O Aχελώος, το Γιοφύρι του Κοράκου, η περιφερειακή πολιτική Του Bασ.Τσιτσιρίγκου-Οικονομολόγου

Πραγματοποιήθηκε και φέτος στον Αχελώο (22/5/2015) η εκδήλωση για την Περιφερειακή Πολιτική-Ανάπτυξη με την παρουσία της αρμόδιας επιτρόπου. Άνθρωποι, Φορείς και Αυτοδιοίκηση, συγκεντρώθηκαν ξανά εδώ στην περιφέρεια,.....

σαν  τον Ανταίο που γύρναγε στην γή κι’ έπαιρνε δύναμη.  

Ατέλειωτες είναι στο χρόνο, οι συζητήσεις για την περιφερειακή πολιτική και την ανάπτυξη.  Όπως ατέλειωτος και άσωτος είναι ο Αχελώος-αυτό το  ποτάμιο σύστημα με τις περιστροφές-που ξεκινάει από τα τελειώματα των κορφών της Πίνδου και τελειώνει στην αρχή της θάλασσας.

Εδώ στα κακοτράχαλα αποπέρα και αποδώθε του ποταμού  φτιάχτηκαν πολιτισμοί, κοινότητες, οικονομία :  Χωριά, οικισμοί, μαστόροι, νεροτριβές, μαντάνια, πριστήρια, η τεχνογνωσία της Πίνδου, χιλιάδες τα γιδοπρόβατα, τυροκομιά, τσελιγκάτα, μαξούλια ολόκληρα ταιριαστά με την κίνηση των νερών από τα βουνά στα χειμαδιά και ανάστροφα, προϊόντα και τοπικές ποικιλίες, το βιός των ορεινών να ξεχειμωνιάσουν, μοναστήρια, κατοχή, αντίσταση, αντάρτες, εμφύλιος, ιστορίες που τις ιστόρησαν οι παλιοί, αλλά και με τις μηχανές τους  ο Μελετζής, ο Μπαλάφας, ο Τάκης ο Ντάσιος…  

Χάθηκαν και ξεθώριασαν όλα τούτα στα περάσματα της ζωής, από την αγροτική, στην βιομηχανική και, στην σημερινή κοινωνία της τεχνολογίας. Τα πολιτικοκοινωνικά γεγονότα του περασμένου αιώνα (Πόλεμος-Κατοχή-Εμφύλιος-Μετανάστευση) επιτάχυναν την αποψίλωση του ορεινού χώρου, μεγάλωσαν το χάσμα φυσικού περιβάλλοντος και ανθρώπων. Ερήμωσαν  οι περιοχές της Πίνδου, στα Αθαμάνια, στα Τζουμέρκα, στ’ Άγραφα χορτάριασαν τα τόπια, τα αγρίμια κατέλαβαν τα χωριά.     

Στην  Εφημερίδα Συντακτών (30-04-2015) διατυπώσαμε την πρόταση, για ένα “Στρατηγικό Σχέδιο Επανενεργοποίησης της ορεινής ζώνης - Να ξαναμπεί η Πίνδος στον Ευρωπαϊκό Χάρτη” μέσα από την ανάδειξη της ταυτότητάς της. Και αυτό όχι τυχαία.   

Διότι η εμπειρία εφηρμοσμένης πολιτικής, μας δείχνει ότι, οι “εξασθενημένες” περιοχές για να διαφοροποιηθούν, χρειάζονται συνολικά σχέδια  και αναπτυξιακές πρωτοβουλίες μακράς πνοής, συνέργειες δράσεων, συγκέντρωση πόρων, Δομές Στήριξης, (π.χ. Ανασύσταση τοπικών  παραγωγικών συστημάτων-Δίκτυα, Διαπεριφερειακές Υποδομές, Στήριξη τοπικών κοινωνιών, Ταυτότητα περιοχής). Όχι δεν επιδιώκουμε την Κυβέρνηση των Βουνών, ούτε βεβαίως κανένα Κομιτάτο της Πίνδου.

