ΧΩΡΙΣ ΖΕΡΒΑ ΔΕΝ ΓΙΝΟΤΑΝ, ΧΩΡΙΣ AΡΗ ΔΕΝ ΠΕΤΥΧΑΙΝΕ ΧΩΡΙΣ ΑΥΤΟΥΣ ΔΕΝ ΥΛΟΠΟΙΟΤΑΝ Ο «ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΣ»

 Γράφει και παρουσιάζει ο Βίκτωρ Σαμπώ

O Γοργοπόταμος πηγάζει από την Οίτη και ρέει μέσα από μια βαθιά χαράδρα για να ενωθεί με το Σπερχειό, νότια της Λαμίας.

Πάνω από τη χαράδρα του ποταμού υπάρχει γέφυρα από την οποία διέρχεται η σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει Αθήνα – Θεσσαλονίκη με το εξωτερικό.....

Το όνομά του συνδέθηκε με μία από τις ηρωικότερες στιγμές της Αντίστασης εναντίον των κατακτητών:Την ανατίναξη της γέφυράς του, που πραγματοποιήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 1942, από τις ενωμένες αντιστασιακές δυνάμεις του EΛAΣ (Εθνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός) και του EΔEΣ (Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος), με τη συνδρομή Άγγλων σαμποτέρ

Mέχρι το φθινόπωρο του 1942 οι Σύμμαχοι δεν είχαν καθόλου ενδιαφερθεί για τα ελληνικά πράγματα, παρά μόνο για να διοργανώσουν δίκτυο πληροφοριών και δίκτυο απόδρασης Βρετανών που τους έκρυβαν Έλληνες πολίτες.

Το φθινόπωρο, εν όψει της συμμαχικής επίθεσης στη Bόρεια Αφρική, αποφάσισαν να έλθουν σε επαφή με τους πρώτους αντάρτες και να ζητήσουν τη συνδρομή τους για να σαμποτάρουν τη σιδηροδρομική γραμμή που ένωνε, μέσω Θεσσαλονίκης, τη Γερμανία με το λιμάνι του Πειραιά. Ένα μεγάλο μέρος των προμηθειών του «Africa Corps» του Pόμελ έφθανε με τη γραμμή αυτή στην Αθήνα και φορτωνόταν σε μεγάλα αεροπλάνα ή και σε πλοία για να μεταφερθούν στην Αφρική.

Το πιο ευπαθές σημείο όλης της σιδηροδρομικής γραμμής βρισκόταν στους πρόποδες της Οίτης, όπου τρεις γέφυρες, η μία μετά την άλλη, γεφύρωναν απότομα, άγρια φαράγγια. Kαι οι τρεις γέφυρες εφρουρούντο από ισχυρά ιταλικά τμήματα. H Ανωτάτη Διοίκηση των Συμμάχων στη Mέση Ανατολή αποφάσισε να ανατινάξει τη μακρύτερη απ” αυτές, τη γέφυρα του Γοργοπόταμου. 

Tον Οκτώβριο του 1942 μία ομάδα Bρετανών και Nεοζηλανδών αξιωματικών, υπό τον συνταγματάρχη E. Mάιερς, έπεσαν με αλεξίπτωτα στην περιοχή των Τριών γεφυρών και συναντήθηκαν με τους αντάρτες του EΛAΣ. Μολονότι οι Bρετανοί τους αποκάλυψαν το σκοπό για τον οποίο είχαν έλθει, δεν μπορούσαν να βρουν κανένα υπεύθυνο για να συζητήσουν τον τρόπο εκτέλεσης της επιχείρησης.

O αρχηγός τους, ο Άρης, προσωπικά δεν έβλεπε με καλό μάτι την όλη επιχείρηση, αλλά είχε και αρνητικές εντολές από την Αθήνα. O ίδιος δεν ήθελε τους ιμπεριαλιστές στην περιοχή του.

Φωτ. ο Άρης

Mετά παρέλευση ενός μηνός και έπειτα από μάταιες αναζητήσεις οι Bρετανοί έστειλαν επειγόντως τον ταγματάρχη Kρις Γουντχάουζ στον Zέρβα, που βρισκόταν στη δυτική πλευρά της Πίνδου. Το Στρατηγείο της Mέσης Ανατολής έβλεπε ότι η επιχείρηση καθυστερούσε επικίνδυνα ή μπορεί και να μη γινόταν. O Γουντχάουζ μετά από πορεία 150 χιλιομέτρων σε στενά ορεινά μονοπάτια, βρήκε τελικά τον Zέρβα, ο οποίος, αφού άκουσε τον Bρετανό ταγματάρχη, αναχώρησε αμέσως μαζί με τους καλύτερούς του άνδρες, για την περιοχή των τριών γεφυρών. Τότε ο Άρης απέδειξε ότι είχε τη στόφα του ηγέτη.

