωσαν μόνο το παλαιό και νέο καθολικό της μονής,καθώς και ο χώρος της έκθεσης.Διασώθηκαν επίσης τα Ιερά λείψανα και η θαυματουργική εικόνα της Παναγίας,ενώ το αρχείο της Μονής καταστράφηκε.Να σημειωθεί ότι η εν λόγω Μονή χρονολογείται από τα χρόνια των Κομνηνών του Βυζαντίου και θεωρείται εκ των Πνευματικών πυλώνων της Ορθοδοξίας της ευρύτερης περιοχής. Πρίν λίγο επισκέφτηκε την Ιερα Μονή Βαρνάκοβας ο Μητροπολίτης Φωκίδας κ.κ. Θεόκτιστος και ο Πατέρας Νεκτάριος Μουλατσιώτης από της Ιερά Μονή του Τρικόρφου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε να σέβεστε τους συνομιλητές σας και να αποφεύγετε, τις ύβρεις και τους χαρακτηρισμούς. Να αποφεύγετε να γράφετε ανώνυμα. Όλα τα σχόλια πρέπει να εγκριθούν πριν δημοσιευθούν.