Το σχολείο (και ο δάσκαλος) που θα θέλαμε να έχουμε

Αγγελική Μπούμπουκα

Μπορεί ένας δάσκαλος να κάνει τα παιδιά να αγαπήσουν το σχολείο τους; Μπορεί, αρκεί να πιστέψει - όπως έκανε ο Νίκος Βιντζηλαίος - ότι αυτό που κάνει είναι λειτούργημα......

Πώς θα ήταν το σχολείο αν το σχεδίαζαν τα παιδιά; Θα είχε περισσότερο παιχνίδι και εκδρομές, λιγότερα βιβλία και βαρετές παραδόσεις, θα συνέδεε τη διδασκαλία με τα βιώματα των μαθητών και με την κοινωνία όπου ζουν, θα επεκτεινόταν πολύ πέρα από τους τοίχους του σχολικού κτιρίου. Έτσι το φαντάστηκαν οι μαθητές του Ολοήμερου Δημοτικού Σχολείου Βίβλου, στη Νάξο, και μαζί με τον δάσκαλό τους το έκαναν ταινία μικρού μήκους, η οποία βραβεύτηκε προ ημερών σε έναν πανελλήνιο σχολικό διαγωνισμό.

Ο 1ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Δημιουργικής Έκφρασης Μαθητών Δημοτικών Σχολείων, που διοργανώθηκε από το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης, ήταν η αφορμή για να αναδειχτεί η παραδειγματική δουλειά που γίνεται σε πολλές σχολικές κοινότητες της χώρας. Ανάμεσά τους ξεχώρισε η ταινία με τα 9 πρωτάκια της Βίβλου (επισήμως ,Τριπόδων), ενός χωριού 800 κατοίκων, για τη δημιουργία της οποίας οποία δούλεψαν όλα τα παιδιά του σχολείου και βοήθησε η τοπική κοινότητα.

Το εγχείρημα ξεκίνησε στην αρχή της σχολικής χρονιάς, όταν ο δάσκαλος της Α’ τάξης, Νίκος Βιντζηλαίος, σκέφτηκε να συμμετάσχει με τους μαθητές του στο διαγωνισμό. Είχε ήδη αποφασίσει ότι το μάθημα που θα έκανε φέτος εκτός των υποχρεωτικών μαθημάτων της σχολικής ύλης θα ήταν για τον κινηματογράφο, που το είχε ξαναδοκιμάσει στο παρελθόν με επιτυχία. «Τις ημέρες που ήταν να καταθέσω επίσημα την πρότασή μου στη Διεύθυνση Σχολικών Δραστηριοτήτων στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Σύρου, όπου ανήκουμε, βγήκε ο Πανελλήνιος Διαγωνισμός Δημιουργικής Έκφρασης Μαθητών με θέμα “Ας φανταστούμε το σχολείο των ονείρων μαs”. Είχε κατηγορίες που μπορούσαμε να κάνουμε ο,τιδήποτε θέλαμε. Και είπα να συνδυάσω το πρόγραμμα που θα έκανα, του κινηματογράφου, με το να δημιουργήσουμε μια δική μας ταινία μικρού μήκους, που να δείξουν τα παιδιά το σχολείο των ονείρων τους. Δεν υπήρχε καλύτερος τρόπος να κατανοήσουν τον κινηματογράφο, κι ας είναι μικρούλικα, απ΄το να φτιάξουν τη δική τους ταινία. Απώτερος στόχος ήταν να υποβάλουμε την ταινία στο διαγωνισμό».