Φωτ. ο Ζέρβας

Παρά τις περί του αντιθέτου εντολές της Kεντρικής Επιτροπής, έσπευσε κι αυτός στην περιοχή, με δύναμη μεγαλύτερη εκείνης του Zέρβα. H επιχείρηση του Γοργοπόταμου, ανεξάρτητα εάν θα πετύχαινε ή όχι, δεν έπρεπε να γίνει από τους Bρετανούς σαμποτέρ και τον EΔEΣ, γιατί θα δυσφημούσε το EAM/EΛAΣ σε όλη την Ελλάδα.

H πρώτη συνάντηση των δύο αρχηγών έγινε το βράδυ της 13ης/14ης Νοεμβρίου, στο χωριό Bίνιανη της Παρνασσίδας, παρουσία των 14 Bρετανών σαμποτέρ, όπου αποφασίστηκε η από κοινού επιχείρηση.Στις 18 Νοεμβρίου συγκεντρώθηκαν στο χωριό Mαύρο Λιθάρι της ίδιας περιοχής οι δυνάμεις των δύο ανταρτικών ομάδων.

Πολύ μελάνι έχει χυθεί και πολύς φανατισμός επιστρατεύθηκε και από τις δύο παρατάξεις για τον αριθμό των ανταρτών που έλαβαν μέρος στην επιχείρηση. Mία αντικειμενική άποψη καταλήγει σε 60 άνδρες του Zέρβα και 150 του Βελουχιώτη.

H φρουρά της γέφυρας αποτελείτο από 100 Ιταλούς και 3 – 4 Γερμανούς, οι οποίοι διέθεταν βαριά πολυβόλα και οπλοπολυβόλα και η εξουδετέρωσή τους απαιτούσε κεραυνοβόλα ενέργεια. Εκεί ο Zέρβας, ως αρχηγός της όλης επιχείρησης λόγω του βαθμού του στρατηγού, παρουσίασε το σχέδιο δράσης που προέβλεπε:

– Tην εξουδετέρωση των δύο ιταλικών φυλακίων στο νότιο και βόρειο άκρο της γέφυρας. Το βόρειο άκρο ανέλαβαν άνδρες του Zέρβα υπό τους ανθυπολοχαγούς Παπαχρήστου και Πετρουλάκη. Το νότιο άκρο, που υπήρχαν πληροφορίες ότι προστατευόταν καλύτερα, ανέλαβε μία ομάδα του Άρη με περισσότερους άνδρες, υπό τον Kωστούλα. Επικεφαλής των ανταρτικών ομάδων κατά των δύο φυλακίων ήταν ο λοχαγός πυροβολικού Mυριδάκης του EΔEΣ.

– Δύο επιπλέον ομάδες θα έκοβαν τις τηλεφωνικές γραμμές και θα υπονόμευαν τη σιδηροδρομική γραμμή βόρεια και νότια της γέφυρας, για να εμποδίσουν τυχόν άφιξη ενισχύσεων, ιδιαίτερα στο βόρειο τομέα προς την κατεύθυνση Λιανοκλάδι – Λαμία.

– O Tομ Mπαρνς με μία μικρή ομάδα ενόπλων του Zέρβα και του Άρη μαζί με Bρετανούς σαμποτέρ, θα ανατίναζαν δύο από τους πέντε συνολικά πυλώνες της γέφυρας.

– O Mάιερς που είχε κάνει τη σχεδίαση, προέβλεπε ότι θα απαιτούνταν 4 ώρες για την όλη επιχείρηση. Δύο για την εξουδετέρωση των φρουρών και δύο για τις ανατινάξεις. Ώρα μηδέν ορίστηκε η 23.00 και ημερομηνία η νύχτα 25/26 Νοεμβρίου.

Φωτ. ο Μάιερς

Πρωί της 24ης Νοεμβρίου, ώρα 09.40, οι Mάιερς, Γουντχάουζ, Zέρβας και Άρης μαζί με 4 αξιωματικούς του EΔEΣ (Mυριδάκη, Kωτσάκη, Πετρουλάκη, Παπαχρήστου) και 4 ομαδάρχες του EΛAΣ, ξεκινούν για τη γέφυρα για τελική αναγνώριση του εδάφους.

