Αριστερά: Ένας αιώνας «φαγωμάρα» και «καρατομήσεις»

Γιάννης Μάρκοβιτς

Η ιστορία πάει πολλά χρόνια πίσω, σχεδόν έναν αιώνα. Τότε που διάφοροι σοσιαλιστικοί όμιλοι και ομάδες αποφάσισαν να ενωθούν, ιδρύοντας το ΣΕΚΕ. Ήταν η πρώτη σημαντική απόπειρα για ένωση αυτής που σήμερα ονομάζουμε «Αριστερά». ...

Σε αυτά τα «εμβρυακά» βήματα (με αλλαγή ονομασίας σε ΚΚΕ), οι πρώτες διαγραφές, αποχωρήσεις, καταγγελίες και αμφισβητήσεις έδωσαν το γενικό στίγμα της μετέπειτα πορείας.

Η ένωση έγινε διάσπαση, η οποία έδωσε σειρά σε άλλες ενώσεις και στη συνέχεια διασπάσεις. Οι πρώτες διαγραφές και κατηγορίες ήταν με άγνωστα στον κόσμο ονόματα: «οπορτουνιστές», «λικβινταριστές», «αρχειομαρξιστές», κ.ά. Προσωπικότητες που βρέθηκαν στην ηγεσία διαγράφηκαν ή χάθηκαν τα ίχνη και η ζωή τους (Μπεναρόγια, Κορδάτος, Χαϊτάς, Πουλιόπουλος, κ.ά.).

Στη συνέχεια, η «παιδική ηλικία» επεφύλαξε άλλου είδους ταραχές: «υποταγή» στην Κομμουνιστική Διεθνή, άγριο κυνηγητό των Τροτσκιστών, σταλινοποίηση, διάβρωση από την Ασφάλεια, αλλοπρόσαλλη πολιτική και καχυποψία από άκρη σ’ άκρη. Διαγραφές ως πράκτορες του εχθρού, υπογραφές δηλώσεων μετάνοιας και αποκήρυξης του κομμουνισμού (όχι μόνο λόγω βασανιστηρίων, αλλά και με προτροπή της ηγεσίας), συνέθεταν μία άκρως προβληματική εικόνα της Αριστεράς, η οποία παρέμεινε ως τις παραμονές του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου στη γωνία και στο πολιτικό περιθώριο, κυνηγημένοι και καθημαγμένοι.

Η βίαιη είσοδος σε μια «ώριμη εφηβεία» ταυτίστηκε με την περίοδο της Κατοχής, την ίδρυση του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ και τη σημαντικότερη – μέχρι σήμερα – παρουσία της Αριστεράς στην Ελληνική κοινωνία. Ήταν μεγαλειώδης διότι η Αριστερά (κύρια το ΚΚΕ) ανταποκρινόμενη στα κελεύσματα των καιρών και στις ανάγκες του λαού, ένωσε, κινητοποίησε, αντέδρασε, πολέμησε και νίκησε. Η ενότητα που προώθησε ήταν η πηγή της δύναμής της. Αυτή τροφοδότησε με αστείρευτες ποσότητες ηθικού μεγαλείου, πατριωτικού καθήκοντος και ανθρώπινου σθένους έναν ολάκερο λαό. Επειδή όμως η ωρίμανση ήταν βίαιη, οι μετέπειτα αποφάσεις και κινήσεις έδειξαν τα κενά, τις αδυναμίες και τα εγγενή προβλήματα.

Τα γεγονότα γνωστά. Από το ’45 και μετά, η εσωτερική φαγωμάρα και οι εξοντώσεις των ημετέρων, των συντρόφων, έδιναν κι έπαιρναν (Βελουχιώτης, Καραγιώργης, Χατζηβασιλείου, Πλουμπίδης, κ.ά.). Αγωνιστές, λόγω απαξίωσης ή κακών επιλογών, στέλνονται στα ξερονήσια και τα εκτελεστικά αποσπάσματα. Μέσα σε μια δεκαετία, εκείνοι που κυριαρχούσαν καρατομήθηκαν (ελέω αποσταλινοποίησης), ενώ οι νέοι ηγέτες, φρόντισαν να διατηρήσουν τα οφίτσια τους, στέλνοντας στον Καιάδα οποιαδήποτε διαφορετική άποψη.

