ΟΙ "ΑΕΤΟΙ ΤΩΝ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ" ΑΔΕΡΦΟΙ ΡΕΝΤΖΑΙΟΙ ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΛΗΣΤΕΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΤΡΑ ΠΡΕΒΕΖΑΣ.

Του "Γ" {Επιλογή και σύνδεση  κειμένων , φωτογραφιών  και  βίντεο}

Ο Γιάννης και ο Θύμιος Ρέ(ν)τζος γεννήθηκαν στο μικρό χωριό Ανώγι της Πρέβεζας το 1896 και το 1899, αντιστοίχως.....
Την άνοιξη του 1909, ο κτηνοτρόφος πατέρας τους δολοφονήθηκε άγρια από τρεις ζωοκλέφτες. Το 1917 και ενώ υπηρετούσαν τη στρατιωτική τους θητεία πληροφορήθηκαν την ταυτότητα των δραστών. Η οργή τους ξεχείλισε, με αποτέλεσμα να λιποτακτήσουν, να ανέβουν στο βουνό και να πάρουν εκδίκηση σκοτώνοντας μόνο τους δύο πρώτους, αφού διαπιστώθηκε πως ο τρίτος είχε διαφωνήσει με την δολοφονία του πατέρα τους και δεν συμμετείχε σ’ αυτήν.

Αριστερά, ο Θύμιος και δεξιά, ο Γιάννης Ρέτζος, σε σκίτσο της εποχής

Ήταν το γεγονός που άλλαξε την πορεία της ζωής τους. Περνώντας οριστικά στην παρανομία ως το 1925, η δράση τους σημαδεύτηκε από δολοφονίες (σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής έφτασαν στις 47, κατ’ άλλες πηγές στις 98!), αναρίθμητες κλοπές και ληστείες, καθώς και απαγωγές για την απόδοση λύτρων. Στις 14 Νοεμβρίου 1925, η κυβέρνηση του δικτάτορα Θ. Πάγκαλου χορήγησε  γενική αμνηστία. Oι αδελφοί Ρε(ν)τζαίοι κατάφεραν να περιληφθούν στα ευεργετικά μέτρα και να εγκατασταθούν μόνιμα στα Ιωάννινα. Δεν ξέχασαν όμως τις συνήθειες τους.

Η ληστεία

Στις 7.30 το πρωί της Κυριακής 13 Ιουνίου 1926, μπροστά στο υποκατάστημα της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας στην Πρέβεζα, ένα αυτοκίνητο, σταμάτησε μπροστά στο κτίριο. Τοποθέτησαν τις τσάντες σε ένα άδειο ξύλινο κιβώτιο, που βρισκόταν στην οροφή του αυτοκινήτου. Στο αυτοκίνητο είχαν επιβιβάστηκαν συνολικά 9 άτομα.Γύρω στις 8.30 το πρωί και ενώ το αυτοκίνητο βρισκόταν στη θέση «Πέτρα», σε απόσταση 30 χλμ. από την Πρέβεζα (κοντά στο χωριό Λούρος της Φιλιππιάδας), ο οδηγός του αυτοκινήτου διέκρινε έναν κορμό δέντρου και σταμάτησε, αλλά πριν αυτοί προλάβουν να αντιδράσουν, το αυτοκίνητο δέχτηκε καταιγιστικά πυρά από τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις.

Άποψη των Ιωαννίνων, στα μέσα της δεκαετίας του 1920

Οι πρώτες σφαίρες τραυμάτισαν θανάσιμα τον οδηγό Απ. Δράκο και ακινητοποίησαν το αυτοκίνητο. Οι εννιά επιβάτες, εγκλωβισμένοι στο αυτοκίνητο, προσπάθησαν να ανταποδώσουν τα πυρά, αλλά η «μάχη» ήταν άνιση. Μετά από λίγα λεπτά, πέντε από τους επιβάτες ήταν νεκροί, ενώ 2 βαριά τραυματισμένοι.

Ο Β. Λαζαρίδης, μετά τις πρώτες ομοβροντίες πήδηξε από το αυτοκίνητο, ενώ μαζί του πήδηξε και ο χωροφύλακας Λιβαδίτης, αλλά αμέσως δέχτηκε καταιγισμό πυρών. Ωστόσο, αν και τραυματισμένος, κατάφερε να ξεφύγει τρέχοντας στην πυκνή βλάστηση προς τον ποταμό Λούρο.