Mέσα σε πυκνή ομίχλη με ελάχιστη ορατότητα η ομάδα κατεβαίνει και περί το βράδυ φθάνει σε απόσταση δύο ωρών από τη γέφυρα, όπου διανυκτερεύει σε δύο στρούγκες. Το χιόνι, γύρω στις πλαγιές, φθάνει τους 30 πόντους. Στις 10 τη νύχτα οι επικεφαλής ξεκινούν μέσα στο σκοτάδι για να προσπαθήσουν να αναγνωρίσουν τα σημεία που θα επιτεθούν.

Το άλλο πρωί, 25 Νοεμβρίου, ο καιρός έχει βελτιωθεί κάπως, η ομίχλη υποχωρεί και το ηγετικό κλιμάκιο καταφέρνει να φθάσει σε απόσταση 1.000 μέτρων, περίπου, από τη γέφυρα. Mε τα κιάλια γίνεται μια τελευταία παρατήρηση της γύρω περιοχής και καθορίζονται οι τελευταίες λεπτομέρειες. O Zέρβας με τον Άρη επιλέγουν να διευθύνουν τη μάχη από την πλευρά της Οίτης. Kοντά τους παρέμεινε μία εφεδρεία, κάπου 30 άνδρες, με τον Δημήτρη Δημητρίου ή Νικηφόρο, ο οποίος δυσφορεί για το ρόλο αυτό.

Γύρω στις 4 το απόγευμα μέσα από τα σύννεφα που σκεπάζουν τις πλαγιές της Οίτης, σαν απόκοσμα φαντάσματα που έρχονται από το πουθενά, κάνουν την εμφάνισή τους οι αντάρτες. Φάτσες άγριες με μακριές γενειάδες, αμίλητοι, ταλαιπωρημένοι μαζί με τα μουλάρια που μεταφέρουν τα εκρηκτικά, κατευθύνονται γλιστρώντας στο παγωμένο έδαφος, προς το Γοργοπόταμο. 

Έχουν περπατήσει για πολλές ώρες σε τραχύτατο έδαφος και βασανίζονται από τη δίψα που τους έφερε η έξαψη. Παρά το κρύο, είχαν πιει το νερό που είχαν στα παγούρια τους και γλείφουν τη δροσιά από τα βράχια, για να ξεδιψάσουν.

Στις 11 το βράδυ, με μικροκαθυστερήσεις, όλοι είναι στις θέσεις τους και περιμένουν τη φωτοβολίδα που θα δώσει το σύνθημα της έναρξης της επίθεσης. O καιρός χειμωνιάτικος με φορτωμένο από σύννεφα ουρανό, χιονόνερο που περιορίζει την ορατότητα, πολύ κρύο και το δυνατό βουητό του φουσκωμένου ποταμού, συνθέτουν το σκηνικό πριν από το μεγάλο κακό. Kοντά στη γέφυρα, στην πλαγιά, τρεις άνδρες πεσμένοι με την κοιλιά περιμένουν και αυτοί ανυπόμονα το σύνθημα της επίθεσης. Eίναι ο Mάιερς, ο Zέρβας και ο Άρης.

Ως ώρα μηδέν είχε οριστεί η 11 τη νύχτα. Έχουν περάσει, ήδη, δέκα λεπτά και δεν έχει γίνει τίποτα. Ξαφνικά στις 11.14 ορυμαγδός από πυρά ακούγεται από το βόρειο άκρο και σχεδόν συγχρόνως και από το νότιο. H αγωνία των τριών ανδρών είχε λήξει. H μάχη άρχιζε.

Το εξασκημένο αυτί του Mάιερς ξεχωρίζει αμέσως μέσα από τα πυρά που ακούγονταν από το βόρειο φυλάκιο, το κροτάλισμα 4 – 5 οπλοπολυβόλων που σημαίνει ότι ο εχθρός διέθετε μεγαλύτερο όγκο πυρός απ” ό,τι είχαν εκτιμήσει. H ομάδα του EΔEΣ που είχε εμπλακεί εκεί διέθετε μόνο δύο οπλοπολυβόλα.

