Βοιωτία: Ητανε κάποτε μια λίμνη

Κείμενο: Ολγα Χαραμή
Φωτογραφίες: Ηρακλής Μήλας

Κάμποι ως εκεί που φτάνει το μάτι. Πεδία κάποτε ηρωικά. Λίμνες και χωράφια που δίνουν ζωή. Πόλεις κάποτε ένδοξες. Πού τελειώνει το χθες, πού ξεκινά το σήμερα; Πώς παγιώνονται οι τόποι στη συνείδηση; Πότε άλλοτε το γνωστό ήταν τόσο άγνωστο;.....

Η πύλη της Ακρόπολης στο Ακραίφνιο

Θήβα - Αλίαρτος - Ακραίφνιο - Κάστρο. Φευγαλέες ματιές στις  πράσινες πινακίδες που περνούν απ' τα μάτια πιο γρήγορα κι από τη σκέψη. Διόδια. Τράβελ στοπ· το ΣΕΑ Σχηματαρίου, το καφέ στο 90ο, στο 110, στο 140ο. «Πού είσαι;»: Στην ευθεία της Θήβας, στον κόμβο του Ακραιφνίου, στο ύψος του Ορχομενού, λίγο πριν το Μαρτίνο. Λέξεις - ονόματα που συνοδεύουν πάντα το ταξίδι προς Βορρά, αλλά ποτέ δεν είναι το ίδιο ταξίδι.

Ο διάσημος Αμερικανός συγγραφέας Henry Miler έλεγε πως προορισμός δεν είναι ποτέ ένας τόπος, αλλά ένας νέος τρόπος να βλέπεις τα πράγματα. Και αποκτάς, αλήθεια, άλλη άποψη για τη Θήβα όταν τη βλέπεις μέσα από τα μάτια των κατοίκων της ή κοιτάς το Ακραίφνιο ως περιηγητής κι όχι ως περαστικός που ξέμεινε από βενζίνη. Και νοοτροπία αλλάζεις σαν αντικρίζεις την Υλίκη ή τα βαμβάκια της Κωπαΐδας.

Η μεγάλη καταβόθρα στο Νέο Κόκκινο, την οποία εκμεταλλεύτηκαν οι Μινύες για την αποξήρανση της Κωπαΐδας

Εδώ, στην «καρδιά» της Βοιωτίας, η Ιστορία ξεκίνησε να γράφεται αμέτρητους αιώνες πριν και οι κλαγγές απ' τις ασπίδες των πολεμιστών μοιάζει να αντηχούν ακόμα μες στις ερημιές, όταν φυσά. Πλαταιές, Θεσπιές, Λεύκτρα... Στα αλλοτινά ηρωικά πεδία νιώθεις την Ιστορία στο πετσί σου κι ας μην τη βλέπεις. Κωπαΐδα, θηβαϊκός κάμπος, κάμπος Πλαταιών... Στην εύφορη γη νιώθεις τον μόχθο στα χέρια σου, την ασφυξία απ' την εντατική καλλιέργεια, κι ας μην τη βίωσες ποτέ.

Στους λασπωμένους δρόμους των κάμπων, στους ανώμαλους παράδρομους της Εθνικής, στην επαρχιακή άσφαλτο που κλείνει απ' τα ζώα. Εκεί συναντάς το σύγχρονο Κοινό των Βοιωτών. Σπέρνει, θερίζει, εξορύσσει, μεταποιεί. Παλεύει πάντα να συμφιλιωθεί με τα νερά - της Κωπαΐδας, του Βοιωτικού Κηφισού, της Υλίκης. Σκοντάφτει μαζί με τα τρακτέρ στα αρχαία αγκωνάρια που είναι παντού.

Ξέρει καλά πως οι άλλοτε ισχυρές πόλεις του είναι συνώνυμες σήμερα με την αγροτιά και τη βιομηχανία. Ξέρει όμως κιόλας πως οι σύγχρονοι περιηγητές, κι όχι οι τουρίστες, δεν θα μετανιώσουν για την επίσκεψη. Οχι γιατί δεν περιμένουν τίποτα κι ό,τι δουν είναι κάτι. Γιατί θα δουν πολλά και πλέον θα τα ζυγίσουν διαφορετικά.

