Η δήλωση Σεφέρη κατά της χούντας

Στις 28 Μαρτίου του 1969 ο νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης (1900-1971) αποφασίζει να λύσει τη σιωπή του και να μιλήσει ανοιχτά κατά της χούντας των συνταγματαρχών.....
Μαγνητοφωνεί μία δήλωση, στην οποία, μεταξύ άλλων, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στο στρατιωτικό καθεστώς για την τραγωδία στην οποία οδηγούσε την Ελλάδα. 

Η κασέτα φθάνει λαθραία στο Λονδίνο και αυθημερόν η δήλωσή του μεταδίδεται από την Ελληνική Υπηρεσία του BBC, ενώ αναμεταδίδεται από τον ραδιοφωνικό σταθμό του Παρισιού και την «Ντόιτσε Βέλε». 

Η Δήλωση Σεφέρη

    Πάει καιρός που πήρα την απόφαση να κρατηθώ έξω από τα πολιτικά του τόπου. Προσπάθησα άλλοτε να το εξηγήσω, αυτό δε σημαίνει διόλου πως μου είναι αδιάφορη η πολιτική ζωή μας.
    Έτσι, από τα χρόνια εκείνα ώς τώρα τελευταία έπαψα κατά κανόνα ν’ αγγίζω τέτια θέματα. Εξ άλλου τα όσα δημοσίεψα ώς τις αρχές του 1967, και η κατοπινή στάση μου (δεν έχω δημοσιέψει τίποτε στην Ελλάδα από τότε που φιμώθηκε η ελευθερία) έδειχναν, μου φαίνεται αρκετά καθαρά τη σκέψη μου.
    Μολαταύτα, μήνες τώρα, αισθάνομαι μέσα μου και γύρω μου, ολοένα πιο επιτακτικά το χρέος να πω ένα λόγο για τη σημερινή κατάστασή μας. Με όλη τη δυνατή συντομία, νά τι θα έλεγα:
    Κλείνουν δυο χρόνια που μας έχει επιβληθεί ένα καθεστώς όλως διόλου αντίθετο με τα ιδεώδη για τα οποία πολέμησε ο κόσμος μας και τόσο περίλαμπρα ο λαός μας, στον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο.
    Είναι μια κατάσταση υποχρεωτικής νάρκης όπου, όσες πνευματικές αξίες κατορθώσαμε να κρατήσουμε ζωντανές, με πόνους και με κόπους, πάνε κι’ αυτές να καταποντισθούν μέσα στα ελώδη στεκάμενα νερά. Δε θα μου είταν δύσκολο να καταλάβω πως τέτιες ζημιές δε λογαριάζουν παρά πολύ για ορισμένους ανθρώπους. Δυστυχώς, δεν πρόκειται μόνο γι’ αυτόν τον κίνδυνο.
    Όλοι πια το διδάχτηκαν και το ξέρουν πως στις δικτατορικές καταστάσεις, η αρχή μπορεί να μοιάζει εύκολη, όμως η τραγωδία περιμένει, αναπότρεπτη, στο τέλος. Το δράμα αυτού του τέλους μάς βασανίζει, συνειδητά ή ασυνείδητα όπως στους παμπάλαιους χορούς του Αισχύλου. Όσο μένει η ανωμαλία, τόσο προχωρεί το κακό.
    Είμαι ένας άνθρωπος χωρίς κανένα απολύτως πολιτικό δεσμό, και, μπορώ να το πω, μιλώ χωρίς φόβο και χωρίς πάθος. Βλέπω μπροστά μου τον γκρεμό όπου μας οδηγεί η καταπίεση που κάλυψε τον τόπο. Αυτή η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει. Είναι Εθνική επιταγή.
    Τώρα ξαναγυρίζω στη σιωπή μου. Παρακαλώ το Θεό, να μη με φέρει άλλη φορά σε παρόμοια ανάγκη να ξαναμιλήσω.

Η Χούντα, φανερά ενοχλημένη από την εξέλιξη αυτή, θα αφαιρέσει από τον Σεφέρη τον τίτλο του πρέσβεως επί τιμή και το δικαίωμα χρήσης του διπλωματικού διαβατηρίου του. Θα δικαιολογήσει την πράξη της αυτή με το επιχείρημα ότι ή δήλωσή του μεταδόθηκε από τη ραδιοφωνία της Σοβιετικής Ένωσης και άρα συνιστά αντεθνική προπαγάνδα. Στον χορό θα μπει και ο φιλικός της Τύπος, που θα γράψει ότι ο Σεφέρης «πούλησε την Κύπρο για να πάρει το Νόμπελ», ενώ θα τον χαρακτηρίσει κρυφοκομμουνιστή και μίσθαρνο όργανο ξένων κυβερνήσεων.