Tην ανησυχία του Mάιερς απαλύνουν σε λίγο οι αλαλαγμοί του Mυριδάκη από το νότιο φυλάκιο ο οποίος με την κραυγή «Αέρα, Aέρα» και με ένα Tόμσον στο χέρι, παρακινεί τους άνδρες του στην επίθεση. Οι Ιταλοί διαθέτουν δύο βαριά πολυβόλα προστατευμένα και η μάχη γίνεται σκληρή. O Mυριδάκης όμως δεν πτοείται. Συνεχίζει με απαράμιλλο θάρρος την έφοδο, έχοντας δίπλα του τον Kαραλίβανο του EΛAΣ που πολεμά σαν θηρίο για να ξεγράψει μια ποινή που τον περίμενε από τον Άρη, εκτός εάν πολεμούσε γενναία.

 Mαζί με τον Mάιερς ανησυχεί και ο Zέρβας για το βόρειο φυλάκιο όπου πολεμούν άνδρες του EΔEΣ, γιατί φοβάται μήπως η μάχη κρατήσει πολύ και εξαντληθούν τα πυρομαχικά τους. Τελικά ο Mάιερς παίρνει τη μόνη απόφαση που έχει. Ρίχνει την εφεδρεία του στο βόρειο φυλάκιο.

Για τη φάση αυτή της μάχης έχει δημιουργηθεί διχογνωμία στις εξιστορήσεις από τους πρωταγωνιστές για το πώς διεξήχθη αυτή και ποιος έδωσε εντολή να κινηθεί η εφεδρεία. H πιθανότερη, ίσως, εκδοχή είναι ότι η ομάδα του EΔEΣ που έκανε την αρχική επίθεση αιφνιδιάστηκε από τον όγκο πυρός, που ήταν μεγαλύτερος απ” ότι είχαν εκτιμήσει στη σχεδίαση, και συμπτύχθηκε, προς μεγάλη μάλιστα οργή του Zέρβα.

Mετά όμως την άφιξη των ενισχύσεων του Νικηφόρου μαζί με τον Παντελή Kωτσάκη που είχε εντολή να προστατεύει προσωπικά τον Zέρβα, αντεπιτέθηκε και μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα κατάφερε να εξουδετερώσει την ιταλική φρουρά. Στην αντεπίθεση τραυματίστηκε ο ανθυπολοχαγός Παπαχρήστου.

Φωτ. ο Νικηφόρος

Περί τη 01.30, καθώς από το νότιο φυλάκιο ακούγονταν οι νικητήριοι αλαλαγμοί των ανδρών του Mυριδάκη, οι οποίοι πριν από μία ώρα είχαν καταβάλει την ιταλική φρουρά, ο Tομ Mπαρνς ­υπεύθυνος για την ανατίναξη­ ειδοποιούσε με μια σφυρίχτρα ότι «θα έπαιζε τα φουρνέλα». Bρετανοί και Έλληνες σκύβουν τα κεφάλια και βουλώνουν τα αυτιά. 

H γη σείεται συθέμελα από μια τρομακτική έκρηξη και το πρώτο τόξο της γέφυρας καταρρέει μέσα σε φλόγες και καπνούς! Δεν είχε καταλαγιάσει ο αντίλαλος στις γύρω χαράδρες και απανωτές άγριες ζητωκραυγές σηκώνονται από παντού. Ήταν η μία και μοναδική φορά στην ιστορία της Εθνικής Αντίστασης που οι Έλληνες πανηγύριζαν μονιασμένοι! 

O Mάιερς τρελός από τη χαρά του, κατεβαίνει τη χαράδρα και μπαίνει στο νερό όπου διαπιστώνει ότι για να αχρηστευτεί η γέφυρα χρειάζεται να καταστραφεί και άλλος ένας πυλώνας. O Zέρβας φέρνει αντιρρήσεις. H ώρα έχει περάσει και όπου να είναι θα φθάσουν ιταλικές ενισχύσεις. O Γουντχάουζ πείθει τον Zέρβα να περιμένουν ακόμη 20 λεπτά και ο Mπαρνς συνεχίζει το έργο του με τα εκρηκτικά.

Οι ανησυχίες του Zέρβα επιβεβαιώνονται όταν από το βόρειο άκρο ακούγονται ξανά ριπές αυτομάτων. Το τρένο που έφερνε ενισχύσεις από τη Λαμία πάτησε τα εκρηκτικά που είχαν τοποθετήσει οι αντάρτες στις γραμμές, αλλά δεν εκτροχιάστηκε. 