Όταν οι δράστες διαπίστωσαν πως δεν υπήρχε, πλέον, καμία αντίσταση, κατέβηκαν και αποτελείωσαν τον τραυματία, απέσπασαν τις δύο τσάντες με τα χρήματα και απομακρύνθηκαν προς το δάσος της περιοχής. Ο Β. Λαζαρίδης γλίτωσε επειδή θεωρήθηκε νεκρός, καθώς ήταν σκεπασμένος με πτώματα και γεμάτος αίματα.

Το αυτοκίνητο της χρηματαποστολής (με το όνομα «Περσεφόνη») αναποδογυρισμένο και με σκασμένα τα λάστιχα από τις σφαίρες, στα πρανή του δρόμου.

Τις επόμενες ώρες, στον τόπο της ληστείας κατέφθασαν πολυάριθμα αποσπάσματα της χωροφυλακής και του στρατού.

Οι πληροφορίες που είχαν δώσει οι διασωθέντες Β. Λαζαρίδης και Λιβαδίτης ήταν περιορισμένες. Ο υποδειγματικός σχεδιασμός και εκτέλεση της ληστείας, αλλά και οι πληροφορίες που γνώριζαν οι ληστές για την επικείμενη χρηματαποστολή και το προκαθορισμένο δρομολόγιο, δημιούργησαν έντονο προβληματισμό στις διωκτικές αρχές (λέγετε ότι τις έδωσε η «φίλη» του Ρέ(ν)τζη που δούλευε στην τράπεζα).

Οι επόμενες ημέρες χαρακτηρίστηκαν από σημαντικά ανακριτικά λάθη, που αντί να οδηγήσουν στην αποκάλυψη της ταυτότητας των δραστών συσκότισαν ακόμα περισσότερο την υπόθεση. Παράλληλα, σημειώθηκε πογκρόμ προσαγωγών και προσωρινών συλλήψεων χιλιάδων χωρικών της περιοχής (κάποιοι τους υπολογίζουν στους 7.000!), οι οποίοι συγκεντρώθηκαν στο χωριό Λούρος και ανακρίθηκαν επί δεκαήμερο, χωρίς αποτέλεσμα. Προκειμένου να τους αποσπάσουν κάποια πληροφορία, οι αρχές χρησιμοποίησαν βία σε τέτοιο βαθμό, ώστε να προκαλέσουν την οργή και τις διαμαρτυρίες των κατοίκων, του Τύπου αλλά και εκπροσώπων του πολιτικού κόσμου!

Ο Γιάννης (αριστερά) και ο Θύμιος Ρέ(ν)τζος φτάνουν σιδηροδέσμιοι στον σιδηροδρομικό σταθμό Λαρίσης, στην Αθήνα

Με βάση τις πληροφορίες του ηγούμενου Παπα-Γιάννη και άλλα στοιχεία που είχαν εν τω μεταξύ κατορθώσει να συγκεντρώσουν, οι αστυνομικοί εξακρίβωσαν την ταυτότητα των οκτώ δραστών, αλλά και των οργανωτών της ληστείας που δεν ήταν άλλοι από τους περιβόητους αδελφούς Γιάννη και Θύμιο Ρέ(ν)τζο Οι αδελφοί Ρε(ν)τζαίοι είχαν δημιουργήσει θρύλο γύρω από το όνομά τους κι έτσι μετά την αιματηρή ληστεία της Πέτρας, η σύλληψή τους αποτέλεσε ζήτημα τιμής για τις αστυνομικές, στρατιωτικές και ανακριτικές αρχές. Επικεφαλής της επιχείρησης ήταν ο διαβόητος λήσταρχος της εποχής Λάμπρος Στάθης και ο Δ. Παππάς ή Μερεμέτης.

