ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ - ΟΜΙΛΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Α΄ τάξης Γεν.Λυκείου Αμφίκλειας - Ομιλήτρια: Μητροπούλου Μήνα

Σήμερα το πρωί πραγματοποιήθηκε ομιλία-ενημέρωση στην Α' τάξη Γενικού Λυκείου Αμφίκλειας με θέμα τα αρωματικά φυτά εν όψει της εκπαιδευτικής τους εκδρομής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

 Ομιλήτρια: Μητροπούλου Μήνα.....

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Διευθυντή του σχολείο κ. Βασιλείου για την πρόσκληση και την χαρά που μου έδωσε να έρθω σε επαφή με τα παιδιά αυτά που με τις εύστοχες ερωτήσεις τους κάνανε την ομιλία αυτή ακόμα πιο ενδιαφέρουσα.

ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ

  Το φυτικό βασίλειο περιλαμβάνει 350.000 διαφορετικά είδη φυτών από τα οποία 18.000 ανήκουν στα αρωματικά φυτά για τα οποία θα μιλήσουμε σήμερα. Για να μπορέσουμε όμως να μιλήσουμε για τα αρωματικά φυτά θα πρέπει να γνωρίζουμε καταρχήν τι εννοούμε με τον όρο αρωματικά φυτά. Με τον όρο, λοιπόν, αρωματικά φυτά χαρακτηρίζουμε τα φυτά εκείνα που αποδίδουν κάποιο άρωμα. Το άρωμα αυτό οφείλεται σε κάποιες ενώσεις οι οποίες παράγονται από τα ίδια τα φυτά και τις οποίες ονομάζουμε αιθέρια έλαια.

  Τα αιθέρια έλαια ενός αρωματικού φυτού παράγονται και συσσωρεύονται στα διάφορα μέρη του φυτού όπως για παράδειγμα στα άνθη, στους βλαστούς, στα φύλλα, στους καρπούς ακόμα και στις ρίζες. Τα αιθέρια έλαια - όταν το φυτό βρίσκεται στη φύση- απελευθερώνονται κυρίως λόγω κάποιων εξωτερικών παραγόντων όπως για παράδειγμα με τον αέρα.

  Ποιά όμως είναι η χρησιμότητα των αιθέριων ελαίων για τα ίδια τα φυτά; Τα αιθέρια έλαια είναι ιδιαίτερα χρήσιμα στα φυτά κι αυτό γιατί προσελκύουν άλλους οργανισμούς οι οποίοι διευκολύνουν την επικονίαση, ενώ ταυτόχρονα έχουν απωθητική ή ακόμα και τοξική δράση σε οργανισμούς-θηρευτές και βοηθούν στην προστασία του φυτού από αβιοτικούς παράγοντες όπως για παράδειγμα η υπεριώδης ακτινοβολία.

  Τα αρωματικά φυτά έχουν χρησιμοποιηθεί ανά τους αιώνες από πολιτισμούς σε όλη την υφήλιο. Οι άνθρωποι παρατηρώντας τα φυτά που έτρωγαν τ’ άρρωστα ζώα ανακάλυψαν τις «μαγικές» για εκείνη την εποχή ιδιότητες των φυτών αυτών. Οι αρχαιότερες μαρτυρίες χρήσης των αρωματικών φυτών προέρχονται από τους Ασσύριους και τους Σουμέριους. Ένας άλλος λαός που χρησιμοποίησε τα αρωματικά φυτά αλλά και τα αιθέρια έλαια τους ήταν οι Αιγύπτιοι οι οποίοι αξιοποίησαν τις ιδιότητες των αρωματικών φυτών και των αιθέριων ελαίων τους για λόγους θεραπευτικούς, αισθητικούς αλλά και για να αρωματίζουν την ατμόσφαιρα ή να συντηρούν τα τρόφιμα τους. Στην Κίνα χιλιάδες συνταγές για θεραπείες με βάση τα αρωματικά φυτά αποτέλεσαν και συνεχίζουν να αποτελούν τις βάσεις της κινεζικής ιατρικής. Στην Ελλάδα αρκετά χρόνια π. Χ.  ο Αριστοτέλης αναφέρει 500 περίπου φάρμακα με βάση τα αρωματικά φυτά καθώς και ο πατέρας της Ιατρικής Ιπποκράτης αναφέρει δείγματα φαρμακευτικών ουσιών που προέρχονται από αυτά τα φυτά. Αξίζει να σημειωθεί μάλιστα ότι στην Παλαιά διαθήκη συγκαταλέγονται ανάμεσα στα προϊόντα μεγάλης αξίας όπως ο χρυσός και οι πολύτιμοι λίθοι.

  Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι τα αρωματικά φυτά από την αρχαιότητα ακόμη έχουν εκτιμηθεί από τον άνθρωπο ιδιαίτερα κυρίως για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Με την πάροδο των χρόνων  οι πολλές και διαφορετικές χρήσεις τους έκαναν τον άνθρωπο να μάθει να τα αξιοποιεί όλο και περισσότερο. Στις μέρες μας τα αρωματικά φυτά καθώς και τα αιθέρια έλαια τους χρησιμοποιούνται ευρέως στην παραγωγή τροφίμων, ποτών, καλλυντικών, στη φαρμακοβιομηχανία αλλά και στη μελισσοκομία.

   Στην Ελλάδα φύεται ένας μεγάλος αριθμός αρωματικών φυτών από έρποντα, ποώδη, θαμνώδη έως και δενδρώδη. Η Ελλάδα ευνοεί την παρουσία και την ανάπτυξη των φυτών αυτών κυρίως λόγω των εδαφοκλιματικών συνθηκών που επικρατούν στον ελλαδικό χώρο. Μάλιστα η χώρα μας φημίζεται τόσο για την ποικιλία των αρωματικών φυτών που απαντώνται σε αυτήν όσο και για την ποιότητα τους.

   Παρά το γεγονός ότι τ’ αρωματικά φυτά είναι ένας πραγματικός θησαυρός στη χώρα μας η καλλιέργεια τους δεν αποτελεί παρά ένα πολύ μικρό ποσοστό στο σύνολο των καλλιεργούμενων εδαφών. Διαθέτουμε λοιπόν έναν ιδιαίτερα πολύτιμο αλλά ανεκμετάλλευτο θησαυρό που θα μπορούσε να συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας και μάλιστα χωρίς σημαντικές δαπάνες αφού τα φυτά αυτά είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά στην ξηρασία και τις υψηλές θερμοκρασίες και μπορούν να ευδοκιμήσουν ακόμα και σε ορεινές περιοχές. Μ’ άλλα λόγια χρειάζονται λίγη φροντίδα και το συνολικό κόστος συντήρησης τους είναι σχετικά χαμηλό.

   Από την άλλη μεριά το κέρδος που μπορούν να αποδώσουν είναι εξαιρετικά σημαντικό αφού ανάλογα με το είδος τα αιθέρια έλαια τους μπορούν να πωληθούν σε πολύ υψηλές τιμές. Η περιεκτικότητα του αρωματικού φυτού σε αιθέριο έλαιο καθώς και η σύσταση του αιθέριου ελαίου καθορίζουν την εμπορική αξία του αρωματικού φυτού.

  Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα άρχισε να κάνει στροφή στα προϊόντα της φύσης κι έτσι τα αρωματικά φυτά και τα αιθέρια έλαια τους άρχισαν να γίνονται και πάλι δημοφιλή. Οι πολυάριθμες ιδιότητες τους που ήταν γνωστές από την αρχαιότητα τα κάνουν όλο και πιο αγαπητά στο ευρύ κοινό. Οι αντιμικροβιακές, αντιοξειδωτικές και εντομοαπωθητικές δράσεις των αρωματικών φυτών και των αιθέριων ελαίων τους είναι μερικές μόνο από τις πολυάριθμες δράσεις των πιο κοινών και ταπεινών αρωματικών φυτών όπως το χαμομήλι, ο βασιλικός και η ρίγανη που συναντάμε σε μια βόλτα στην εξοχή.

   Η χώρα μας λόγω της γεωγραφικής της θέσης ευνοεί την ανάπτυξη πολλών διαφορετικών φυτικών ειδών. Η γνώση μας όμως παραμένει ελλιπής για πολλά από αυτά με αποτέλεσμα άλλες χώρες που δεν έχουν τις ίδιες ευνοϊκές με μας συνθήκες να παράγουν και να εξάγουν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες αρωματικών φυτών και αιθέριων ελαίων από εμάς. Μάλιστα έχουν παρατηρηθεί και περιστατικά ανθρώπων που ταξιδεύουν στη χώρα μας με σκοπό την συλλογή από τα δάση μας αυτοφυών αρωματικών φυτών σε μεγάλες ποσότητες με σκοπό την πώληση χωρίς φυσικά να λάβουν καμία άδεια από πουθενά. Γεγονός που μαρτυρά την ελλιπή γνώση μας για τον πολύτιμο θησαυρό που έχουμε σε αντίθεση με άλλους λαούς που γνωρίζουν την αξία των συγκεκριμένων εξαιρετικής ποιότητας  αρωματικών φυτών της ελληνικής γης.

  Κλείνοντας θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την προσοχή σας και ελπίζω όσα αναφέρθηκαν σήμερα να σας κίνησαν τον ενδιαφέρον για τα συγκεκριμένα φυτά μα πάνω από όλα να σας βοήθησαν να εκτιμήσετε τα δώρα που προσφέρει απλόχερα η ελληνική γη.

  Μητροπούλου Μήνα

Απόφοιτος Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Τμήματος Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής

Ιδιοκτήτρια

Φροντιστηρίου Μέσης Εκπαίδευσης

και Κέντρου Ξένων Γλωσσών