“Τι σχολείο θα θέλατε αν είχαμε 100 εκατομμύρια;”

Παρόλο που στην ταινία πρωταγωνιστούν μόνο οι μαθητές της Α’, οι ιδέες για το ονειρεμένο σχολείο βασίζονται σε αυτά που σκέφτηκαν όλα τα παιδιά του πεντατάξιου σχολείου. Τα πιο μικρά, της Α’ και Β’ τάξης, κλήθηκαν να πουν προφορικά αυτά που σκέφτονται, ενώ στις μεγαλύτερες τάξεις τους ζητήθηκε να γράψουν στο χαρτί όσα φαντάζονταν. Η διαδικασία για τα μικρότερα παιδιά έμοιαζε πιο πολύ με παιχνίδι. Κάθισαν σε ένα χαλί και χρησιμοποιήθηκαν βιωματικές ασκήσεις ψυχοκοινωνικής και ψυχικής υγείας που τα βοηθούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, καθώς και δραστηριότητες χαλάρωσης σύσφιξης και ανάπτυξης εμπιστοσύνης «ώστε να χαλαρώσουν να ηρεμήσουν να αφεθούν ελεύθεροι για να μου πουν οτιδήποτε σκεφτούν», εξηγεί ο δάσκαλός τους. Και τότε εκείνος του είπε: «Μπαίνω αύριο στο σχολείο και έχω 100 εκατομμύρια ευρώ. Πείτε ό,τι θέλετε, χωρίς να ντρέπεστε ο ένας τον άλλο. Τι θέλετε; Ό,τι σας αρέσει.» Οι ιδέες ηχογραφήθηκαν και καταγράφηκαν, και όταν υπήρχε υλικό από όλες τις τάξεις, ο Ν.Βιντζηλαίος τις φίλτραρε και τις διαμόρφωσε σε σενάριο.

Το βίντεο θα μπορούσε να το τραβήξει και με το κινητό του ή με μία καλή κάμερα που διαθέτει το σχολείο, όπως λέει. Αποφάσισε, όμως να απευθυνθεί στον φίλο του Γιάννη Παπαδάκο, ένα Ναξιώτη σκηνοθέτη που ειδικεύεται στην παραγωγή βιντεοκλίπ, ο οποίος δέχτηκε αμέσως με ενθουσιασμό. «Ο Γιάννης είναι μοναδικός και πετυχημένος σκηνοθέτης, κατάλαβε ακριβώς τι θέλαμε να περάσουμε. Αν η ταινία είχε γυριστεί από μένα, δεν θα προκαλούσα αυτό το συγκινησιακό φορτίο», παραδέχεται ο Ν.Βιντζηλαίος.

Τα γυρίσματα έγιναν κατά τη διάρκεια δύο ημερών στις αρχές Μαρτίου. Ο δάσκαλος είχε αναζητήσει τα μέρη που θα μπορούσαν να επισκεφτούν οι μαθητές και διαπίστωσε ότι η ιδέα άρεσε σε όλους, και όπου απευθύνθηκε τους βοήθησαν με χαρά. Πήγαν σε ένα εργαστήριο αγγειοπλαστικής, ένα ελαιοτριβείο, ένα τυροκομείο, εκκλησίες, στο αρχαίο μνημείο της Πορτάρας και σε φυσικα τοπία, παρακολούθησαν μια συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου του δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων, προπονήθηκαν με τις αθλήτριες της ομάδας βόλεϊ του Πανναξιακού κλπ.

Για να γίνουν όλα αυτά σε δύο μέρες πολλοί από τους συμμετέχοντες προσάρμοσαν το πρόγραμμά τους ώστε να υποδεχτούν τους μαθητές. Μεταξύ άλλων «χαλάσαμε την προπόνηση του Πανναξιακού, που είνα Α1 εθνική κατηγορία που προετοιμάζονταν τότε για ευρωπαϊκό πρωτάθλημα, αλλά το έκαναν με χαρά οι αθλήτριες και ο προπονητής», θυμάται χαρακτηριστικά ο δάσκαλος. «Στο δημαρχείο μας περίμεναν μόλις είχαν τελειώσει το δημοτικό συμβούλιο για να μιλήσουν με τα παιδάκια, το ΚΤΕΛ μας έκανε δωρεάν τη μεταφορά, οι γονείς ήταν δίπλα μας σε ό,τι θέλαμε. Δεν έχω να πω κάτι αρνητικό, οπουδήποτε κι αν απευθύνθηκα και τους πρότεινα το συγκεκριμένο πρότζεκτ όλοι δέχτηκαν με πολύ μεγάλη χαρά να βοηθήσουν».