Χωροφύλακες κοιτούν το άψυχο σώμα του Μερεμέτη, μετά την εκτέλεσή του. (φωτογραφία από το αρχείο του Θύμιου Παππά, δημοσιευμένη στο βιβλίο του Ν. Ι. Πάνου: "Ρεντζαίοι – ‘‘Οι βασιλείς της Ηπείρου’’")

 Ο τελευταίος συνελήφθη τις επόμενες μέρες μαζί με τους Κ. Μητροκώστα, Ανδ. Κάτση, Φερεντίνο, Κ. Δόση και Αντ. Καψάλη και μεταφέρθηκαν στις φυλακές Ακραίου, στα Ιωάννινα. Στους συλληφθέντες ήταν και ο Πάπα-Γιάννης της μονής του Προφήτη Ηλία, που θεωρήθηκε ότι προσπαθούσε να παραπλανήσει την αστυνομική έρευνα.

#«Τι ειν’ το κακό που έγινε

στης Πρέβεζας την Πέτρα,

βαρέσανε εννηά ψυχές

και το σωφέρη δέκα.

Τα δυο ανήμερα θεριά

οι αδελφοί Ρετζαίοι,

από καιρό σκοπεύανε

της Πέτρας το καρτέρι.

Πιάνουν και κάνουν μια γραφή

σ’ αυτό τον Λάμπρο Στάθη,

να συναχτούν οι συνεργοί

στα Γιάννενα να πάνε.

Κι οι συνεργοί μαζεύτηκαν

στα Γιάννενα να πάνε,

τον Θύμιο ανταμώσανε

κι όλο τον ερωτάνε.

Θύμιο εσύ μας έγραψες

πες μας το τι μας θέλεις,

κι οι συνεργοί ειν’ έτοιμοι

το έγκλημα να κάμουν.

Κι ο Θύμιος τους ‘φωδίασε

φυσίγγια και ντουφέκια,

και το Σαββάτο αποβραδύς

βρεθήκανε στην Πέτρα.

Κι εκεί καρτέρι στήσανε

και ξάπλα περιμένουν

κι ο Λάμπρο Στάθης φώναξε,

παιδιά μου μη φοβήστε

το δένδρο ρίξτε γρήγορα

κι όλοι πυροβολήστε».#

Στο μεταξύ, η ελληνική αστυνομία τους εντόπισε , τον Οκτώβριο του 1928, και συνελήφθηκαν στη Βάρνα της Βουλγαρίας, όπου είχαν εγκατασταθεί από καιρό ως Αλβανοί υπήκοοι, έχοντας ανοίξει επιχείρηση σιτεμπορίας, με άμεσο συνεργάτη τους τον Ι. Ματσάγκο.

Φωτογραφία από την εκτέλεση των Ρε(ν)τζαίων και των άλλων τριών συνεργών

Η δίκη των αδελφών Ρε(ν)τζαίων για τη ληστεία της Πέτρας πραγματοποιήθηκε το 1929, στο Πενταμελές Εφετείο (Κακουργιοδικείο) της Κέρκυρας. Δύο χρόνια νωρίτερα είχε πραγματοποιηθεί στο ίδιο δικαστήριο η δίκη πέντε άλλων δραστών της ληστείας (Αντ. Καψάλη, Δ. Παππά ή Μερεμέτη, Ι. Νάκιου ή Πάπα-Γιάννη, Στ. Στάθη, Ανδ. Κώτση και Στ. Κοτσιώρη), πολλοί από τους οποίους είχαν καταδικασθεί σε θάνατο. Το απόγευμα της 6ης Οκτωβρίου 1929, το δικαστήριο καταδίκαζε σε θάνατο τον Γιάννη και τον Θύμιο Ρέ(ν)τζο, ως ηθικούς αυτουργούς της ληστείας, καθώς και τρεις από τους φυσικούς αυτουργούς, ενώ επέβαλε ποινή ισοβίων δεσμών στον Ι. Ματσάγκο.

Είχαν ονομαστεί «Αετοί των Τζουμέρκων» και διέθεταν και σφραγίδα με την ένδειξη: «Ληστοσυμμορία αδερφοί Ρετζαίοι».

  

Μια χήρα από τα Γιάννενα η μάνα των Ρετζαίων

Σαν την τρυγόνα χλίβεται, σαν το παπί μαδιέται,

Σαν του κοράκου τα φτερά λεροφορεί τα μαύρα:

-Δε σ’ το είπα Θύμνιο-Γιάννο μου δεν σ’ το είπα εγώ παιδί μου.

Στα Γιάννεν μην κατεβείς και φίλους να μην πιάσεις

Οι φίλοι φίδια γίνονται και οι κουμπάροι δράκοι!

"Γ"