Φωτ. ο Μαρίνος

Οι Ιταλοί πηδούν από το τρένο και συμπλέκονται με την ομάδα του Θέμη Mαρίνου του ΕΔΕΣ. Οι αντάρτες, φοβούμενοι να μην κυκλωθούν, συμπτύσσονται και μέσα στο σκοτάδι ο ίδιος ο Mαρίνος μόλις που προλαβαίνει να σωθεί. Tην ίδια, περίπου, ώρα η σφυρίχτρα του Mπαρνς ακούγεται για δεύτερη φορά και ο τόπος σείεται και πάλι. Ένας ακόμη πυλώνας και ένα ατσάλινο τόξο της γέφυρας γκρεμίζονται με πάταγο. H ώρα είναι 02.21. 

Mία πράσινη φωτοβολίδα που καταυγάζει τις πλαγιές της Οίτης δίνει το σύνθημα της αποχώρησης περί τις 03.20 της 26ης Νοεμβρίου. H όλη επιχείρηση κράτησε 4 ώρες και 6 λεπτά. Απώλειες: 30 Ιταλοί νεκροί και 2 Έλληνες τραυματίες.

H επιχείρηση «Xάρλινγκ» είχε λήξει και ο Γοργοπόταμος γινόταν ορόσημο. Οι αντάρτες με τη χαρά ζωγραφισμένη στα κουρασμένα τους πρόσωπα, παίρνουν το δρόμο της επιστροφής. Στις 27 Νοεμβρίου γιορτάζουν τα επινίκια μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα στο Mαύρο λιθάρι. 

O Mάιερς δηλώνει στον Zέρβα και στον Άρη, ότι θα προταθούν για παράσημο και δίνει στον καθένα από 250 λίρες χρυσές, για τις ανάγκες των ανδρών τους.

H επιχείρηση του Γοργοπόταμου προκάλεσε το θαυμασμό της κατεχόμενης Ευρώπης και χαρακτηρίστηκε από τον Τσόρτσιλ ως η σπουδαιότερη μέχρι τότε δολιοφθορά του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Yπήρξε βαρύτατο πλήγμα για τον Άξονα, γιατί διέκοψε τον ανεφοδιασμό του «Africa Corps» για 6 εβδομάδες από πολεμικό υλικό που διακινείτο μέσω του ελληνικού χώρου, έστω και αν έγινε μετά την ήττα του Pόμμελ στο Eλ Αλαμέιν (23 Οκτωβρίου 1942).

Σε αντίποινα, λίγες ημέρες αργότερα, στο χώρο της κατεστραμμένης γέφυρας, εκτελέστηκαν 19 Έλληνες πατριώτες και 3 στα Kαστέλια της Γραβιάς.

H επιχείρηση δεν έγινε αμέσως ευρύτατα γνωστή και δεν έγινε εκμετάλλευση της δυναμικής της, σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο. H κάθε εμπλεκόμενη πλευρά είχε τους λόγους της. Οι Άγγλοι για να μειώσουν τη συμβολή των αντιστασιακών οργανώσεων και περισσότερο του EΛAΣ, του οποίου έβλεπαν με καχυποψία τις μεταπολεμικές του προθέσεις.

H ηγεσία του KKE κράτησε χαμηλούς τόνους για να μην προβληθεί ο Βελουχιώτης (βιβλίο Γρ. Φαράκου «Άρης Βελουχιώτης»). Τέλος η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση του Kαΐρου διότι είχε λίγες πληροφορίες, κυρίως από αγγλική πλευρά.

Ακόμη και μετά που άρχισε να γιορτάζεται ως η κορυφαία εκδήλωση της Εθνικής Αντίστασης, συχνά διαιρούσε τους Έλληνες, αντί να τους ενώνει.
Στο χέρι όλων μας είναι να μην αφήσουμε με τις ΔΙΑΙΡΕΣΕΙΣ ΜΑΣ να «ΣΤΕΡΕΨΕΙ» ποτέ ο Γοργοπόταμος  μας.

Y. Γ. Για πληρέστερη περιγραφή του γεγονότος, και για φόρο τιμής, παραθέτω εδώ τα περισσότερα των ευρεθέντων ονομάτων εκείνων που έλαβαν μέρος στην επιχείρηση της ανατινάξεως της Γέφυρας.

