Ο δίσκος σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη που κυκλοφόρησε ταυτόχρονα με τη βράβευσή του με το Νόμπελ

Για την ''Ποδηλάτισσα'' του Μιχάλη Τρανουδάκη με την Αφροδίτη Μάνου 
Δεν ξέρω κατά πόσο είναι σωστό να θεωρείται ο Μάνος Χατζιδάκις ο πρώτος μελοποιός του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, ...
εφόσον οι στίχοι του που μελοποίησε το 1959 ήταν η ελληνική απόδοση αυτών του Bertolt Brecht για την παράσταση ''Ο κύκλος με την κιμωλία'' του Θεάτρου Τέχνης. Αντίθετα, η πρώτη φορά που ο Ελύτης εμφανίζεται ως ποιητής - στιχουργός είναι με το τραγούδι ''Ανάμεσα Σύρο και Τζιά'' για τον κύκλο ''Αρχιπέλαγος'' του Μίκη Θεοδωράκη. Ακολούθησαν οι ''Μικρές Κυκλάδες'' και ''Το Άξιον Εστί'', επίσης του Θεοδωράκη, το ''Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας'' μελοποιημένο το 1967 από τον Νότη Μαυρουδή, ''Ο Ήλιος ο Πρώτος'' (1969) του Γιάννη Μαρκόπουλου με τη Μαρία Δημητριάδη και, φυσικά, στη δεκαετία του 1970 πια, ''Ο Μεγάλος Ερωτικός'' (1972) του Χατζιδάκι με το, ερμηνευμένο από τον Δημήτρη Ψαριανό, ''Με την πρώτη σταγόνα της βροχής''.  
 Υπάρχει και ένα άλλο σπουδαίο έργο, όμως, που έμελλε να κυκλοφορήσει ταυτόχρονα με την απονομή του βραβείου Νόμπελ στον ποιητή (1979), μολονότι τα τραγούδια του είχαν γραφτεί στις αρχές εκείνης της δεκαετίας. Πρόκειται για την ''Ποδηλάτισσα'' του συνθέτη Μιχάλη Τρανουδάκη με ερμηνεύτρια την Αφροδίτη Μάνου. Πηγή: www.lifo.gr

Ο ίδιος ο Ελύτης επιμελήθηκε το εξώφυλλο και μάλιστα αρχικά κυκλοφόρησε με το κολάζ του με τον Ηνίοχο ανάμεσα στα τριαντάφυλλα. Στην πορεία, όμως, ο ποιητής άλλαξε γνώμη κι έτσι το άλμπουμ στην επανέκδοση βγήκε με το, γνωστό μέχρι σήμερα, κολάζ με το ποδήλατο.

 Πιο συγκεκριμένα, τα τραγούδια της ''Ποδηλάτισσας'' γράφτηκαν τον χειμώνα του 1973 προς ΄74 και πρωτοπαρουσιάστηκαν σε συναυλία στο Σπόρτινγκ το 1975 με ερμηνευτές τον Γιάννη Δημητρά και τη Μαρία Κάτηρα (αμφότεροι συμμετείχαν ως τραγουδιστές τόσο στις παραστάσεις, όσο και στη δισκογράφηση του έργου ''Ο Οδοιπόρος, το μεθυσμένο κορίτσι και ο Αλκιβιάδης'' του Μάνου Χατζιδάκι το 1974). 
Ήδη από το ΄74 ο Χατζιδάκις είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον για να τα εκδώσει από το ''Πολύτροπον'', την προσωπική του ετικέτα στη Lyra. Τον απορρόφησαν όμως τα δικά του έργα μέχρι που το ''Πολύτροπον'' έπεσε σε αδράνεια και ''έκλεισε''. 

                     Ο συνθέτης Μιχάλης Τρανουδάκης

   

Τελικά η ''Ποδηλάτισσα'' κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 1979 από τη Lyra του Πατσιφά, με την ενορχήστρωση του Τάσου Καρακατσάνη, λίγες μόνο εβδομάδες μετά την αναγγελία του Νόμπελ από τη Σουηδική Ακαδημία στον Ελύτη (18 - 10 - 1979).  

 Οι ηχογραφήσεις του δίσκου πραγματοποιήθηκαν στο στούντιο ''Action'' τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του ΄79 με τη συμμετοχή μερικών από τους καλύτερους μουσικούς της εποχής, τα ονόματα των οποίων δεν αναγράφηκαν στην έκδοση: Στέλλα Κυπραίου - Γεράσιμος Πυλαρινός (κιθάρες), Θανάσης Πολυκανδριώτης (τζουράς), Φίλιππος Τσεμπερούλης (πνευστά), Τάσος Διακογιώργης (σαντούρι - μαρίμπα), Κίμων Βασιλάς (ακορντεόν), Παντελής Δεσποτίδης (βιολί).

Ο ίδιος ο Ελύτης επιμελήθηκε το εξώφυλλο και μάλιστα αρχικά κυκλοφόρησε με το κολάζ του με τον Ηνίοχο ανάμεσα στα τριαντάφυλλα. Στην πορεία, όμως, ο ποιητής άλλαξε γνώμη κι έτσι το άλμπουμ στην επανέκδοση βγήκε με το, γνωστό μέχρι σήμερα, κολάζ με το ποδήλατο.   Όντας εξαιρετικά προσεχτικός με την εργασία του - εικάζεται ότι ακόμη και τις μελοποιήσεις του Θεοδωράκη με βαριά καρδιά τις ενέκρινε ο Ελύτης -, υποχρέωσε την εταιρεία, πιέζοντας τον Πατσιφά να ξαναηχογραφηθεί και να ξανατυπωθεί η πρώτη πλευρά του δίσκου. Αιτία ήταν μία λέξη στο ομότιτλο κομμάτι που άνοιγε το άλμπουμ:

 Η Αφροδίτη Μάνου πρόφερε το ''πενdάλι της'', αντί το ''πεdάλι της''!   Από τα δεκατρία ποιήματα που είχε μελοποιήσει ο Τρανουδάκης επελέγησαν να συμπεριληφθούν τα έντεκα. 

Τα δύο που έμειναν εκτός ήταν ''Η τελετή'' και ''Το σπίτι το ακατοίκητο'', τα οποία μπήκαν αργότερα στο δίσκο ''Σύννεφο, σύννεφο που πας'' (Δισκογραφικός Συνεταιρισμός Καλλιτεχνών, 1983) με τη Σοφία Μιχαηλίδου, ένας δίσκος εκτός εμπορίου σήμερα χωρίς να έχει εκδοθεί ποτέ σε ψηφιακή μορφή.

 Πηγή: www.lifo.gr