Παρουσιάζει ο Βίκτωρ Σαμπώ
Η ιστορία της Γκλίτσας, ξεκινάει από τα αρχαία ακόμη χρόνια. Ο θεός Πάν, ο οποίος θεωρείται και ως ο θεός των βοσκών, εμφανίζεται σε πολλές παραστάσεις κρατώντας μία γκλίτσα
στο ένα χέρι και τον αυλό του στο άλλο.....
στο ένα χέρι και τον αυλό του στο άλλο.....
Επίσης, ο Μωϋσής, ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, ο Χριστός ως ποιμήν των ανθρώπων, όλοι τους κρατούσαν ένα είδος γκλίτσας στα χέρια τους.
Την γκλίτσα, με την σημερινή της μορφή την συναντούμε επί εποχής Βυζαντίου και τουρκοκρατίας. Την εποχή εκείνη, χρησιμοποιείται κυρίως από βοσκούς, ως μέσον για να καθοδηγούν τα κοπάδια τους αλλά και να αντιμετωπίζουν κινδύνους από επιθέσεις αγρίων ζώων.
Εκτός όμως από τους βοσκούς, γκλίτσες χρησιμοποιούν και οι απλοί άνθρωποι, γέροντες κυρίως, οι οποίοι τις έχουν ως υποστήριγμα στο βάδισμά τους και ως μέσον προστασίας.
Παλιότερα, που ασχολούνταν συστηματικά με την κτηνοτροφία, κατασκεύαζαν δύο ειδών γκλίτσες. Την «Τσοπάνικη» και την «Γεροντική».
Η «Τσοπάνικη» είχε μεγάλη κεφαλή, με μεγαλύτερη καμπούρα και μακρύ μπαστούνι. Συνήθως ήταν μονοκόμματη. Δηλαδή, η γυριστή κεφαλή, που ήταν συνήθως ασκάλιστη, αποτελούσε προέκταση του μπαστουνιού και λύγιζε με το καψάλισμα.
Η «Τσοπάνικη» ονομάζεται αλλιώς και «Λαγούσα», «Στραβολέγγα» και «Στραφαγκούλα». Διευκόλυνε τον βοσκό να συλλαμβάνει από μακριά το πισινό πόδι των γιδοπροβάτων και όταν επιτηρούσε τα ζωντανά του, να στηρίζεται άνετα.
Η «Γεροντική» είναι μικρότερη και καλλιτεχνικότερη και χρησιμεύει για συντροφιά και αποκούμπι των ηλικωμένων κυρίως, καθώς και πρόχειρο όπλο για προφύλαξη από εξαγριωμένα αδέσποτα σκυλιά ή από ερπετά.
Η γκλίτσα, πολλές φορές έδειχνε και την ιδιότητα του κατόχου της. Οι γκλίτσες που χρησιμοποιούσαν οι απλοί άνθρωποι και οι βοσκοί ήταν απλές με λίγο κέντημα. Οι γκλίτσες των ζωεμπόρων, εμπόρων, τσορμπατζήδων κ.λ.π.ήταν περισσότερο διακοσμημένες.
Η γκλίτσα, πολλές φορές έδειχνε και την ιδιότητα του κατόχου της. Οι γκλίτσες που χρησιμοποιούσαν οι απλοί άνθρωποι και οι βοσκοί ήταν απλές με λίγο κέντημα. Οι γκλίτσες των ζωεμπόρων, εμπόρων, τσορμπατζήδων κ.λ.π.ήταν περισσότερο διακοσμημένες.
Οι γκλίτσες των τσελιγκάδων, των αρχόντων, προυχόντων κ.λ.π. ήταν οι λεγόμενες «βαρειές» γκλίτσες, με πολλές παραστάσεις και κεντήματα. Αυτές ήταν και οι πιο ακριβές.
Οι γκλίτσες κατασκευάζονται κυρίως από ξύλο. Η βέργα είναι κυρίως από κρανιά ενώ η κεφαλή είναι από ξύλο κρανιάς, ελιάς, κέδρου, αγριομηλιάς, οξιάς, νεροπλάτανου κ.λ.π. Το ξύλο πρέπει να είναι σκληρό και καθαρό.