Aνοίγει παρένθεση. H σημερινή κυβέρνηση διατύπωσε ένα σημαντικό πρόταγμα, αυτό της παραγωγικής ανασυγκρότησης της πατρίδας, αντιπαραθετικά στο παλιό μοντέλο ανάπτυξης των κοινοτικών “κονδυλίων-πακέτων”, που υπέταξε τον αναπτυξιακό προγραμματισμό της χώρας στις επιλεξιμότητες των διαρθρωτικών ταμείων, που οδήγησε στην κοινωνικοοικονομική κατάρρευση.  Με την πλάτη στον τοίχο-εξαιτίας αυτού-δίνει σήμερα την μάχη η κυβέρνηση, να κρατήσει  ζωντανή τη χώρα,  να μην υποβαθμιστεί στρατηγικά, αναζητώντας βοήθεια για επανεκκίνηση της οικονομίας, μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο πολιτικής.  Καθώς το σχέδιό της είναι μοναδικό, η κυβέρνηση συγκεντρώνει ευρύτατη συναίνεση, η δε κοινωνία περιβάλλει με εμπιστοσύνη τον πρωθυπουργό  που με τους χειρισμούς του, δημιουργεί ελπίδες για το αύριο. 

Μονόδρομος είναι η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Ωστόσο οι συζητήσεις για την περιφερειακή πολιτική νοηματοδοτούνται εφόσον οι θεσμικοί φορείς και η ελληνική αυτοδιοίκηση “διασυνδεθούν” με την Τοπική Οικονομία-Aνάπτυξη. Να (ανα)μετρηθούν δηλαδή με την διαλυμένη παραγωγική βάση, το παραγωγικό δυναμικό, την αποεπένδυση της  περιφέρειας, και να δώσουν λύσεις. Εκτός και αρκούνται μόνον στην ”έξυπνη εξειδίκευση” του Συμφώνου Εταιρικής Συνεργασίας (ΣΕΣ) 2014-2020, που αφορά άλλες οικονομίες αλλά δεν αντιμετωπίζει την σημερινή πραγματικότητα της περιφέρειας.   

Τι θα καλύψουν άραγες και ποιες ανάγκες της περιφέρειας, τα 19,1 δις του ΣΕΣ, και τα 4,3 δις του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, χωρίς ταυτόχρονα ένα ισχυρό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, ή την  ύπαρξη “εξωτερικής βοήθειας” ?    

Bεβαίως και μπορούν οι λιγοστοί πόροι των Τομεακών-Περιφερειακών Προγραμμάτων να πιάσουν τόπο.  Εάν δεν κατακερματιστούν σε χιλιάδες έργα-εργάκια. Εφόσον συγκεντρωθούν σε σχέδια,  στήριξης της κοινωνίας, διαφοροποίησης  στην παραγωγή, άρσης του δυισμού στις περιφέρειες, σε έργα με αναπτυξιακό αποτέλεσμα.

Διαφορετικά θα συζητάμε αέναα σε ημερίδες για την περιφερειακή πολιτική, για το κακό (η καλό) κράτος, την γραφειοκρατία των Βρυξελλών. Κλείνει η παρένθεση.   

Γέφυρες γιοφύρια και άλλα πολλά έφτιαχναν οι άνθρωποι στα ορεινά για επικοινωνία και   ανταλλαγές συνδύαζαν δε, αριστοτεχνικά τους πόρους για να ζήσουν. Θαυμάζουμε στα απομεινάρια, την αρχιτεκτονική, τις αναβαθμίδες, τα ξεχερσωμένα τόπια, που μαρτυρούν εφευρετικότητα, δημιουργικότητα, κοινωνική οργάνωση, ένα τρόπο ζωής. Από το Γιοφύρι του Κοράκου που ένωνε την  Ήπειρο και Θεσσαλία έμειναν μόνον οι βάσεις του** ενώ πως ήταν κάποτε η τοποθεσία, το μαρτυράει μια φωτογραφία του Μελετζή. Δεν είναι καπρίτσιο  η πρωτοβουλία να ξαναφτιαχτούν τα γιοφύρια του Κοράκου, της Πλάκας…,μα κατά μία έννοια σηματοδοτεί την ανάγκη να  ξαναζωντανέψουν τα ορεινά.

 ”Γέφυρες” λοιπόν και “πολλά γιοφύρια”…Όχι γενικώς για την ανάπτυξη ή την διάσωση της ταυτότητας, αλλά για να ανασυγκροτηθεί η ελληνική περιφέρεια.  

Με στρατηγική όμως, με σχέδιο και συνέπεια.   

* Δ/ντής  της  Ανώνυμης Αναπτυξιακής Εταιρείας ΟΤΑ “ΟΑΣΕ  Α.Ε.”

**Το Γιοφύρι τόκοψαν μήνα Μάρτη στα 1949, οι αντάρτες του ΔΣΕ του Μέραρχου Διαμαντή, για να μην τους τσακώσουν οι κυβερνητικοί, για να γλυτώσουν την διαπόμπευση, το λεπίδι, την εκτέλεση (Β. Αποστολόπουλος - Η εποποιία του ΔΣΕ στην Ρούμελη).