ΠΗΓΗ: http://www.sansimera.gr

ΤΕΣΣΕΡΙΣ  ΜΕΓΑΛΟΙ  ΣΥΝΘΕΤΕΣ  ΜΑΣ (ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ-ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ 

                          -  ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΣ -ΜΟΥΤΣΗΣ) ΠΟΥ    ΜΕΛΟΠΟΙΗΣΑΝ  ΓΙΩΡΓΟ  ΣΕΦΕΡΗ.

Επιλέξαμε τα  τραγούδια  *"Κράτησα  τη  ζωή  μου" και "Ανδρομέδα",  σε  μουσική  Μίκη  Θεοδωράκη."Ο τόπος  μας  είναι κλειστός"  σε  μουσική  Γιάννη  Μαρκόπουλου."Εμείς  που  ξεκινήσαμε"  και  "Αγία  Νάπα Β"  σε  μουσική  Ηλία  Ανδριόπουλου."Είναι  παλιό  το  λιμάνι"  και  "θρήνος  για  τον  Άδωνι"  σε  μουσική  Δήμου  Μούτση.

ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΣΑΝ ΑΡΧΑΙΟΣ ΟΜΗΡΙΚΟΣ ΨΑΛΜΟΣ, ΠΟΥ ΣΥΝΔΥΑΖΕΙ ΥΨΗΛΗ ΠΟΙΗΣΗ -ΜΕ ΠΥΚΝΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΠΑΛΛΗΛΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ- ΕΠΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΑΨΟΓΗ ΕΚΦΟΡΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ.
Τ' ανθισμένο πέλαγο και τα βουνά στη χάση του φεγγαριού
η μεγάλη πέτρα κοντά στις αραποσυκιές και τ' ασφοδίλια
το σταμνί πού δεν ήθελε να στερέψει στο τέλος της μέρας
και το κλειστό κρεββάτι κοντά στα κυπαρίσσια και τα μαλλιά σου
χρυσά• τ' άστρα του Κύκνου κι εκείνο τ' άστρο ο Αλδεβαράν.

Κράτησα τη ζωή μου,
κράτησα τη ζωή μου ταξιδεύοντας
ανάμεσα σε κίτρινα δέντρα κατά το πλάγιασμα της βροχής
σε σιωπηλές πλαγιές φορτωμένες με τα φύλλα της οξυάς,
καμμιά φωτιά στην κορυφή τους• βραδυάζει.

Κράτησα τη ζωή μου• στ' αριστερό σου χέρι μια γραμμή
μια χαρακιά στο γόνατό σου, τάχα να υπάρχουν
στην άμμο τού περασμένου καλοκαιριού τάχα
να μένουν εκεί πού φύσηξε ό βοριάς καθώς ακούω
γύρω στην παγωμένη λίμνη την ξένη φωνή.

Τα πρόσωπα πού βλέπω δε ρωτούν, μήτε η γυναίκα
περπατώντας σκυφτή, βυζαίνοντας το παιδί της.

Ανεβαίνω τα βουνά· μελανιασμένες λαγκαδιές• o χιονισμένος
κάμπος, ώς πέρα ο χιονισμένος κάμπος, τίποτε δε ρωτούν,
μήτε o καιρός κλειστός σε βουβά ερμοκκλήσια, μήτε
τα χέρια που απλώνονται για να γυρέψουν, κι οι δρόμοι.

Κράτησα τη ζωή μου ψιθυριστά μέσα στην απέραντη σιωπή,
δεν ξέρω πια να μιλήσω, μήτε να συλλογιστώ• ψίθυροι
σαν την ανάσα του κυπαρισσιού τη νύχτα εκείνη
σαν την ανθρώπινη φωνή της νυχτερινής θάλασσας στα χαλίκια
σαν την ανάμνηση της φωνής σου λέγοντας «ευτυχία».

Κλείνω τα μάτια γυρεύοντας το μυστικό συναπάντημα των νερών
κάτω απ τον πάγο το χαμογέλιο τής θάλασσας τα κλειστά πηγάδια
ψηλαφώντας με τις δικές μου φλέβες τις φλέβες εκείνες πού μου ξεφεύγουν
εκεί πού τελειώνουν τα νερολούλουδα κι αυτός ό άνθρωπος
πού βηματίζει τυφλός πάνω στο χιόνι τής σιωπής.
(ΚΡΑΤΗΣΑ ΤΗ ΖΩΗ ΜΟΥ -Β΄)
Κράτησα τη ζωή μου, μαζί του, γυρεύοντας το νερό πού σ' αγγίζει
στάλες βαρειές πάνω στα πράσινα φύλλα, στο πρόσωπό σου,
μέσα στον άδειο κήπο, στάλες στην ακίνητη δεξαμενή,
βρίσκοντας έναν κύκνο νεκρό μέσα στα κάτασπρα φτερά του,
δέντρα ζωντανά και τα μάτια σου προσηλωμένα.