Μεγάλο ένδοξο... χωριό

Ποιος θα σου το ‘λεγε ότι θα έβγαινες στη Θήβα... Τη Θήβα που προσπερνούσες ανέκαθεν αποστρέφοντας ως και το βλέμμα. Με μία και μοναδική σκέψη στο μυαλό: «Γιατί ζουν άνθρωποι εδώ;». Η Θήβα των βιομηχανιών, των τσιγγάνων, των γυναικείων φυλακών. Η Θήβα του Αισχύλου και του Σοφοκλή, του Λάιου και του Οιδίποδα, του κάμπου, της πατάτας, της «μεγάλης ευθείας», των πινακίδων προς Ελευσίνα. Παράξενο ε; Κι αυτή παράξενη είναι. Δεν θυμίζει πόλη. Ενα μεγάλο χωριό. 25.000 ανθρώπων βέβαια. Και με αλλόκοτη ρυμοτομία φυσικά. Πόσοι λόφοι τη ζώνουν;

Κάποτε ήταν μεγάλη και τρανή, επικεφαλής του Κοινού των Βοιωτών, αντίπαλο δέος της Αθήνας και της Σπάρτης, το ξέρουν ως και οι πέτρες. Πέτρες είναι αυτή σήμερα. Βοιωτοί, Αρβανίτες, Σαρακατσάνοι, Βλάχοι, Μικρασιάτες ήρθαν και βολεύτηκαν πάνω στη λαμπερή αρχαία Θήβα με τις 7 πύλες. Μόνο οι Ηλέκτρες σώζονται σε ερείπια. Οι άλλες θάφτηκαν, όπως όλα. Για πλάκα να κάνεις πως σκαλίζεις την άσφαλτο, μάρμαρα και ψηφιδωτά θα βρεις, λένε οι ντόπιοι. Γι' αυτό και το αρχαιολογικό μουσείο είναι τόσο τρανό. Ενα κι ένα τα ευρήματα. Μα είναι κλειστό για εργασίες. Το '14 λένε θα ανοίξει.

Εως τότε προλαβαίνεις να δεις τα υπόλοιπα. Το ανάκτορο της  μυκηναϊκής Καδμείας, τον ναό του Ισμηνίου Απόλλωνος στον ομώνυμο λόφο, τον θαλαμοειδή τάφο των «Οιδίποδος παίδων» στον λόφο Καστέλλια, τους φερόμενους ως τάφους των Θηβαίων Διόσκουρων στον λόφο Αμφείου που κουβαλά και ιστορίες... μυστήριες για ΑΤΙΑ ως πυραμίδα παλαιότερη των αιγυπτιακών. Την κρήνη του Οιδίποδα με τον παλιό νερόμυλο, το ιερό των Καβείρων με το θέατρο στα 8χλμ. δυτικά. Θες κι άλλα; Εχει.

Αδύνατον να ενώσεις το κουβάρι, εδώ οι ντόπιοι δεν μπορούν. Θα τους βρεις στον πεζόδρομο της Επαμεινώνδος, την «καρδιά» της σύγχρονης πόλης. Ρώτα και θα καταλάβεις γιατί ζουν εδώ. Κάποιος μπορεί να σου μιλήσει για το περιαστικό δάσος και το θέατρο στο Μοσχοπόδι, κάποιος άλλος για την αγροτική ζωή και το λαογραφικό μουσείο που 'χουν φτιάξει τα παιδιά του 5ου Γυμνασίου, ίσως και για τον ιππικό όμιλο, τη θεατρική σκηνή, τους τοξοβόλους, τη σαρακατσάνικη στάνη.