Ο αντίκτυπος και η εκπαίδευση που θέλουμε

Όλα θα μπορούσαν να είχαν τελειώσει εκεί, αν η ταινία δεν κέρδιζε την πρώτη θέση, την οποία μοιράστηκε με το Δημοτικό Σχολείο Τυφλών Καλλιθέας, στην κατηγορία που διαγωνίστηκε. Την βράβευση στις 9 Μαϊου, οι μαθητές την παρακολούθησαν μέσω live streaming, αλλά μέχρι τότε κανείς δεν φανταζόταν πως τις αμέσως επόμενες μέρες η ταινία θα γινόταν viral στα κοινωνικά δίκτυα.

Πέρα από την επιβράβευση που σημαίνει αυτό για τη Βίβλο και το νησί της Νάξου, ο Ν.Βιντζηλαίος ελπίζει πως οι ιδέες των μαθητών του χωριού θα ακουστούν. «Ήταν φοβερές ιδέες. Σκοπός είναι να παροτρύνουμε εκπαιδευτικούς, μαθητές, την ηγεσία του υπ.Παιδείας και τους ακαδημαϊκούς στους οποίους θα κοινοποιηθεί το πρότζεκτ να τα λάβουν αυτά υπόψη τους», καταλήγει.

Όταν ρωτάται, όμως, αν το συγκεκριμένο παράδειγμα προκάλεσε κάποιες συζητήσεις ή έκανε άλλους εκπαιδευτικούς να ζητήσουν βοήθεια για να κάνουν αντίστοιχα πρότζεκτ με τους μαθητές τους, απαντά πως οι συνάδελφοί του δεν χρειάζονται τη δική του βοήθεια: «Οι νέοι εκπαιδευτικοί σήμερα είναι ενήμεροι , κάνουν σεμινάρια και είδα πολλά άλλα αξιόλογα πρότζεκτ στον διαγωνισμό. Η κατηγορία που βραβευτήκαμε εμείς ήταν «Νέες Τεχνολογίες και Εκπαίδευση», στην οποία δεν ήταν μόνο ταινίες μικρού μήκους, είχε και 3D animation, ψηφιακή ιστορία, κόμικ, γελοιογραφία, κατασκευή ιστολογίου, κατασκευή wiki, κατασκευή λογισμικού. Και είχε κι άλλες κατηγορίες: παραγωγή λόγου (ποίημα, δοκίμιο, παραμύθι κλπ), πλαστικές τέχνες ( που είχε να κάνει με εικαστικές δημιουργίες, ψηφιδωτά, αγγεία), άλλη μια κατηγορία που είχε να κάνει με παίξιμο ρόλων, δραματοποίηση, μουσική, χορό, τραγούδι, θεατρικό, και είχε πάρα πολύ αξιόλογες προτάσεις και πολλές. Γι’αυτό το λόγο και σε κάποιες κατηγορίες δώσαμε διπλά βραβεία. Κι εμείς την πρώτη θέση του τομέα μας τη μοιραστήκαμε με το Δημοτικό Σχολείο Τυφλών Καλλιθέας, απ’όπου ήταν μια εκπαιδευτικός λογοθεραπεύτρια και παρουσίασε μια τρομερά αξιόλογη δουλειά».