Ο δρόμος αυτός δεν τελειώνει, δεν έχει αλλαγή, όσο γυρεύεις
να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια, εκείνους πού έφυγαν, εκείνους
πού χάθηκαν μέσα στον ύπνο• τους πελαγίσιους τάφους,
όσο ζητάς τα σώματα πού αγάπησες να σκύψουν
κάτω από τα σκληρά κλωνάρια τών πλατάνων εκεί
πού στάθηκε μια αχτίδα τού ήλιου γυμνωμένη
και σκίρτησε ένας σκύλος και φτεροκόπησε ή καρδιά σου,
ο δρόμος δεν έχει αλλαγή· κράτησα τη ζωή μου.

Το χιόνι και το νερό παγωμένο στα πατήματα των αλόγων.

Το αριστουργηματικά μελοποιημένο ποίημα "ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ" , από τον κύκλο ποιημάτων "ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ" του Γιώργου Σεφέρη , γράφτηκε ως μουσική σύνθεση του Μίκη Θεοδωράκη ,όταν ήταν πολιτικός κρατούμενος της χούντας στις φυλακές Αβέρωφ το 1968 , σαν την αλυσοδεμένη προς βορά του θηρίου μυθική πριγκίπισσα Ανδρομέδα ,προς εξιλέωση των αμαρτιών της εξουσίας...Το ποίημα αποτελεί έκφραση της υπαρξιακής αγωνίας του Ανθρώπου, που , ενώ γνωρίζει την αστρική συμπαντική φύση του , βρίσκεται περιχαρακωμένος κι αιχμάλωτος στην σκοτεινή ιστορική συνθήκη ,όπου ανήθικοι εξουσιαστές καταστρέφουν ό,τι ευγενέστερο δημιούργησε η Ανθρωπότητα..."Τα χαμόγελα που δεν προχωρούν των αγαλμάτων" είναι ακριβώς η έκφραση της Χαράς από την πληρότητα της Αρετής του Ιδανικού Ανθρώπου, που όμως δεν φθάνουν ως πρότυπο Ζωής στον σημερινό συρφετό των μαζανθρώπων...πλην σπανίων εξαιρέσεων, όπως το ξάστερο καθαρό χαμόγελο του Νίκου Μπελογιάννη, του Τσε Γκεβάρα, του Νίκολας Τέσλα, του Γρηγόρη Λαμπράκη , του Μαχάτμα Γκάντι...και όλων των Αγωνιστών της Ελευθερίας του Ανθρώπου τα χαμόγελα της αιωνιότητας!

[Απελευθέρωση, Δεκεμβριανά, Βάρκιζα]
Ποίηση: Γιώργος Σεφέρης (Μυθιστόρημα, ΚΑ', 1935)
Μουσική: Ηλίας Ανδριόπουλος (Κύκλος Σεφέρη, 1976)
Τραγούδι: Νίκος Ξυλούρης

Ἐμεῖς ποὺ ξεκινήσαμε γιὰ τὸ προσκύνημα τοῦτο
κοιτάξαμε τὰ σπασμένα ἀγάλματα
ξεχαστήκαμε καὶ εἴπαμε πὼς δὲ χάνεται ἡ ζωὴ τόσο εὔκολα
πὼς ἔχει ὁ θάνατος δρόμους ἀνεξερεύνητους
καὶ μία δική του δικαιοσύνη

πὼς ὅταν ἐμεῖς ὀρθοὶ στὰ πόδια μας πεθαίνουμε
μέσα στὴν πέτρα ἀδερφωμένοι
ἑνωμένοι μὲ τὴ σκληρότητα καὶ τὴν ἀδυναμία,
οἱ παλαιοὶ νεκροὶ ξεφύγαν ἀπ᾿ τὸν κύκλο καὶ ἀναστήθηκαν
(καὶ χαμογελᾶνε μέσα σὲ μία παράξενη ἡσυχία.)

Απ' το έργο του Ηλία Ανδριόπουλου "Αργοναύτες", το οποίο περιέχει μελοποιημένη ποίηση του Γιώργου Σεφέρη, του Μάνου Ελευθερίου και του Νίκου Γκάτσου. Το ποίημα αυτό είναι απ' την αφιερωμένη στην Κύπρο, ποιητική συλλογή του Σεφέρη "Ημερολόγιο καταστρώματος Γ,'", του 1955. Η Αγία Νάπα, απ' όπου και ο τίτλος του ποιήματος, είναι μια μικρή πόλη, με ομώνυμο μοναστήρι, στην επαρχία της Αμμοχώστου. Η πρώτη ερμηνεία του τραγουδιού ήταν του Νίκου Ξυλούρη, εδώ η Νένα Βενετσάνου. Στο έργο Αργοναύτες συμμετέχει και ο Μανώλης Μητσιάς.

"Γ"