Εως και οι τοίχοι έχουν «αρπάξει» κόκκινο από τα μεταλλεύματα, στο χωριό Νέο Κόκκινο, των εργαζομένων στα μεταλλεία της ΛΑΡΚΟ

Ολοι όμως θα σου πουν με μια φωνή για τα γλυκά που φτιάχνουν οι Μικρασιάτισσες και για τον βλάχικο γάμο, το κορυφαίο δρώμενο της Αποκριάς. Κι αν βρεις και τον κ. Νίκο Σπανό που φτιάχνει τις φορεσιές, θα μάθεις και για τους Αρβανίτες και θα 'χεις πετύχει διάνα.

Πεδία ηρωικά

Ποια ήταν η μοναδική πόλη που έμεινε μέχρι το τέλος στο πλευρό των Σπαρτιατών στις Θερμοπύλες, μαχόμενη την περσική στρατιά; Οι Θεσπιές. Εκεί πας. Με περηφάνια κι εσύ, σαν τους ντόπιους. Δεν πα' να μη σου λέει τίποτα η κωμόπολη και να μην εντοπίζεις κανένα ερείπιο της σπουδαίας αρχαίας πόλης προς το Λεοντάρι, ούτε και του ναού του Ερωτα που εδώ λατρευόταν όπως πουθενά; Δεν πα' να μην σου αρέσει καν το μνημείο των 700; Και μόνο που δηλώνουν Θεσπιείς, αυτοί οι άνθρωποι σε κερδίζουν. Ατιμο υποσυνείδητο... Αρβανίτικο κεφάλι, όπως όλοι εδώ γύρω!

Πύλη σήμερα προς τον Ελικώνα και τις ωραίες παραλίες στον Κορινθιακό, οι Θεσπιές. Βόρεια είναι η Αλίαρτος, μα βάστα ακόμη. Νότια είναι τα Λεύκτρα με το βυζαντινό εκκλησάκι του Αϊ-Γιώργη. Στη μεγάλη πεδιάδα, έξω από το χωριό, έγινε η περίφημη ομώνυμη μάχη.

Εκεί είναι και το Τρόπαιο, αναστηλωμένο από τον Ορλάνδο, να θυμίζει την πυγμή του Επαμεινώνδα και τη νίκη των Θηβαίων έναντι των αήττητων Σπαρτιατών. 10χλμ. μακρύτερα, στα πόδια του Κιθαιρώνα έγινε μια σημαντικότερη μάχη. Εκατό χρόνια νωρίτερα, το 479 π.Χ. Εκείνη των Πλαταιών, όπου οι συνασπισμένοι Ελληνες αποδεκάτισαν τον περσικό στρατό καθίζοντάς τον επιτέλους στ’ αβγά του.

Ηταν κι οι Πλαταιές σπουδαία αρχαία πόλη. Θήβα, Αθήνα και Σπάρτη μάχονταν για την κυριαρχία της. Στρατηγική θέση, στο πέρασμα από Βοιωτία προς Αττική και Πελοπόννησο. Δεν χρειάζεται να σε πείσει το σύγχρονο χωριό, πείθει η αρχαία πόλη από μόνη της που κείτεται σε ερείπια δίπλα της. Τεράστια έκταση. Τείχη, οικοδομήματα, τάφοι, ακόμη και κρήνες διακρίνονται. Απίθανος χώρος.

Ωσπου να πεις κύμινο έφτασες στις παραλίες.

Η Λιβαδόστρα ήταν κάποτε το κυριότερο λιμάνι της Βοιωτίας στον Κορινθιακό. Πιθανόν δε και το επίνειο της αρχαίας Θίσβης. Η  Κρεύσιδα. Κακά τα ψέματα, ο Αγιος Βασίλειος κερδίζει τις εντυπώσεις. Κι όλους θα τους βρεις εδώ το καλοκαίρι. Και τους Θηβαίους και τους Αθηναίους. Για Σπαρτιάτες μην ψάχνεις πια.