Ο ίδιος εκτιμά πως λίγο πολύ σήμερα οι δάσκαλοι έχουν αλλάξει τον τρόπο δουλειάς τους. «Οι εκπαιδευτικοί δραστηριοποιούμαστε πλέον, ασχολούμαστε και αφιερώνουμε καθημερινά πάρα πολλές ώρες εκτός του ωραρίου μας για να είναι οι διδασκαλίες μας καθημερινά εμπλουτισμένες με νέες τεχνολογίες κι όλα αυτά που βλέπετε». Ενδεικτικό είναι ότι πολλά από τα πράγματα που είπαν τα παιδιά ότι θα ήθελαν να έχει το σχολείο των ονείρων τους είναι πράγματ που ήδη γίνονται. «Για παράδειγμα τα lego που φαίνονται στο βίντεο τα κάνουμε ως πρόγραμμα Ρομποτικής φέτος. Πολύ πολύ αρχάρια και απλά, αλλά τα κάνουμε. Τις βιωματικές ασκησούλες στο χαλί, τις έχουμε ως πρόγραμμα. Τα φυτά που είδατε έξω είναι ο σχολικός μας κήπος, το οποίο είναι πρόγραμμα που τρέχει. Ήταν εμπνευσμένα από πράγματα που γίνονται κι αυτά που τους αρέσουν τα κράτησαν και ήθελαν να μπουν στην ταινία. Θέλουν πολύ να είναι έξω, θέλουν εκδρομές, θέλουν αν μην μένουνε στην τάξη, δεν θέλουν μόνο τα βιβλία. Και είναι πράγματα τα οποία βεβαίως, με κόπο, δουλειά και συνεργαία, μπορούν να γίνουν».

Παρόλο που πολλά από αυτά το ειδικά προγράμματα απαιτούν επιμόρφωση και ανάπτυξη επιπλέον δεξιοτήτων και από την πλευρά του εκπαιδευτικού, για να τα εισάγει στην τάξη του, ο Ν.Βιντζηλαίος αναγνωρίζει το πιο καθοριστικό στοιχείο για να μπορέσει κανείς να κάνει μια τέτοια δουλειά, παραμένει διαχροΑνικά αυτό που θα φανταζόταν ο καθένας: «Η αγάπη για τα παιδιά και το μεράκι για τη δουλειά σου. Δεν έγινα τυχαία δάσκαλος, το είχα επιλέξει από πολύ μικρή ηλικία, είναι κάτι που μου άρεσε να κάνω και το κάνω με πολύ μεγάλη χαρά γιατί είναι πολύ δημιουργικό. Η δουλειά μας δεν είναι δουλειά δημοσίου υπαλλήλου, είναι λειτούργημα, απαιτεί πολλές πολλές ώρες δουλειάς καθημερινά και αναζήτησης. Αν έχουμε, λοιπόν, αυτό ως υπόβαθρο, το επόμενο που πρέπει να γίνεται είναι η συνεχής ενημέρωση και επιμόρφωση».

Για τον ίδιο είναι η έβδομη χρονιά που δουλεύει ως δάσκαλος (τα δύο ως αναπληρωτής και τα τελευταία πέντε ως μόνιμος σε διαφορετικά σχολεία της Νάξου), αλλά ήδη κάνει το δεύτερο μεταπτυχιακό του και παρακολουθεί όσο περισσότερα σεμινάρια και προγράμματα επιμόρφωσης μπορεί. «Έχω ελάχιστο χρόνο στην προσωπική μου ζωή πλέον, αλλά το κάνω. Επιμορφώνομαι εξ αποστάσεως γιατί έδρα μου είναι η Νάξος. Έχω τελειώσει ένα μεταπτυχιακό στην Ειδική Αγωγή στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας Κύπρου και τώρα κάνω το δεύτερο στο ιταλικό πανεπιστήμιο Roma Tre, στην Ηγεσία και Διοίκηση στην Εκπαίδευση. Είναι πιο δύσκολο να συμμετέχω σε σεμινάρια για τη βιωματική εκπαίδευση γιατί δεν μπορώ να φεύγω από τη Νάξο, αλλά ό,τι βιωματικά σεμινάρια και εργαστήρια, γίνονται στο νησί τα παρακολουθώ. Συνεργάζομαι στενά με το Κέντρο Πρόληψης Θησέας Κυκλάδων με την ψυχολόγο Φωτεινή Θεοδωροπούλου, η οποία μου έχει περάσει το μήνυμα. Βλέπω ότι δουλεύει, είναι αποτελεσματικό, η τάξη δένεται πιο καλά, είναι πιο ωραία ομάδα και τα τελευταία 3 χρόνια το υλοποιώ κάθε χρόνο σε όποιο σχολείο κι αν είμαι.»

Με πληροφορίες από το naxostimes.gr και την Kykladiki.gr