Κάπου εκεί, η «ενηλικίωση» έδειξε ότι μπορούσε να βάλει μυαλό στους «κομματικούς εγκεφάλους» και η ίδρυση της ΕΔΑ έδωσε φτερά και δημιούργησε ελπίδες. Δυστυχώς όμως είχαν ημερομηνία λήξης καθώς, για μια ακόμη φορά, η «φαγωμάρα» και η απαίτηση για έλεγχο και διατήρηση της εξουσίας (εξουσίας εντός της Αριστεράς, αλλά πολύ μακριά από την πολιτική εξουσία της χώρας) οδήγησαν σε λάθη και μυωπικές αντιμετωπίσεις. Το πραξικόπημα ήταν «προ των πυλών», αλλά η ηγεσία της «αλλού τύρβαζε». Η μακρά περίοδος «ενηλικίωσης» στιγματίστηκε με την πρώτη μεγάλη διάσπαση (όλες οι προηγούμενες θεωρήθηκαν ελάσσονος σημασίας!).

Μια διάσπαση ένα χρόνο μετά το πραξικόπημα, με τη Χούντα να στέλνει εξορία δημοκράτες (αριστερούς, κεντρώους και δεξιούς) και να βασανίζει αλύπητα όποιον λοξοκοιτούσε αριστερά ή έγραφε με το αριστερό. Η Αριστερά, βυθισμένη στα ιδεολογικά και γεωπολιτικά προβλήματά της (αδιάφορα για πολλούς), άφηνε τους εγκληματίες ν’ αλωνίζουν και να διοργανώνουν φιέστες και εγκαίνια.

Από τη Μεταπολίτευση και μετά, τα γεγονότα είναι λίγο πολύ γνωστά. Αλληλοσπαραγμοί στην Αριστερά (ΚΚΕ και ΚΚΕ εσωτερικού), μέχρι και τη δεκαετία του ’80. Στη συνέχεια η «ένωσή» της («ενιαίος Συνασπισμός) έγινε χωρίς την επαρκή «συγκολλητική» ουσία, με διαξιφισμούς για τη «Συγκυβέρνηση» και την «Οικουμενική» και – ω του θαύματος! – μία ακόμα, πιο δυνατή και ακραία, διάσπαση (Συνασπισμού-ΚΚΕ), κατατρέχει την Αριστερά.

Μια πλευρά της, μέσα από «θύελλες και ανέμους», κατάφερε να δημιουργήσει τον ΣΥΡΙΖΑ και να οδηγήσει την Αριστερά (έστω ένα τμήμα της) στην κυβέρνηση και στην κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας· για πρώτη φορά στην Ιστορία. Για πρώτη φορά, ένα κόμμα της Αριστεράς, ήταν πρώτο στις εκλογές, φτιάχνοντας μια – ως επί το πλείστον – αριστερή κυβέρνηση. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι ο Ελληνικός λαός ψήφισε ένα Αριστερό κόμμα χωρίς να γίνει λαϊκή επανάσταση ή να υπάρχουν επαναστατικές συνθήκες στην κοινωνία. Η πολιτική ψήφος έδωσε τη νίκη, όχι τα όπλα.

Κάτι άλλο συνέβη, διαφορετικό από εκείνα που είναι στα γραπτά και στις μπροσούρες. Το διαφορετικό εκφράστηκε σε πολλά επίπεδα: εκλογικά, δημοψηφικά, δημοσκοπικά, κυβερνητικά, κοινοβουλευτικά, κοινωνικά. Όλα απαιτούν νηφάλιες αναλύσεις και ενδελεχείς μελέτες. Αυτό όμως που συνέβη στις μέρες μας, στα δικά μας χρόνια, είναι αποτέλεσμα ένωσης και όχι διάσπασης. Είναι αποτέλεσμα δύναμης και όχι «φαγωμάρας», αναγνώρισης των διαφορετικών απόψεων και όχι «καρατομήσεων». Εκτός και εάν κάποιοι επιθυμούν να επιστρέψουμε στην προϊστορία της Αριστεράς, τότε που όλοι βολεύονταν στα μονοψήφια ποσοστά και στη σιγουριά της απόστασης και της αποδοκιμασίας των πάντων.  

tvxs