Παλιά γνώριμη

Την Υλίκη την έχεις δει πολλές φορές από ψηλά. Από το πάρκινγκ στην εθνική. Κι έχεις σχολιάσει το σημάδι από την πτώση των υδάτων στα τοιχώματά της. Εννοείται. Στο Υπατο βγαίνεις τώρα. Πριν από τη Θήβα. Κι από εκεί ανεβαίνεις ντουγρού για το Σαγμάτειο όρος.. Μη φανταστείς κανά μεγάλο βουνό. 750 μέτρα πάνω κάτω η ψηλότερη κορυφή. Εκεί είναι και η ονομαστή μονή Σαγματά. Τον 12ο αιώνα σκέπασε αρχαίο ναό του Υπατου Διός. Αναστηλωμένη, φροντισμένη, με ωραίες τοιχογραφίες και ψηφιδωτό δάπεδο, με αρχαίους κίονες και με την κάρα του ιδρυτή Οσίου Κλήμη. Και με 2 μοναχούς. Εδώ ήταν ηγούμενος τη  δεκαετίας του '70 κι ο Αρχιεπίσκοπος.

Το αρχαίο θέατρο του Ορχομενού. Τα δέντρα δεξιά κρύβουν την ιστορική μονή Σκριπούς

Αν κάνεις πως πας να χαζέψεις τη θέα από τη νέα εκκλησία μακρύτερα θα σου 'ρθει ζαλάδα. Η πεδιάδα της Βοιωτίας στο πιάτο. Και οι λίμνες λιγάκι. Εκεί πας τώρα. Σε τραβούν οι ακύμαντες επιφάνειες σαν μαγνήτες. Στο Μουρίκι είναι η διασταύρωση. Δεξιά για Παραλίμνη, ευθεία για ΕΥΔΑΠ και Υλίκη. Απλά τα πράγματα.

Αν δεν έχεις τετρακίνητο όχημα στην Παραλίμνη θα πας. Θα τη χαζέψεις από ψηλά βέβαια, θα δεις τα πουλιά και θα καταλάβεις γιατί είναι τόσο σημαντικός βιότοπος. Το πολύ πολύ να φτάσεις ως το Σκροπονέρι (Σκορπονέρι δεν το 'λεγες;), στον Ευβοϊκό. Ονομα να σου πετύχει... Εκεί ο Καλλικράτης μεγαλούργησε. Το μισό χωριό στη Βοιωτία, το άλλο μισό στην Εύβοια. Μεγάλη επιτυχία. Μεγάλη κι η παραλία. Κι ωραία. Και η Εύβοια απέναντι - η Δίρφυς σού κλείνει το μάτι. Εδώ λέει δίνουν οικόπεδα στους βουλευτές. Οπου φύγει, φύγει...

Στην Υλίκη, με κλειστά μάτια. Οχι, με ανοιχτά καλύτερα, γιατί έχει πολλές διακλαδώσεις και καθόλου πινακίδες. Και τοπία απολαυστικά. 22τ.χλμ. νερό. 40μέτρα βάθος. Γεμίζει από υπόγειες πηγές κι από την Κωπαΐδα μέσω της διώρυγας και του Βοιωτικού Κηφισού. Κι απ' το κανάλι του Μόρνου. Και στέλνει άμα χρειάζεται στον Μαραθώνα. Καβάτζα είναι πια. Ψαράδες, νησίδες, φιόρδ, πουλιά... Και σκουπίδια. Γαλήνη απίστευτη πάντως που με τη λιακάδα σε πιάνει στον ύπνο. Καλά που κάνει.

Εκπλήξεις στην εθνική

Νάτο και το Ακραίφνιο. Μη διανοηθείς να το βάλεις στα πόδια. Οι εκπλήξεις είναι απανωτές. Ασε και την Ιστορία και τις εικασίες και όλα. Το Ακραίφνιο έχει αποδείξεις. Πινακίδες δεν έχει. Για τίποτα. Τέλος πάντων, ρώτα.