Το κόψιμο των ξύλων γίνεται πάντα τον χειμώνα, προτού ανέβουν οι χυμοί στις ρίζες και στην συνέχεια τα ξεραίνουν για να χάσουν τους χυμούς και να πραγματοποιηθεί έτσι το «σκότωμα» των ξύλων, ώστε να μην σκεβρώνουν με τον καιρό. Για να ισιώσουν τα ραβδιά, τα καψαλίζουν στην φωτιά, γι’ αυτό μερικά διατηρούν την καψάλα.
Η εργασία συνήθως γίνεται με ένα μόνο εργαλείο το οποίο ονομάζεται «Κοπίδι» ή «Τρυπητάρι» (είδος σουγιά).
Οι παραστάσεις είναι συνήθως ζώα (φίδια, άλογα, σκυλιά, τράγοι, δράκοι κ.λ.π.) ή και κάποιες ανθρώπινες μορφές.
Η γκλίτσα, έχει διάφορα ονόματα, σε διάφορες περιοχές, όπως επίσης και διαφορετικές μορφές και διακόσμηση. Τα ονόματα που συναντούμε είναι :
Στην αρχαιότητα «Κορύνη» ή «Ράβδος». Αργότερα, συναντούμε τις λέξεις «Αγκούλα (Αγκύλη)», «Αγκιουλίτσα», «Αγκλούτσα», «Γκλίτσα», «Κλούτσα», «Αγκούτσα», «Ράβδα», «Γιδόγκλιτσα», «Στραβολέγκα», «Ματσούκα», «Κατσούνα», «Τσομπανίκα» κ.λ.π. πηγη Δημήτριος Μήλιος!
Έχω μερικές ενστάσεις στα γραφόμενα του κ. Βίκτωρα Σαμπώ, του ακούραστου συνεργάτη σας, τα κείμενα του οποίου περιμένουμε με χαρά πάντοτε να διαβάσουμε...Δεν πρέπει κατ' αρχήν να συγχέουμε τη γκλίτσα με το τσοπάνικο ραβδί, αυτού του οποίου η κορυφή γυρίζεται στη φωτιά....Οι γκλίτσες αποτελούνται πάντοτε από δύο ξεχωριστά μέρη. Το γκλιτσάρι που είναι το ίσιο μέρος και το κεφάλι... Επίσης στη περιοχή μας τα γκλιτσάρια γίνονται κατά κύριο λόγο από μέλεγο και αγριλιά, ενώ τα κεφάλια, σχεδόν πάντοτε από πουρνάρι ή γλανιά και σπανιότερα από άλλα ξύλα...Για περισσότερα επί του θέματος, σε κείμενό μου που είχε αναρτηθεί στο Πολύδροσος Παρνασσού παλιότερα, με τον τίτλο ΓΚΛΙΤΣΑΣ ΤΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ, ενώ στο σημείο αυτό θα ήθελα να διορθώσω μια παράλειψή μου σ' εκείνο το κείμενο. Ένας από τους καλύτερους κατασκευαστές γκλιτσών στο χωριό μας, ήταν ο μακαρίτης ο Ηλίας Θάνος [Καραθάνος], γκλίτσες του οποίου κυκλοφορούν ακόμη, στην κατοχή κυρίως συμπατριωτών τσοπάνηδων....
ΑπάντησηΔιαγραφήμε εκτίμηση
Γιάννης Αθ. Λαγός
Κατα την άποψή μου απαραίτητη διευκρίνησις. Κατ αρχάς Κε Λαγέ οι αναρτήσεις, η σημερινή αλλά και οι υπόλοιπες του Κου Βίκτωρος Σαμπώ σε εδώ ετούτο εδώ το φιλόξενο μπλόγκ είναι αναδημοσιεύσεις που αλιεύει και μεταφέρει αυτούσιες χωρίς κανέναν σχολιασμό εκ μέρους του, στας περισσοτέρας των περιπτώσεων, από διάφορα σάιτ του διαδικτύου. Η σημερινή υπογράφεται από το kataggeilte.blogspot.com .
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπομένως μάλλον πρός τα εκεί πρέπει να στρέψετε τις ενστάσεις σας.
Καλό θα ήτο βεβαίως πρίν από κάθε δημοσίευσην οποιουδήποτε θέματος ο εν λόγω συνεργάτης του Πολύδροσος παρνασσού να ανατρέχει και εις το πλούσιον πράγματι αρχείον του ιστοτόπου δια περισσοτέρας πληροφορίας .