ΤΟ ΜΠΑΚΑΛΟΤΕΦΤΕΡΟ : ΤΑ «ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ» ΜΙΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Παρουσιάζει: ο Βίκτωρ Σαμπώ

Δεκαετίες του 1950 - 1960... Όταν το ηλεκτρικό ρεύμα το λέγαμε ''φώς'' και για ψύξη είχαμε  τα ψυγεία του πάγου. Τότε που η τηλεόραση ήταν άγνωστη, όπως κι ο κατοπινός ''άγνωστος πόλεμος'' που μας έκανε  μαζικούς τηλεθεατές........

Σε μια εποχή που το ραδιοφωνικό σήριαλ ''σπίτι των ανέμων'' εγκλώβιζε τις νοικοκυρές, σπρώχνοντας την φαντασία τους να δραπετεύσει.

Εκείνη την εποχή τα παιδιά ήσαν επιφορτισμένα με τα θελήματα. Μεταξύ αυτών το σπουδαιότερο ήσαν τα ψώνια από το μπακάλικο-''μαγαζί''. Τα ψώνια γίνονταν με το ''τεφτέρι'' ή ''μπακαλοτέφτερο''.

   Ένα μπλόκ ,σαν μικρό τετράδιο, το οποίο στο οπισθόφυλλο είχε την προπαίδεια, για ευνόητους λόγους. Το έλεγαν και βιβλιαράκι και ήταν ο προσφορότερος τρόπος για ψώνια ''βερεσέ''.

 Στο βιβλιαράκι αυτό έγραφε ο μπακάλης τα είδη που αγοράζονταν ,την ποσότητα και την συνολική τιμή τους. Τα λεγόμενα ''βερεσέδια''.

Τα παλιά τα χρόνια τρέχαν τα παιδιά στον μπακάλη να αγοράσουν μακαρόνια (θράψαλα, μικρές καμπύλες μακαρονιών μέσα σε τσουβάλι), ρύζι, αλάτι, κεφαλοτύρι, παστές σαρδέλες, λάδι, μπακαλιάρο παστό, καθαρό πετρέλαιο για να ανάβουμε τις λάμπες των σπιτιών μας και το βάζαμε σε ειδικό δοχείο πήλινο που το λέγαμε "Μανώλη", ‘’

‘’φλίτι για τσι μύες" (εντομοκτόνο), σπίρτα, χύμα τσιγάρα για τους μεγάλους, κ.α. 

Αυτά που παίρναμε τα έγραφε ο μπακάλης πάνω στο τεφτέρι, και κρατούσε ανάλογη ενημέρωση και στα δικά του. Δηλαδή το σύστημα ήταν διπλογραφικό. Πίσω από αυτό υπήρχε η προπαίδεια, έτσι ώστε να διευκολύνει το κάτοχό του.

  Ούτε λίγο ούτε πολύ ήταν το  λογιστικό βιβλίο στο οποίο  καταχωρούσε ο μπακάλης ψώνια της οικογένειας, λόγω  έλλειψης ρευστού. Το λογιστικό σύστημα του βερεσέ, της γνωστής πίστωσης, που ήταν αποδεκτό από τους μπακάληδες τού χωριού, και λειτουργούσε ως εξής.   Ο υπεύθυνος της οικογένειας σε συνεννόηση με τον μπακάλη, άνοιγε έναν λογαριασμό  για ψώνια, με μόνη άγραφη εγγύηση την υπόσχεσή του, ότι μόλις ο αγρότης θα πληρωνόταν την σοδειά από τις ντομάτες του, τα σταφύλια του κλπ, θα πήγαινε το ποσό στο μπακάλη για να διαγραφεί το παλιό χρέος και να ξεκινήσει το νέο. Δεν υπογράφονταν χαρτιά και τέτοια, αλλά ο προφορικός λόγος ήταν το «ομόλογο» για την ανοιχτή πίστωση.  

Έτσι μετά από τις τυπικές διαδικασίες έκλεινε η συμφωνία και ο   μπακάλης έδινε στον πελάτη του το γνωστό τεφτέρι με γραμμένο στο εξώφυλλο το όνομα και το επίθετο και την προπαίδεια στο τέλος.  Κρίμα όμως που δε σώθηκαν αυτά τα βιβλία, από τις σελίδες των οποίων παρέλασε κόσμος και κοσμάκης και κάλυψαν τις στοιχειώδεις καθημερινές μας  ανάγκες, τα βιβλία με τον ιδιαίτερο  γραφικό  χαρακτήρα του μπακάλη.  Στα τεφτέρια θα εύρισκε κανείς σήμερα, τόσα στοιχεία που θα μπορούσε να παρουσιάσει ολόκληρη μελέτη για τις τότε  ανάγκες, τη συχνότητα αγοράς ορισμένων ειδών, τις εξοφλήσεις και τόσα άλλα από τα οποία θα έβγαινε  ένα συμπέρασμα για τα παλιά και ωραία χρόνια.

 Το Τεφτέρι, εκτός από «λογιστικό έντυπο», έπαιξε και  ένα πολύ μεγάλο ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της ψυχολογίας μας γενικά. Στα σπίτια μας μπορεί να μην υπήρχε τίποτα που να βοηθήσει στο  άνοιγμα τού μυαλού, υπήρχε όμως εκείνο το τεφτέρι που όσο το μισούσαμε, τόσο μας ήταν απαραίτητο! Ολόκληρες γενιές Ελλήνων μεγάλωσαν με το τεφτέρι του μπακάλη, όπου γράφονταν τα χρωστούμενα, αφού οι περισσότεροι δεν είχαν μετρητά για να πληρώσουν.....