Καταρχάς πριν μπεις στο χωριό, πλάι στην εθνική, είναι το σπήλαιο του Σαρακηνού. Αν ήσουν παλαιοανθρωπολόγος θα αναφωνούσες τώρα. Το σημαντικότερο από τα αμέτρητα σπήλαια της περιοχής. Οστά ζώων, εργαλεία, ειδώλια, αγγεία, μαγειρικά σκεύη, σπόρους... και τι δεν βρήκαν εκεί μέσα. Ανθρώπινη παρουσία από την Ανώτερη Παλαιολιθική περίοδο. 20.000 χρόνια πριν. Κάμποσα σκαλιά και ένα απότομο μονοπάτι ανεβαίνουν ως εκεί. Με κρεμασμένη ή όχι τη γλώσσα φτάνεις εύκολα πάντως.

Μπαίνοντας στο χωριό τρέχα στον Αϊ-Γιώργη. Αναστηλώνεται και συντηρείται τώρα μα η σπουδαιότητα δεν κρύβεται. Καμπαναριό; Μοναδικό στο είδος του. Αρχιτεκτονική; Εντυπωσιακή (και μέσα εντυπωσιακότερη). Τοιχογραφίες; Τριών εποχών και θαύμα. Και μια επιγραφή του Φράγκου Αντόνιο ντε Φλάμα που έκτισε τον ναό εκπληρώνοντας το τάμα του, καθώς γλίτωσε στην περίφημη μάχη της Κωπαΐδας μεταξύ φράγκων και Καταλανών.

Ακόμα πιο ψηλά είναι η Ακρόπολη της Ακραιφνίας. Τείχη απόλυτα σαφή, η πύλη όρθια στη θέση της και η θέα προς το χωριό, τον κάμπο και την Υλίκη υπέροχη το λιγότερο. Κι ούτε 10 λεπτά περπάτημα, να ξέρεις. Από την άλλη μεριά του χωριού, μέσα στα χωράφια κρύβεται το ηρώο του Πτώου Απόλλωνα, και στον δρόμο που ανεβαίνει για τη μονή Αγίας Πελαγίας, τα ερείπια του ιερού του και του μαντείου. Αν δεν καθίσεις με τις μοναχές, μπορείς κι από δω να κατέβεις στο Σκροπονέρι αλλιώς τράβα βόρεια, για το Κόκκινο.

Η Μπούκα, η είσοδος δηλαδή του Βοιωτικού Κηφισού στην Υλίκη

Καλό το Κόκκινο μα ακόμα καλύτερο το Νέο Κόκκινο. Κόκκινα τα πάντα. Βράχια, χώματα, κτίσματα, όλα έχουν «αρπάξει». Ενας άψογα ρυμοτομημένος οικισμός με χαμηλά σπίτια από τσιμέντο, πέτρα και τσίγκο. Με ιατρικό κέντρο, φαρμακείο, καφενείο και... γραφείο διοίκησης. Είναι το χωριό που έφτιαξε η Λάρκο, η εταιρεία εξόρυξης και επεξεργασίας σιδηρονικελιούχων μεταλλευμάτων, για τους εργαζομένους στα μεταλλεία.

Και είναι απίστευτα ατμοσφαιρικό. Συμβάλλει και η μερική εγκατάλειψη σ' αυτό. Τα μεταλλεία είναι στις πλαγιές από πάνω και το εργοστάσιο στον όρμο της Λάρυμνας, βορειότερα, επί φθιωτικού εδάφους. Καμιά εκατοστή άνθρωποι μένουν τώρα στο χωριό. Φυσικά και σε κοιτούν με περιέργεια, φτάνουν πολλοί θαρρείς ως εδώ; Από κάτω είναι η μεγάλη καταβόθρα, ως «του Ηρακλή» αναφέρεται. Δεν είναι η μοναδική. Κι η χρησιμότητά τους ανοίγει μια άλλη βοιωτική ιστορία. Ισως τη μεγαλύτερη.