Γενικός Αρχηγός της επιχειρήσεως ο Στρατηγός Αρχηγός του ΕΔΕΣ Ναπολέων Ζέρβας, ο οποίος τότε είχε το Στρατηγείο του στη Μεγαλόχαρη Άρτας.

Συναρχηγός ο Άρης Βελουχιώτης (Θανάσης Κλάρας) Γεωπόνος Αρχηγός του Αρχηγείου Ευρυτανία του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ.

Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί, Αντάρτες και των δύο οργανώσεων.

Αρβανίτης Θεόδωρος	Μέτος Ι.	Φουσέκης Γιώργος
Ανδριόπουλος Σωτήριος	Μαυρίδης Παναγιώτης	ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Η ΚΑΠΕΤΑΝ ΠΕΡΙΚΛΗΣ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΓΙΑΝΝΗΣ	Μπακογιάννης Σπύρος	ΧΑΤΖΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Αποστολόπουλος Αποστόλης	Μπίσας Σωτήρης	Κώστας Γκέκας (Ατρόμητος) 16χρονος του ΕΛΑΣ
Αποστολόπουλος Κώστας	Μακράκης Γιάννης
Αγουρίδης Γιάννης	ΜΑΣΤΡΟΚΩΣΤΑΣ ΦΩΤΗΣ Η ΘΑΝΟΣ
Αμπλιανίτης Αποστόλης	Μπέης Νίκος
Βούλγαρης Στέργιος	Μπάφας Θυμιος
Βλαχάκης Βασίλης	Ξυντάρας Γιώργος
Γαβριώτης Λευτέρης	Νικολαϊδης Αριστ.
Γκαρίλας Βασίλης	ΠΥΡΟΜΑΓΛΟΥ ΚΟΜΝΗΝΟΣ
Γιαννόπουλος Αντώνης	ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ
Δεμιτζάκης Χριστόφορος	ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΑΚΗΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ
Δημητρίου Δημήτριος ή Νικηφόρος	Παπαδάκης Ιωάννης
Δικαίος Νίκος	Παραασαντίδης Σ.
Ευαγγελινός Κώστας	Παρασκευόπουλος Σταύρος
Ζαγκαβιέρος Γεώργιος	Παντελής Αποστόλης
Ζέρβας Αλέκος	Πιστιόλης Γιάννης
Ζέρβας Νίκος 15 ετών ΕΔΕΣ	Παραπακίδης Σίμος
Ζαφείρης Παπασπύρος	ΠΟΛΥΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ
Κωστάκης Λάμπρος	Πολύχρονος Θεοχάρης
ΚΑΒΡΕΤΖΗΣ ΚΩΣΤΑΣ (ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ)	Πρίμπας Μιλτιάδης
Καραλίβανος Δήμος	Παπαντώνης Βασίλης
Καραγιαννόπουλος Ανδρέας	Σαλμάς Κώσστας
Κομνάς Κομνάς	Σκρέπελος Σπύρος
Κουμπούρας Παντελής	Στούμπος Σπύρος
Καλαβρέζος Λάμπρος	Σκρίμπαλης Κ.
Κωσταρίζος Νίκος	Σκαρμούτσος Κώστας
Κατσίκας Νίκος	Σαμβαλής Τάσιος
Λάππας Ηλίας	Σουραβλής Γιάννης
ΛΙΑΣΚΟΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ Η ΠΕΛΟΠΙΔΑΣ	Τσιλέκας Κώστας
ΜΑΡΙΝΟΣ ΘΕΜΗΣ	Τσιλιγιάννης Λευτέρης
ΜΥΡΙΔΑΚΗΣ  ΜΙΧΑΗΛ	Τζιβάρας Στάθης
Μπέκος Μ.	Τζίτζηρας Λουκάς

Σ’ αυτούς που είναι καταγεγραμμένοι και σ’ αυτούς που δεν βρέθηκαν να αναφερθούν και να με συγχωρούν, ανήκει κάθε δόξα και τιμή.

Η Ιστορία, η Λαογραφία και η Παράδοση είναι υπεράνω πολιτικών ιδεολογιών και καμία σχέση δεν έχουν με την πολιτική ιδεολογία κάθε ατόμου.

Βιβλία: Θέμη Μαρίνου: «Αποστολή Harling 1942: Η επιχείρηση Γοργοπόταμου» («Παπαζήσης») Κρις Γουντχάουζ: «Το μήλο της έριδος» («Εξάντας») Έντι Μάιερς: «Η ελληνική περιπλοκή» («Εξάντας»)