Το «κτήμα» της Ελλάδας

Κάποτε η Κωπαΐδα ήταν η μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας. 70τ. χλμ. λένε. Διάσημη για τα καλάμια με τα οποία έφτιαχναν αυλούς και τους σχίνους, που έφτιαχναν τα αλιάρτια σχοινιά. Πρώτοι την αποξήραναν οι Μινύες, ξακουστό προϊστορικό φύλο. Εκαναν σήραγγες, φρεάτια και κανάλια, εκμεταλλεύτηκαν τις φυσικές καταβόθρες... Μέλανας, Βοιωτικός Κηφισός, Ερκυνα, Φάλαρο, Τρίτωνας τιθασεύτηκαν. Τη 2η χιλιετία π.Χ. Σκέψου τώρα...

Το ηλιακό ρολόι, εντοιχισμένο στη μονή Σκριπούς στον Ορχομενό

Το μεγαλύτερο εγγειοβελτιωτικό έργο της μυκηναϊκής εποχής. Γι' αυτό κι ο Γλας. Το μεγαλύτερο μυκηναϊκό οχυρό της χώρας, μεταξύ Κάστρου και Κόκκινου, κι ας μην πείθει πια. Μια οχυρή νησίδα στην απέραντη άπλα.

Σεισμοί και η απουσία των Μινύων το διέλυσαν. Η Κωπαΐδα ξανάγινε λίμνη. Πολλοί προσπάθησαν να την αποξηράνουν, σε όλες τις εποχές. Γι' αυτό και οι πύργοι γύρω της. Κι από πάνω κι από κάτω. Και στον Πύργο και στον Παύλο και στην Πέτρα και στον Υψηλάντη. Πλημμύρες, ελονοσία, έλλειψη καλλιεργήσιμης γης... Μόνο το ψάρεμα της βδέλλας είχε κέρδος. Με τα πολλά η κυβέρνηση το αποφάσισε. Η γαλλική εταιρεία σήκωσε τα μανίκια κι έπιασε δουλειά. Εγκαινίασε την Κωπαΐδα ως πεδιάδα στα 1886.

Κι ύστερα ήρθαν οι λάθος υπολογισμοί και οι κακοτεχνίες και νέα έλη εμφανίστηκαν και... τα ίδια Παντελάκη μου, τα ίδια, Παντελή μου. Αγγλική εταιρεία τα κατάφερε εν τέλει, η Lake Copais Co, το  1931. Εγκλώβισε τον Κηφισό κι έστειλε τα νερά σε Υλίκη και Ευβοϊκό. Εγκλώβισε και τους παραλίμνιους ιδιοκτήτες, γεννώντας το περιβόητο «κωπαϊδικό ζήτημα». Μόλις το '53 το κράτος προχώρησε σε απαλλοτρίωση και εξαγορά - οι ακτήμονες απέκτησαν γη κι οι ιδιοκτήτες ελευθερία.

Ολα τα κτίρια της αγγλικής εταιρείας είναι στην Αλίαρτο. Και αναστηλώνονται και αναδεικνύονται. Αποθήκες, γραφεία, που γίνονται καφετέριες, συνεδριακό κέντρο κ.λ.π., οι κατοικίες μέσα στους Κήπους, το καμάρι των ντόπιων. Εκεί λέει γυρίστηκαν και σκηνές από το «Ταγκό των Χριστουγέννων» των Ξανθούλη-Κουτελιδάκη. Και στον σταθμό της, σκηνές από την «Υπολοχαγό Νατάσσα». Και στο χωριό Υψηλάντης το σίριαλ «Το σημάδι του έρωτα». Κι άλλα λένε...

Εχει βιογραφικό η Αλίαρτος, δεν είναι τυχαία. Περήφανοι και για την Ευαγγελίστρια είναι. Το χωριουδάκι στον Ελικώνα  που άρχισε να συγκεντρώνει επισκέπτες. Εχουν σχέδια οι ντόπιοι για δαύτο... Το μεγαλύτερο καμάρι όμως είναι ο καταρράκτης της Πέτρας. Αδικο δεν τους ρίχνεις. Τρία επίπεδα. Λες κι έρχονται τα νερά απ' τον ουρανό. Και μέσα σε ένα δροσερό τοπίο σκέτη απόλαυση.

Ορχομενός, όχι μόνο ιστορικός

15χλμ. χοντρά χοντρά ως τον Ορχομενό. Και κάθε τρεις και λίγο να ξεστρατίζεις μες στα χωράφια. Ντομάτες, βαμβάκια, σιτηρά, ως εκεί που φτάνει το μάτι. Να περιφέρεσαι στους χωματόδρομους και τα κανάλια. Να μην ξεκολλά το πόδι απ' τη λάσπη, σα να φύτρωσες κι εσύ μαζί με τα κηπευτικά. Να μαθαίνεις από τους αγρότες. Μάθε τέχνη κι άσ’ τηνε που λένε... Αρκεί να είναι στα χωράφια τους. Να μην είναι αγρανάπαυση, όπως τώρα. Ή στα μπλόκα.

Κάποτε φτάνεις και στον Ορχομενό. Ξέρεις πόσο σπουδαία πόλη ήταν στην αρχαιότητα; Κυρίως πάντως κατά τη μυκηναϊκή εποχή. Φαίνεται, θα μου πεις. Από τον θολωτό τάφο του Μινύα, πρώτα πρώτα. Γιατί αν οι Αγγλοι είχαν την έδρα τους στην Αλίαρτο, οι Μινύες την είχαν στον Ορχομενό. Κι από το θαυμαστό αρχαίο θέατρο, δίπλα, φαίνεται. Τι να το κάνεις; Τον διέλυσε η Θήβα, γιατί τα 'χε «βρει» με την Σπάρτη.

 Εκεί δίπλα είναι και η Μονή Σκριπούς. Ιστορικό μοναστήρι, του 9ου αιώνα το καθολικό. Κι αυτό φαίνεται. Από την αρχιτεκτονική. Σπάνιου «μεταβατικού ελληνικού» τύπου, λένε οι ειδήμονες. Από τους τοίχους που είναι γεμάτοι επιγραφές και μάρμαρα απ' την αρχαία πόλη. Και το ηλιακό ρολόι...  Μπες και μέσα, κι ας μη δείχνει ιδιαίτερη. Πηγάδι, παλαιοχριστιανικό ψηφιδωτό και η σύγχρονη εικόνα της Παναγιάς Ορχομενιώτισσας που σώζει από τους Γερμανούς (!) έχουν ενδιαφέρον.

Ο Ορχομενός είναι ονομαστός και για τις πέστροφες. Μόνο ο κ. Πέτρος Δήμου παράγει 1.200 κιλά την εβδομάδα. 40 χρόνια στην εκτροφή και μεταποίηση έχει φτιάξει έναν χώρο σαν φυσικό ιχθυοτροφείο, απίστευτα φροντισμένο. Καμία σχέση με ό,τι έχεις δει μέχρι τώρα. Θα στα πει, όρεξη να 'χεις.

Α βέβαια, φημίζεται και για τις πηγές των Χαρίτων ο Ορχομενός. Εκεί που θεωρείται ότι γεννήθηκαν οι θεότητες και έχει διαμορφωθεί ένας περίπατος. Ποιες Χάριτες και ποιος περίπατος... Στην αρχαία Ακρόπολη ανέβα. Δεν είναι περίπατος βέβαια αλλά επίπονη ανάβαση 1 ώρας και βάλε αλλά αξίζει τον κόπο. Κυρίως για τη θέα. Να βλέπεις όλη την Κωπαΐδα από ψηλά. Ολη τη Βοιωτία σχεδόν. Να ενώνεις τα κομμάτια της ένδοξης βοιωτικής ιστορίας και να θυμάσαι ό,τι είδες κι ό,τι άκουσες στον δρόμο σου έως εδώ.  Και τώρα, πες αλήθεια, σημασία έχει το ταξίδι ή ο προορισμός;

thetravelbook.gr/